Њаме
| Њаме | |
|---|---|
.svg) | |
| Бог творец на сите нешта | |
| Други имиња | Њанкопон, Њаме, Брекирихунуанде, Одоманкома, Ананси Кокуроку |
| Сопружник | Асасе Ја |
| Деца | Биа, Тано понекогаш, Ананси |
| Подрачје | Гана, особено во регионот Ашанти |
| Народ | Акан |
Њаме (или Њанкопон)[1] е врховен бог во традиционална религија на народот Акан од Гана [2]. Тој е творец, сезнаен и семоќен бог.[3]
Њаме, врховното битие, е вечен, бесконечен и творец на универзумот. Тој е оддалечен од луѓето и не го интересира нивниот секојдневен живот. Тој е еден од изворите на плодност и татко на помалите духови, или Абосом. Животна искра влегува во крвотокот на секој поединец од Њаме и така го оживува.[4] Човекот е потомството на Њаме, првиот член на тројното божество - Њаме, Одоманкома и Нијанкопон. Нијанкопон се смета за голем предок, извор на сета мудрост, давајќи му на секој човек своите уникатни таленти. Одоманкома е крајниот предок. Њаме е образец и парадигма, медијатор и примерок, на врховниот идеал. Човечкиот живот е еден континуиран поток што тече низ сите луѓе. Човекот мора да умре за да ја открие својата комплетност во безбожниот бог.
Митот за смртта
[уреди | уреди извор]Во старо време, луѓето биле уморни од умирање и затоа решиле да испратат гласник до Њаме за да се пожалат. Тие избрале овца за да ја земе пораката. За да се уверат дека гласникот ја сфатил пораката правилно, тие испратиле второ животно; за таа цел, избрале куче. Кучето, знаејќи дека е многу побрз од овците, не заминало заедно со овците, ама задоцнил за некое време. Додека овците оделе по патот кон Њаме градот, тоа стигнало до живеалипштето на една стара жена. Таа открила дека дел од залихата со сол е оштетена од вода и не е можно да се исуши. Затоа ја фрлила солта во грмушките надвор од селото. Додека овците се движеле заедно, кучето ја јадело тревата каде што била фрлена солта, и тука останало долго време. Во меѓувреме, кучето дошло по истиот пат, но не ги видело овците. Тој побрзал и прв стигнал до селото Њаме. Тој му кажал на Њаме дека тој и овците биле испратени од луѓето за да му дадат порака. Кога Њаме прашал што е пораката, кучето му рекло дека луѓето рекле дека сакаат да останат мртви кога ќе умрат и да не се враќаат овде. Нијам рекол дека ќе биде како што бараат, а кучето се вратило. На патот, и сретнал овците и им кажал што сторил. Овците објасниле дека е направена грешка и двајцата се вратиле кај Њаме. Но, Њаме одбил да ја измени својата првична одлука, поради што луѓето умираат и не се враќаат повторно.[4]
Функции
[уреди | уреди извор]Њаме е сезнаен и семоќен бог на Акан [3] . Тој е прикажан како добронамерен иако далечен бог, слично на другите фигури на „богот-творец“. Во традиционалните африкански религии, сличен на Њамбе е божеството на народот Баса од Камерун, Ама, кај боговите на народот Догон, Маву кај народот Еве, Олорун кај Јоруба и Мулунгу, од регионот на Големите езера [5] . . .
Првично, Њаме е "змија предок" од машки пол, придружен со женската "змија предок“, Нгаме. Под влијание на исламот, а потоа и на христијанството, Њаме постепено се прикажува налик на монотеистичкиот бог на муслиманите и христијаните. Првично, Њаме и Нгаме имале еднаква важност, но постепено за време на колонијалното време „машкото божество добило тенденција да преовладува над женското божество, кое станало Асасе Ја [6]. Затоа таа понекогаш се опишува како сопруга на Њаме [7] .
Њаме и Ананси
[уреди | уреди извор]Ананси пајакот, полубог, получовек е друга фигура поврзана со Њаме [6] ; тој е главниот јунак на западноафриканските приказни [8] .
Се вели дека Њаме е одговорен за поразот на питонот Онини, потоа Осебо, леопардот и, конечно, Мборо, стршленот, кој ги мачел луѓето Акан [9]. Затоа е посредник помеѓу Бог и луѓето [8] и морална фигура [10] .
Наводи
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „A Dictionary of World Mythology“. 1997-01-01. doi:10.1093/acref/9780192177476.001.0001. Наводот journal бара
|journal=(help) - ↑ Sykes & Kendall 2001.
- ↑ 3,0 3,1 Scheub 2000.
- ↑ 4,0 4,1 „Nyame and the Message of Death“. Oxford Reference (англиски). doi:10.1093/oi/authority.20110803100242714. Посетено на 2020-08-30.
- ↑ Piault.
- ↑ 6,0 6,1 Muller 2013.
- ↑ Coulter & Turner 2013.
- ↑ 8,0 8,1 Haase 2008.
- ↑ Speaks 2017.
- ↑ Britannica.
Библиографија
[уреди | уреди извор]- Makandal Speaks (5 janvier 2017). „Anansi, la facétieuse araignée du folklore ouest-africain et caribéen“ (француски). Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - Coulter, Charles Russell; Turner, Patricia (2013). Encyclopedia of Ancient Deities (англиски). Routledge.
- Louise Muller (2013). Religion and Chieftaincy in Ghana: An Explanation of the Persistence of a Traditional Political Institution in West Africa (англиски). LIT Verlag.
- Donald Haase (2008). The Greenwood Encyclopedia of Folktales and Fairy Tales (англиски). 1. Greenwood Publishing Group.
- Sykes, Egerton; Kendall, Alan (2001). Who's who in non-classical mythology (англиски). Routledge. ISBN 9780415260404.
- Scheub, Harold (2000). A Dictionary of African Mythology: The Mythmaker as Storyteller (англиски). Oxford University Press.
- (en) Arthur Cotterell, « Nyame », dans A Dictionary of World Mythology, Oxford University Press, 1997
- Herskovits, Melville J.; Frances, S. (1958). Dahomean Narrative: A Cross-Cultural Analysis (англиски). Northwestern University Press.
- J. B. Danquah. The Akan doctrine of God: A fragment of Gold Coast ethics and religion (англиски). Routledge.[мртва врска]
- (en) Molefi Kete Asante, « Ananse », dans Encyclopædia Britannica, sans date (lire en ligne)
- Marc Piault (sans date). „Afrique noire (Culture et société). Religions. Des dieux et divinités et des ancêtres“ (француски). Encyclopædia Universalis. Piault. Проверете ги датумските вредности во:
|year=(help)