James Cook
| James Cook | ||
| ||
| Profesiono: | militestro e kartografo | |
| Lando: |  Anglia
| |
| Naskodato: | 27 di oktobro 1728, 1728, 7 di novembro 1728 | |
| Nasko-loko: | Middlesbrough, Norda Yorkshire, Anglia | |
| Mortodato: | 14 di februaro 1779, 1779 | |
| Morto-loko: | Kealakekua, Havayi | |
Kapitano James Cook(1728 til 1779) esis Angla navigisto e kartografo. Ilu voyajis trifoye tra Pacifika Oceano. Cook ne esis nobela ma rurana filio, qua kelke edukabis su e divenis maristo. Il esis tre habila navigisto e kartografo e tre interesata pri astronomio.
James Cook memorigesas anke kom la vinkanto di skorbuto, qua esis tatempe tre severa problemo dum longa voyaji. En la navi di Cook la maristi manjis multalaterale, e lo interceptis la skorbutala stando. Cook emfazis anke la neteso en la navi. La maristi mustis lavar su, e la dormeyi esis fumagata pro exterminar la paraziti.
L'unesma voyajo
[redaktar | redaktar fonto]L'unesma voyajo di James Cook komencis en 1768 per “Endeavour”. Ante la voyajo lua rango esis “master”, qua esis tri punti sub la rango dil navestro, ed esis promocita lietnanto. La skopo dil voyajo esis atingar (nuna) Tahiti ed ibe igar astronomiala mezuri ye la 3ma di junio 1769, kande Venuso pasis Tero avan Suno. La mezuro-loko nomesas nun “Point Venus”. Tala mezuranturi esis sendita multaloke en mondo da Rejala Societo di Anglia.
La sequanta skopo, segun lia Admiralaro, esis serchar “Terra Australis Incognita”, la nekonocata lando, en suda Pacifiko. Precipue Francia ed Unionita Rejio konkursis trovor la nova lando. Australia e Nova-Zelando esis ya konocata pro multa voyaji dal Hispani, Portugalani, Franciani, Nederlandani ed Angliani. Cook ne deskovris tala kontinento sude de Tahiti ed il navigis weste til Nova-Zelando. Ye la 6ma di oktobro 1769 dekedu-yara Nickholas vidis la peninsulo, qua nun nomesas “Young Nick's Head”.
Cook kompletigis la cirkumnavigado di Nova-Zelando e konstatis ke ol esas du insuli, ne peninsulo. La stretajo inter li nomesis segun Cook. Pose ilu navigis alonge esta rivo di Australia e prolongis ad Europa. La voyajo finis en 1771.
La duesma voyajo
[redaktar | redaktar fonto]En julio 1772 la chefo sendis du navi a suda Pacifiko: “Adventure” e “Resolution”, quan lietnanto Cook komandis.
“Adventure”, sub la komando di Tobias Furneaux, navigis a Nova-Zelando. Ibe la maristi e le Maori skarmuchis. Dek maristi mortis e Maoriana kanibali manjis li. Cook valoris bona relati inter la krono ed indijeni, e ne venjis pro l'incidento.
Cook navigis dum du kurta someri tala longe a sudo kam esis posibla. Il navigis cirkum Antarktiko, do kurte cirkum la mondo. Ca voyajo certenigis, ke ne existas plusa nekonocata kontinento. La navi perdis kontakto inter li sur maro che Antarktiko, ed “Adventure” retronavigis Anglia un yaro ante “Resolution”.
Cook navigis du cikli en suda Pacifiko (Marquesas, Tahiti, Tonga, Fidji, Nova-Hebridi, Nova-Kaledonia). Il retronavigis este adche Sud-Amerika e fine ad Anglia en 1775.
La triesma voyajo
[redaktar | redaktar fonto]Nur dum la triesma voyajo James Cook esis reale navestro, pro ke il esis promocita ante l'eknavigo. La lasta voyajo komencis en 1776, e la skopo esis trovor marala voyo inter norda Pacifiko ed Atlantiko. A la voyajo departis “Discovery” e l'anciena “Resolution”.
La bateli navigis este de Nova-Zelando, e pose un ciklo che Tahiti e Tonga, norde. La voyajo esis tre longa e nur nemulta insuli esis videbla. Cook hazarde trovis Havayi (plu exakte: Kauai e Niihau). La Havayiani konocis fero, do probable Hispani vizitabis l'insuli plu antee.
Cook navigis til Nord-Amerika, Alaska e Bering-stretajo, ma ne deskovris ula stretajo duktanta ad Atlantiko. En novembro 1778 l'Angli retronavigis adche Havayi. Cook lasis la maristi al rivo erste ye la 17ma di januaro en Kealakekua-bayo. L'indijeni kondutis tre polite e li honorumis Cook. Pos tri semani, la navi departis a maro.
Sur la maro tempesto komencis, e la masto di “Resolution” ruptis. Cook esis koaktita retronavigar a Havayi. Nun l'indijeni esis tre desafabla. On entraprezabis trovar l'expliko por la chanjo: forsan la Lono-deo (altre dicante: Cook) ne darfabus retrovenir, forsan la Havayiani ne volis itere plenigar la navi per manjajo.
La situaciono tensanteskis pro la furtado dil naval objekti dal Havayiani ed altra kauzi. Ye la 14ma di februaro 1779 naskis kombato e James Cook strokesis al kapo. L'iraco dil Havayiani esis grandega: pos la kombato on trovis nur brakii e kelka osto del kadavro di James Cook.