Besièrs

Vila d'Occitània

Besièrs Béziers
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Òrb, lo Pont Vièlh e la catedrala de Sant Nasari.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 20′ 51″ N, 3° 13′ 08″ E
Superfícia	95,48 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	120 m 50 m 4 m
Geografia politica
País	Lengadòc
Parçan	Besierés
Estat	França
Region 76	Occitània (region administrativa)
Departament 34	Erau (sosprefectura)
Arrondiment 341	Arrondiment de Besièrs (capluòc)
Canton 3498	Capluòc de 4 cantons, puèi burèu centralizator de 3
Intercom 243400769	Comunautat d'aglomeracion de Besièrs Mediterranèa
Cònsol	Robert Menard (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	77 599 ab. Evolucion de la populacion 78 823 ab.
Densitat	783,53 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	besierenc -a bedarrés -a
Còde postal	34500
Còde INSEE	34032

Besièrs (/bezjɛs/; en occitan ancian: Bezers; en francés: Béziers [bezje]) es una vila occitana de Lengadòc, situada administrativament dins lo departament francés d'Erau e la region d'Occitània. Sa populacion municipala es de 78 823 abitants (2018), çò que fa de Besièrs la segonda ciutat pus importanta del departament e la cinquena de la region d'Occitània. Ocupa una superfícia de 95,48 km².

Geografia

La vila es situada dins la plana lengadociana. Es lo caplòc del parçan de Besierés, a la broa d'Òrb e del Canal de las Doas Mars, a 20 km de la mar Mediterranèa. A 50 km pus al nòrd tròban las montanhas d'altitud mejana del Naut Lengadòc : Carós (1090 m), Espinosa (1124 m) e los Monts de La Cauna dins Tarn (1267 m), que forman los darrièrs retlèus al sud del Massís Central.

Comunas a l'entorn.

Toponimia

Las fòrmas ancianas son (en mai de las en grèc) : Beterrae, Beterras Orbis, al 1èr sègle (Pomponius Mela, 11.5), Beteris, al segond sègle (Taulas de Peutinger), Beterris (var. : Becernis, Beternis), Beterras (var. : Baeterras), cap a 300 (Itineraria Antonini), civitas Beterris (var. : Biterris), al sègle IV (?) (Itineraria Burdigalense), Besaram, al sègle IV-VI (Avienus, Ora maritima, en 591), Beterris, cap a 678, Biterris en 752, in castello Bitterris civitate en 990, in Viterris civitate en 1013, in burgo Bitiris, cap a 1067, civitatem de Biterri en 1107, Beders en 1118, Bezer en 1129, ad Beders, Bederz en 1154, apud Biterrim en 1168, in camino de Veteris en 1183 (?), evesque de Bezes en 1336, viguerie de Beziers, cap a 1370, la ville de Bediers en 1377, la vigaria de Bezes en 1380, Besiers en 1393, Bezes en 1425 e 1434, Beres en 1425 e 1426, Beses en 1437, Pisias en 1495 (viatge de J. Münzer), Beziers en 1570, Bediers en 1578-1606, Béziers en 1613, 1622, 1643, 1708, 1740-60, Besiers en 1740-60.

Segon Dauzat, Besièrs es un nom preceltic, qu'a la meteissa raiç que lo flume Baetis, nom antic de Guadalquivir, a l'origina del nom de la Betica (Baetica en latin); Hamlin, explica Besièrs a la seguida d'Enric Guiter (Féd. Hist. Languedoc Méd. Roussillon, XXXVI e Congrès, 1963 , pp. 147-151), coma l'équivalent de Beders (província de Lhèida); seriá un derivat del vascon biterri, « lo borg de la rota », latinizat en *Biterria. Entre bit- e baet-, cal causir o resòlvre la contradiccion.

Istòria

Se trapan a la broa d'Òrb de traças de vida datadas de l'epòca neolitica, mas es al sègle primièr abans lo Crist que los romans forabandiguèron los celtibèrs per fondar una colonia nomenada Civitas urbs baeterrensis. Situada a qualques quilomètres de la Mediterranèa sul flum Òrb e traversada per la Via Domícia que ligava la futura Itàlia a la peninsula iberica, Baeterrae foguèt lo nom antic de Besièrs, que coneguèt una creissença considerabla fins al sègle III quora comencèt a patir d'atacas e aguèt a bastir las muralhas enrodant la vila.

Las atacas contunhèron e Besièrs aguèt d'endurar l'invasion visigòda al sègle VI que contrarotlèron tot lo país. Dos sègles mai tard foguèt conquistada per las tropas musulmanas abans de patir las atacas furiosas dels francs que, amb son menaire Carles Martèl, la destrusiguèron en 737. Venguèt puèi sedença d'un avescat e un vescomte i apareguèt cap a 885 e aguèt una creissença tan fòrta que venguèt lèu una de las ciutats mai importantas d'Occitània.

La ciutat de Besièrs siaguèt lo 22 de julh de 1209 lo centre d'un dels episòdis pus crusèls e sanguinaris de la crosada francesa contra lo catarisme que culminèt amb la cremada de la ciutat e lo chaple de sos abitadors.

Lo 7 d'abrial de 1247 la ciutat siaguèt integrada definitivament dins lo Reiaume de França. L'annexion foguèt sagelada simbolicament amb lo cambiament de las armas de la ciutat e l'aposicion de las flors de liri, simbòl dels reis de França.

Besièrs a patit dempuèi lo mièg del sègle XX d'un fenomèn de metropolizacion, de concentracion de la populacion e de las activitats dins las aglomeracions mai importantas, aicí Montpelhièr. En 1954, la populacion municipala de las principalas vilas de Lengadòc-Rosselhon, Montpelhièr, Nimes, Perpinhan e Besièrs èra respectivament de 97 501, 89 130, 70 051 e 64 929 abitants. La comparason de las populacions de las aglomeracions donariá de resultats pauc diferents, estant que las 4 vilas an una superficia importanta. Tanlèu 1968, las donadas èran 161 910, 123 292, 102 191 e 80 481 abitants. Per çò qu'es de las unitats urbanas ara, las populacions en 2019 èra respectivament de 458 189, 183 471, 203 025 e 93 623 abitants. Se vei clarament, en mai de l'aviada de Montpelhièr, que Nimes patís mai de la concurréncia de la capitala regionala que Perpinhan, pr'amor de sa proximitat e que Besièrs coneis una vertadièra estagnacion, aquò per tres rasons : es la sola de las quatre desprovesida d'una foncion prefectorala e, coma Nimes, es a pauc de distància de Montpelhièr; en mai d'aquò, Besièrs èra tròp dependenta del vin (e dejà en crisi abans 1954).

Administracion

Lista dels cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2014	2026	Robert Ménard	independent	jornalista
1995	2014	Raymond Couderc	UMP	professor d'universitat
1989	1995	Alain Barrau	PS
1983	1989	Georges Fontès	PSD
1977	1983	Paul Balmigère	PCF
1967	1977	Pierre Brousse	UDF-RAD
1953	1967	Émile Claparède	PRRS
1944	1947]	Joseph Lazare	PCF
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 74811, totala: 76382
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
12 501	14 535	14 565	16 140	16 679	16 233	18 874	19 596	19 333
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
23 557	24 270	27 722	31 468	38 227	42 915	42 785	45 475	48 012
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
52 310	52 268	51 042	56 008	65 754	71 527	73 305	64 561	64 929
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
73 528	80 481	84 029	76 647	70 996	69 153	72 245	72 462	71 672 73 315
2009	2010
70 957 72 554	70 955 72 466
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

• En 2018 la populacion èra de 77599 abitants e la densitat èra de 812,73 ab/km².

Legenda del camèl de Besièrs

L’evangelista Sant Afrodisi nasquèt en Egipte en 36 abans Jèsus Crist. Dintrèt dins Besièrs sus l’esquina d’un camèl. Davant sa capitada, los romans malcontents li faguèron copar lo cap qu’escampèron dins un potz. Mas las aigas tornèron montar lo cap, Sant Afrodisi l’agantèt e poguèt èsser enterrat coma cal. Los besierencs faguèron del camèl salvat la bèstia totemica de la vila.

Monuments e luòcs d'interès

Òrb a Besièrs

• La catedrala de Sant Nasari
• La glèisa de la Magdalena
• Lo Pont vièlh
• Lo CIRDÒC

Personatges ligats a la vila

• Guilhèm de Besièrs (trobador)
• Guilhèm de Besièrs (fisician)
• Ramon Gaucelm (mistralenc: Ramoun Gaucelm), de Besièrs, trobador del sègle XII.
• Pèire Pau Riquet (1609-1690), arquitècte e engenhaire, creador del Canal de las Doas Mars.
• Joan Antòni Injalbèrt (1845–1933), escultor famós.
• Jean Moulin (1899-1943), naut foncionari, resistent famós
• Maria Roanet (1936), cantaira e escrivana.

Espòrt

• Associacion Esportiva de Besièrs Erau

Ligams extèrnes

• Libre de Memorias (Jacme Mascaro, 1390).

Patrimòni Mondial de l'UNESCO

Etapa precedenta Sant Tibèri Romavatge de Sant Jacme de Compostèla Via Tolosana (varianta per Carcassona) Etapa seguenta Narbona