Katastrofo di Chornobil
La katastrofo di Chornobil eventis ye la 26ma di aprilo 1986, en lora Soviet-Uniono, 110 km norde de Kiyiv, Republiko Socialista Sovietiana Ukraina, esis la maxim granda acidento di nukleara reaktoro de la historio. L'acidento produktis direte la morto di 31 personi e l'evakuo di 116 000 plusa homi, e lansis radioaktiva nubo qua extensis sur central-Europa. Kune la nukleara dizastro di Fukushima, Japonia en 2011, ol judikesas kom un ek la maxim grava nuklear acidenti de la historio.
Acidente, l'aquo uzita por koldigar la reaktoro formacis enorma quanto di vaporo kun alta preso, qua produktis falio en la sistemi di kontrolo e sekureso dil reaktoro. La temperaturo rapide kreskis tro multa, e la kupolo dil reaktoro ne rezistis e fuzis pos ke ol atingis 2000 °C. La grafito qua protektis la reaktoro kombustis e lansis granda quanto di radioaktiva materiaro che l'atmosfero.
La quanti di uranio-dioxido, erbio e radioaktiva materiaro ekpulsita dal explozo esis 500-ople plu granda kam olta produktita dal atomobombo qua lansesis super Hiroshima. Pos l'acidento, regiono distanta 30 km di radiuso de la reaktoro izolesis e lua habitanti evakuesis. L'urbo Pripyat, lor havanta plua kam 49 mil habitanti e distanta cirkume 3 km de la reaktoro, mustis evakuesar komplete dum du dii. Du laboristi mortis nemediate dum l'explozo, e 29 plusa homi mortis dum la sequanta dii o monati pro l'expozo a la radiaco. Altra 14 personi mortis pro kancero atribuita a la radiaco dum la sequanta yari, ed aparis plusa 15 kazi di tiroida kancero en pueri.
En novembro 1986, l'anciena edifico dil reaktoro 4 de Chornobil izolesis per betona "sarkofago", e super ol konstruktesis altra protektiva sistemo inaugurita en novembro 2016. Tamen l'izolo di arei proxim Chornobil duras e duros dum multa yari, nam on kalkulas bezonor 900 yari por la radiaco atingor niveli sekura por homala vivo.
