John Keats
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
John Keats (Londe, 31 oktober 1795 - Roeme, 23 fibberwarie 1821) waor 'nen Ingelsen diechter oet de Romantiek. Heer steit bekind es eine vaan de bekinste diechters oet de Ingelse literatuur. Heer publiceerde mer 54 poëems, in drei dunne volumes en e paar tiedsjrifte. Heer varrieerde in talloeze genres, wie de sonnet, de Spenseriaonse romance en de Miltonische epiek. Heer maakde väöl gebruuk vaan zelfreflectie en zelfspot, ironie en contradictoire perspectieve en forces. Zien Ingelse ode, in de vief groete odes vaan 1819, betaome bis zie bekinste wirk.
In zie viefentwintegjaorege bestaon waor zie wèrk noets geassocieerd mèt de toen väöl populairdere Roemaonse poeëte, en heerzelf voolt ziech dao zier oongemekelek bij. Boete ziene vrund Leight Hunt, en deens cirkel vaan liberaal intellectuele, woort heer op zien oeuvre väöl aongevalle door de conservatieve critici es ordinair en slechgemanierd. John Gibson Lockhart nömde 'm 'ne "vulgaire Cockney rijmeleer" (Cockney is 'n Ingelse benaoming veur de oonderklasse vaan de regio roontelum Londe en Keats' Ingels woort, en weurt nog ummertouw, dèks gezeen es Cockney, e nog ummertouw gesproke dialek in de Londese regio). John Wislon Croker nömde Keats' poëzie de "mies oongerijmde ideeë in de meis oongemanierde taol". Al had Keats 'n liberaal educatie in de Boy's Academy vaan Enfield en waor heer getraind in 't plaotselek hospitaol um chirörg te weure, heet heer gein formeel literaire educatie oondergaange. Toch is de filosofie die heer touwpaste op zien literatuur oetgegreuid bis ein vaan de groetere deile vaan de Europees-literaire cultuur. Heer waor eine vaan d'n ierste, al hielemaol in de Germaanse taole, dee ziech bezeg heelt mèt de verlanges en 't leed vaan de mins in de Romantische sjriefwijze. Heer besjreef de zeitgeist en problematiek vaan de literair-historische contex oet zienen tied es iersten diechter. In 't Vereineg Keuninkriek weurt Keats dèks gezeen es de "William Shakespeare vaan de sonnets.
Ideeë euver weitesjap
[bewirk | brón bewèrke]Boete de poëzie steit John Keats allewijl bekind es iemes dee de opkommende weitesjap in zienen tied zoe bekritiseerd, wie zie nog ummertouw weurt bekritiseerd. Heer nömde de weitesjap e circulerend perbleem: weitesjap los perbleme op en veroerzaak perbleme metein daonao. Ouch heelt heer ziech d'r e Romantisch idee opnao, door de weitesjap de oontgoocheling vaan de wereld te nömme. Es weitesjap zoe door zaw gaon, zoe stèlde Keats, bleef d'r niks magisch mie euver in de wereld. Heimèt waor Keats eine vaan de ierste Europeane dee boete de weitesjappeleke wereld (Max Weber góng 'm hei-in veur) ziech bekommerde euver 'n potentiële weitesjappeleke dystopia. De ideeë vaan Keats en Weber gaon daomèt regelrech in tege 'n aander struiming die zjus zoe good deil oetmaak vaan de Romantiek, naomelek 't positivisme en daan veural dat vaan Auguste Comte.
Brónne
[bewirk | brón bewèrke]- James Wright Rhodes, Keats's Major Odes: An Annotated Bibliography of the Criticism (Westport, Conn., & London: Greenwood Press, 1984).
- Steven Shapin, The Scientific Revolution (Chicago: The University of Chicago Press, 1996).