Lijst van middeleeuwse bestiaria

Dit is een lijst van middeleeuwse bestiaria. De bestiaria worden over het algemeen verdeeld in families. Deze rangschikking werd in 1928 opgezet door de Britse mediëvist en auteur M.R. James en herzien in 1959-1962 door Florence McCulloch.

Latijnse bestiaria

Eerste familie

Deze bestiaria zijn afkomstig uit de tiende tot dertiende eeuw en zijn gebaseerd op de B-versie van de Physiologus en de geschriften van Isidorus van Sevilla:

Cambridge, Corpus Christi College, MS 22
Londen, British Library Royal MS 2.C.xii
Londen, British Library Stowe MS 1067
Los Angeles, Getty Museum Ludwig XV 3
Los Angeles, Getty Museum Ludwig XV 4
Oxford, Bodleian Library MS Bodley 602
Oxford, Bodleian Library MS Douce 167
Oxford, Bodleian Library MS Laud Misc. 247
Parijs, Bibliothèque Nationale Nouv. acq. lat. 873
Vaticaanstad, Cod. Palat. lat. 1074

De volgende zijn alle teksten uit de laat-dertiende eeuw gebaseerd op dezelfde versie van de Physiologus met de tekst van De bestiis et aliis rebus by Hugues de Fouilloy.

Cambridge, Sidney Sussex College 100
Chalon-sur-Saône, Bibliothèque Municipale MS 14
Parijs, Bibliothèque Nationale lat. 2495A
Parijs, Bibliothèque Nationale lat. 2495B
Parijs, Bibliothèque Nationale lat. 3638A
Parijs, Bibliothèque Nationale lat. 14429
Valenciennes, Bibliothèque Municipale MS 101

Deze bestiaria - verschenen in de twaalfde tot veertiende eeuw - omvatten ook materiaal van andere bronnen:

Northumberland-bestiarium (Alnwick Castle, MS 447)
Cambridge, Trinity College R.14.9
Leningrad, Rossiiskaia natsional'naia biblioteka Q.v.V,1
Londen, British Library Royal MS 2.B.vii
Londen, British Library Royal 12.C.xix
München, Bayerische Staatsbibliothek gall. 16
New York, Worksop-bestiarium (Morgan Library M. 81)

Tweede familie

Detail van folio 8 recto van het Aberdeenbestiarium, de tijger.

De werken in deze groep zijn voornamelijk gebaseerd op Isodorus' Etymologiæ met aanvullend materiaal van Sint Ambrosius, Rabanus Maurus, Gaius Julius Solinus en anderen:

Aberdeen-bestiarium, (Aberdeen University Library MS 24)
Brussel, Bibliothèque Royale 8340
Brussel, Bibliothèque Royale Hs 8827-42
Cambridge, Corpus Christi College MS 53
Cambridge, Fitzwilliam Museum MS 379 (C, W(B))
Cambridge, Gonville and Caius College MS 109/178
Cambridge, Gonville and Caius College MS 372/621
Cambridge, Gonville and Caius College MS 384/604
Cambridge, University Library Ii.4.26
Canterbury, Cathedral Library Lit.D.10
Chartres, Bibliothèque Municipale 63 (125)
Kopenhagen, Kongelige Bibliotek Gl. Kgl. 1633 4°
Douai, Bibliothèque Municipale MS 711
Le Mans, Bibliothèque Municipale 84
Londen, British Library Additional MS 11283
Londen, British Library Harley MS 3244
Londen, British Library Harley MS 4751
Rochester-bestiarium (Londen, British Library Royal MS 12.F.xiii)
Londen, British Library Sloane MS 3544
Los Angeles, Getty Museum, Salvatorberg Bestiary
Nîmes, Bibliothèque Municipale 82
New York, Morgan Library MS M. 890
Ashmole-bestiarium (Oxford, Bodleian Library MS. Ashmole 1511)
Oxford, Bodleian Library MS. Bodley 533
Oxford, Bodleian Library MS. Bodley 764
Oxford, Bodleian Library MS. Douce 88 A
Oxford, Bodleian Library MS. Douce 151
Oxford, St. Johns College MS. 61
Oxford, St. Johns College MS. 178
Oxford, University College MS. 120
Parijs, Bibliothèque Nationale lat. 3630
Parijs, Bibliothèque Nationale lat. 11207
Parijs, Mazarine Library 742 (1115)
Vaticaanstad, Apostolic Library Reg. 258

Derde familie

Deze teksten uit de dertiende eeuw hebben de bovenstaande bestiaria als basis maar hebben deze uitgebreid met verschillende mensen, mythologische beesten en soms ook wereldwonderen van Bernard Silvestris en anderen:

Cambridge, Fitzwilliam Museum 254
Cambridge, University Library MS Kk.4.25
Oxford, Bodleian Library, MS. e Musaeo 136
Oxford, Bodleian Library MS. Douce 88 E
Westminster Abbey Library MS 22

Vierde familie

Het enige werk in deze familie - daterend uit de vijftiende eeuw - heeft ook geschriften van Bartholomaeus Anglicus opgenomen:

Cambridge, University Library MS. Gg.6.5

Dicta Chrysostomi

Deze werken werden in hun tijd toegeschreven aan Johannes Chrysostomus en verschenen voornamelijk in Duitsland van de twaalfde tot de vijftiende eeuw.

Bad Windsheim, Ratsbibl. Cod. 28
Brussel, Bibliothèque Royale 18421-29
Chicago, Newberry Library MS 31.1
Epinal, Bibliothèque Municipale 58 (209)
Göttweg, Stiftsbibl. Cod. Ms. 154
Göttweg, Stiftsbibl. Cod. ms. 200
Harvarduniversiteit, Houghton Library MS Typ 101
Leningrad, Gos. Publ. Biblioteka Saltykova-Shchedrina lat. Q.v.III,1
Leipzig, Universitätsbibl. Paul. fol. 351
Leipzig, Universitätsbibl. Paul. 4° 1305
Linz, Studienbibl. Cod. ms. Cc.II.15
Londen, British Library Sloane MS 278
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 536
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 2655
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 3221
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 5613
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 5921
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 6908
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 9600
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 14216
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 14348
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 14693
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 16189
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 19648
München, Bayerische Staatsbibliothek clm 23787
New York, Morgan Library MS M. 832
Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal lat. 394
Parijs, Bibliothèque Nationale lat. 10448
Uppsala, Universitetsbibliotek C 145
Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek 303
Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek 1010
Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek 2511
Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek 4609
Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek 13378
Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek 35a Helmst. (Manuscript digitized)

Manuscripten van een enkele auteur

Meerdere manuscripten bevatten delen van bestiaria die kunnen worden toegeschreven aan een enkele auteur. Deze omvatten onder andere werken van Isidorus van Sevilla's Etymologiae, Thomas van Cantimpré's Liber de Natura Rerum, and Hugues de Fouilloy's De avibus

Hugues de Fouilloy

München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 9649 (Hugues de Fouilloy, De avibus in a miscellany)

Isidorus van Sevilla

Philadelphia, University of Pennsylvania, Kislak Center for Special Collections, Rare Books and Manuscripts, LJS 184 (Isidorus van Sevilla, Etymologiae)

Thomas van Cantimpré

Philadelphia, University of Pennsylvania, Kislak Center for Special Collections, Rare Books and Manuscripts, LJS 23 (Thomas van Cantimpré, Liber de Natura Rerum)
Brugge, Openbare Bibliotheek, Ms. 410 (XIII)
Brugge, Openbare Bibliotheek, Ms. 411 (XV)
Brugge, Openbare Bibliotheek, Ms. 412 (XIV)
Brugge, Openbare Bibliotheek, Ms. 413 (XIV)
Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, Ms. R 174 (XV)

Franse bestiaria

De Franse bestiaria zijn alle afkomstig van werken waarvan over het algemeen de auteurs bekend zijn. Deze werken worden als volgt onderverdeeld.

Bestiaire in Verse door Philippe de Thaon

Kopenhagen, Kongelige Bibliotek Gl. kgl. S. 3466 8º
Londen, British Library Cotton Nero A.v
Oxford, Merton College MS. 249

Bestiaire door Gervaise

Londen, British Library Additional MS 28260

Bestiaire van Guillaume le Clerc

Cambridge, Fitzwilliam McLean 123
Cambridge, Fitzwilliam Mus. J.20
Cambridge, Trinity College O.2.14
Londen, British Library Cotton Vespasian A.vii
Londen, British Library Egerton MS 613
Londen, British Library Royal 16.E.viii
Lyon, Palais des Arts 78
Oxford, Bodleian Library MS. Bodley 912
Oxford, Bodleian Library MS. Douce 132
Parijs, Bibliothèque de l'Arsenal 2691
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 902
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 1444
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 2168
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 14964
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 14969
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 14970
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 20046
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 24428
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 25406
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 25408
Parijs, Bibliothèque Nationale Rothschild IV.2.24
New Haven, Beinecke Library MS 395 (formerly Phillipps 4156)
Vaticaanstad, Apostolic Library Regina 1682
In een Psalter, het Queen Mary-psalter, British Library Ms. Royal 2B, vii, Londen
In een psalter, het Isabelle-psalter, State Library, München

Bestiaire door Pierre de Beauvais

Malines, Bibliothèque du Séminaire 32
Montpellier, Bibliothèque de la Faculté de Médecine H.437
Parijs, Bibliothèque de l'Arsenal fr. 3516
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 834
Parijs, Bibliothèque Nationale fr. 944
Parijs, Bibliothèque Nationale nouv. acq. 13251
ex-Phillipps 6739 [C, M]
Vaticaanstad, Apostolische bibliotheek Reg. 1323

Middelengels bestiarium

Londen, British Library Arundel MS 292

Italiaanse bestiaria

Florence, Bibl. Laurenziana Cod. plut. LXXXX Inf. Cod. 47 (Bibl. Gadd.)
Florence, Bibl. Laurenziana Cod. Ashb. 649
Florence, Bibl. Naz. Cod. Magliabecchiano II.8.33
Florence, Bibl. Naz. cl. XII Cod. Strozz. Magliabecchiano 135
Florence, Biblioteca Ricardiana Cod. 1357 P.III.4
Florence, Biblioteca Ricardiana Cod. 2183 R.IV 4 Nr. 2260
Florence, Biblioteca Ricardiana Cod. 2281
Napels, Bibl. Naz. XII.E.11
Padua, Museo Civico di Padova (Bibl. Comun.) Cod. C.R.M.248
Parijs, Bibliothèque Nationale ital. 450
Rome, Bibl. Corsini 44.G.27

Catalaanse bestiaria

Barcelona, Bibl. Universitària 75
Barcelona, Bibl. de Catalunya 87
Barcelona, Bibl. de Catalunya 310
Vic, Bibl. Capitular 229
Vic, Bibl. Capitular 1354

IJslandse bestiaria

Kopenhagen, Arnamagnæanske Institut, Arnamagnæanske Institut, AM 673a 4º

Duitse bestiaria

München, Bayerische Staatsbibliothek, Cgm 38 (Konrad von Megenberg, Das Buch der Natur)
München, Bayerische Staatsbibliothek, Cgm 8414 (Konrad von Megenberg, Das Buch der Natur)

Noten

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel List of medieval bestiaries op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Bronnen, noten en/of referenties