Гликоза

D-гликоза
Систематско име	(2R,3S,4R,5R)-2,3,4,5,6-Pentahydroxyhexanal
	Други називи Крвен шеќер; Декстроза; Пченкарен шеќер; Д-гликоза; Гроздов шеќер
Назнаки
CAS-бр.	50-99-7
Кратенки	Glc
ATC код	B05CX01; V04CA02, V06DC01
ChEBI	CHEBI:4167
ChEMBL	ChEMBL1222250
ChemSpider	5589
EC-број	200-075-1
	InChI InChI=1S/C12H24O12/c7-1-2-3(8)4(9)5(10)6(11)12-2/h2-11H,1H2/t2-,3-,4+,5-,6?/m1/s1 ; Клуч: WQZGKKKJIJFFOK-GASJEMHNSA-N ; InChI=1/C12H24O12/c7-1-2-3(8)4(9)5(10)6(11)12-2/h2-11H,1H2/t2-,3-,4+,5-,6+/m1/s1; Клуч: WQZGKKKJIJFFOK-DVKNGEFBBQ ;
3Д-модел (Jmol)	Слика; Слика
KEGG	C00031
MeSH	Гликоза
PubChem	5793
RTECS-бр.	LZ6600000
	SMILES OC[C@H]1OC(O)[C@H](O)[C@@H](O)[C@@H]1O ; C([C@@H]1[C@H]([C@@H]([C@H]([C@H](O1)O)O)O)O)O ;
UNII	5SL0G7R0OK
Својства
Хемиска формула
Моларна маса	0 g mol−1
Густина	1.54 g/cm3
Точка на топење
Растворливост во вода	91 g/100 mL
Термохемија
Ст. енталпија на; образување ΔfHo298	−1271 kJ/mol
Ст. енталпија на; согорување ΔcHo298	−2805 kJ/mol
Стандардна моларна; ентропија So298	209.2 J K−1 mol−1
Дополнителни податоци
	(што е ова?) (провери); Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
	Наводи

Гликоза (С₆H₁₂O₆) ― прост шеќер. Таа се наоѓа и во крвта на животните, каде што има многубројни функции. Се складира во црниот дроб во вид резервен шеќер-гликоген. Кога резервите на јаглехидратите во организмот се празни, црниот дроб врши претворање на гликогенот во гликоза со што се подмируваат потребите за енергија. При најразлични концентрации на гликоза во организмот, настануваат хипергликемија или хипогликемија.

Историја

Гликозата за прв пат била изолирана од суво грозје во 1747 година од германскиот хемичар Андреас Марграф.^[1]^[2]

Хемиски и физички својства

Гликозата образува бели или безбојни цврсти материи кои се многу растворливи во вода и оцетна киселина, но слабо растворливи во метанол и етанол. Тие се топат при 146 Целзиусови степени (α) и 150 Целзиусови степени (β), и распаѓање почнувајќи од 188 Целзиусови степени со ослободување на различни испарливи производи, што на крајот остава остаток од јаглерод.^[3] Гликозата има pK вредност од 12,16 на 25 Целзиусови степени во вода.^[4]

Со шест јаглеродни атоми, таа е класифицирана како хексоза, поткатегорија на моносахариди. d-гликозата е една од шеснаесетте алдохексозни стереоизомери. d-изомер, d-гликоза, исто така позната како декстроза, се јавува нашироко во природата, но l-изомерот , l-гликоза, не. Гликозата може да биде добиена со хидролиза на јаглехидрати како млечен шеќер (лактоза), шеќер од трска (сахароза), малтоза, целулоза, гликоген итн. Декстрозата најчесто комерцијално е произведувана од пченкарен скроб во Соединетите Држави и Јапонија, од компир и пченичен скроб во Европа и од тапиочки скроб во тропските области.^[5] Постапката на производство користи хидролиза преку испарување под притисок на контролирана pH во млаз проследено со понатамошна ензимска деполимеризација.^[6] Неврзаната гликоза е една од главните состојки на медот.

Галерија

Одделување на гликоза во серум
Перманганати мешани со гликоза
Мешање на гликоза и квасец
Семафор од гликоза и индиго кармин

Наводи

↑ Encyclopedia of Food and Health (англиски). Academic Press. 2015. стр. 239. ISBN 9780123849533. Архивирано од изворникот 2018-02-23.
↑ Marggraf (1747) "Experiences chimiques faites dans le dessein de tirer un veritable sucre de diverses plantes, qui croissent dans nos contrées" Архивирано на 24 јуни 2016 г. [Chemical experiments made with the intention of extracting real sugar from diverse plants that grow in our lands], Histoire de l'académie royale des sciences et belles-lettres de Berlin, pp. 79–90. From page 90: Архивирано на 27 октомври 2014 г. "Les raisins secs, etant humectés d'une petite quantité d'eau, de maniere qu'ils mollissent, peuvent alors etre pilés, & le suc qu'on en exprime, etant depuré & épaissi, fournira une espece de Sucre." (Raisins, being moistened with a small quantity of water, in a way that they soften, can be then pressed, and the juice that is squeezed out, [after] being purified and thickened, will provide a sort of sugar.)
↑ Wenyue Kang and Zhijun Zhang (2020): "Selective Production of Acetic Acid via Catalytic Fast Pyrolysis of Hexoses over Potassium Salts", Catalysts, volume 10, pages 502-515. doi:10.3390/catal10050502
↑ Bosch, L.I.; Fyles, T.M.; James, T.D. (2004). „Binary and ternary phenylboronic acid complexes with saccharides and Lewis bases“. Tetrahedron. 60 (49): 11175–11190. doi:10.1016/j.tet.2004.08.046. ISSN 0040-4020.
↑ Yebra-Biurrun, M.C. (2005), „Sweeteners“, Encyclopedia of Analytical Science (англиски), Elsevier, стр. 562–572, doi:10.1016/b0-12-369397-7/00610-5, ISBN 978-0-12-369397-6
↑ "glucose." The Columbia Encyclopedia, 6th ed.. 2015. Encyclopedia.com. 17 Nov. 2015 http://www.encyclopedia.com Архивирано на 26 април 2009 г..

Надворешни врски

„Glucose“. Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.
„Dextrose mixture with sodium chloride“. Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.

[Encyclopedia_of_Food_and_Health-1] Encyclopedia of Food and Health (англиски). Academic Press. 2015. стр. 239. ISBN 9780123849533. Архивирано од изворникот 2018-02-23.

[2] Marggraf (1747) "Experiences chimiques faites dans le dessein de tirer un veritable sucre de diverses plantes, qui croissent dans nos contrées" Архивирано на 24 јуни 2016 г. [Chemical experiments made with the intention of extracting real sugar from diverse plants that grow in our lands], Histoire de l'académie royale des sciences et belles-lettres de Berlin, pp. 79–90. From page 90: Архивирано на 27 октомври 2014 г. "Les raisins secs, etant humectés d'une petite quantité d'eau, de maniere qu'ils mollissent, peuvent alors etre pilés, & le suc qu'on en exprime, etant depuré & épaissi, fournira une espece de Sucre." (Raisins, being moistened with a small quantity of water, in a way that they soften, can be then pressed, and the juice that is squeezed out, [after] being purified and thickened, will provide a sort of sugar.)

[kang2020-3] Wenyue Kang and Zhijun Zhang (2020): "Selective Production of Acetic Acid via Catalytic Fast Pyrolysis of Hexoses over Potassium Salts", Catalysts, volume 10, pages 502-515. doi:10.3390/catal10050502

[4] Bosch, L.I.; Fyles, T.M.; James, T.D. (2004). „Binary and ternary phenylboronic acid complexes with saccharides and Lewis bases“. Tetrahedron. 60 (49): 11175–11190. doi:10.1016/j.tet.2004.08.046. ISSN 0040-4020.

[5] Yebra-Biurrun, M.C. (2005), „Sweeteners“, Encyclopedia of Analytical Science (англиски), Elsevier, стр. 562–572, doi:10.1016/b0-12-369397-7/00610-5, ISBN 978-0-12-369397-6

[6] "glucose." The Columbia Encyclopedia, 6th ed.. 2015. Encyclopedia.com. 17 Nov. 2015 http://www.encyclopedia.com Архивирано на 26 април 2009 г..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]