Iga Cembrzyńska
Iga Cembrzyńska, właśc. Maria Elżbieta Cembrzyńska (ur. 2 lipca 1939 w Radomiu) – polska aktorka, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka i producentka filmowa, właścicielka firmy producenckiej Iga-Film[1]. Śpiewa sopranem koloraturowym[2].
.jpg) I. Cembrzyńska jako Anna w spektaklu "Dla miłego grosza"; Teatr Powszechny w Warszawie (1963) | |
| Prawdziwe imię i nazwisko |
Maria Elżbieta Cembrzyńska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
2 lipca 1939 |
| Zawód |
aktorka, producentka filmowa, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności |
od 1962 |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujCórka Ireny Sołtyk i Wacława Cembrzyńskiego[3]. Jej ojcem chrzestnym został Stefan Sołtyk, wuj matki[4]. Ma młodszego o siedem lat brata, Zbigniewa[5]. Urodziła się w Radomiu, ale pierwsze lata życia, przypadające na okres II wojny światowej, spędziła w Brześcach i Rogowie[6]. Po wojnie powróciła z rodziną do Radomia, gdzie mieszkała w kamienicy przy ul. Trawnej[7].
Jako dziecko rozpoczęła naukę gry na fortepianie, wkrótce została zapisana do szkoły muzycznej[7]. Uczyła się w liceum w klasie o profilu przyrodniczo-geograficznym, naukę muzyczną kontynuowała w szkole muzycznej w Katowicach, po czym wkrótce wróciła do Radomia[8]. Przez jeden semestr studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu[9].
W 1962 ukończyła studia na PWST w Warszawie[10]. Dykcję doskonaliła w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie[11]. W czasie studiów przyjęła imię Iga, które nawiązuje do Igi Mayr, jej aktorskiej inspiracji[12]. Po swoim pierwszym występie w klubie studenckim „Medyk” przyjęła propozycję współpracy z orkiestrą jazzową Eskulap – chcąc uniknąć konsekwencji ze strony rektora PWST, Jana Kreczmara, który zakazywał studentom pracy zawodowej, śpiewała pod pseudonimem Maria Skalska[13]. Będąc na czwartym roku studiów, na zaproszenie Ludwika Sempolińskiego wystąpiła w programie Profesor i jego uczniowie, w którym zaśpiewała utwór „Peruwianka”[14]. Po udziale w programie otrzymała propozycję nagrań radiowych oraz zagrania Lukrecji w przedstawieniu telewizyjnym Spazmy modne[14]. Występowała też w spektaklach dyplomowych: Czuła struna, Przy drzwiach zamkniętych i Ksiądz Marek[14].
Po studiach debiutowała w Teatrze Telewizji oraz została zaangażowana do Teatru Powszechnego w Warszawie, za kadencji Adama Hanuszkiewicza zagrała m.in. Annę w spektaklu Dla miłego grosza[15], Zosię w Weselu i Ałłę w Kolumbach[16].
W 1964 debiutowała na ekranie rolą księżniczki Eminy w Rękopisie znalezionym w Saragossie Wojciecha Hasa[17], a także odebrała trzecią nagrodę w kategorii „Piosenka kabaretowo-rozrywkowa” za wykonanie utworu „Intymny świat” na 2. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W 1965 otrzymała z Bohdanem Łazuką drugą nagrodę za wykonanie piosenki „W siną dal” na 3. KFPP w Opolu, a także zagrała żonę Kowalskiego, głównego bohatera filmu Tadeusza Konwickiego Salto oraz przez dwa miesiące występowała – na zaproszenie Bruno Coquatrixa – w paryskiej Olympii[18]. Po zakończeniu kontraktu otrzymała propozycję przedłużenia umowy i zagrania kolejnych koncertów, jednak odmówiła[19]. W 1966 wystąpiła w programie Divertimento op. 3 Szelesty jesienne Jeremiego Przybory oraz zaczęła występować w Teatrze Komedia w Warszawie. W latach 1966–1977 była laureatką Srebrnej Maski w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszą aktorkę. W 1967 zagrała Lorę Neuman, główną bohaterkę filmu Jerzego Zarzyckiego Komedia z pomyłek (1968), także została aktorką Teatru Ateneum, w którym debiutowała rolą Mariki w spektaklu Leona Kruczkowskiego Niemcy w reżyserii Janusza Warmińskiego, a w 1968 zagrała Kobietę w musicalu Agnieszki Osieckiej Apetyt na czereśnie w reż. Zdzisława Tobiasza[20].
W 1970 odmieniła swój wizerunek, który po raz pierwszy zaprezentowała w filmie Andrzeja Kondratiuka Hydrozagadka (1970)[21], do którego nakręciła również czołówkę[22]. Na przestrzeni kolejnych lat zagrała w kilku innych, reżyserowanych przez Kondratiuka filmach, m.in. Skorpion, Panna i Łucznik, Jak to się robi czy Pełnia. W 1972 zadebiutowała z recitalem Cztery dialogi z sumieniem według tekstów Mariny Cwietajewej, za który odebrała nagrodę specjalną na Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu[23].
_(cropped).jpg)
W 1979 otrzymała Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”[24]. W 1980 odeszła z Teatru Ateneum[25]. Za rolę Baby w Gwiezdnym pyle (1982) Andrzeja Kondratiuka otrzymała statuetkę Złotego Ekranu od czytelników magazynu „Ekran”[26].
W 1989 wydała album pt. Szkoła tańców salonowych, a w 1999 – płytę pt. Mój intymny świat – Koncert w Trójce.
W latach 90. prowadziła zajęcia wokalne w PWSFTviT w Łodzi, a w 1997 wystąpiła z byłymi uczniami z recitalem Iga Cembrzyńska i jej uczniowie w Teatrze Syrena w Warszawie[27].
W 2000 zadebiutowała jako reżyserka, tworząc film dokumentalny Pamiętnik filmowy Igi C.[28]. W kolejnych latach premierę miały jeszcze jej dwa filmy, oba poświęcone kobietom w sporcie: w 2002 ukazał się dokument 48 godzin z życia kobiety o kick-bokserce Agnieszce Rylik, a w 2003 – Ikar w spódnicy o Małgorzacie Margańskiej, mistrzyni świata w szybownictwie akrobatycznym. W 2006 grała w spektaklu Klimakterium... i już w Teatrze Rampa[29].
15 marca 2016 ukazała się książka „Mój intymny świat”, wywiad-rzeka z Igą Cembrzyńską, przeprowadzony przez Magdalenę Adaszewską[30].
Życie prywatne
edytujW latach 60. poślubiła filozofa Andrzeja Kasię, z którym rozwiodła się po 10 latach małżeństwa[31][32]. W 1971 związała się z reżyserem Andrzejem Kondratiukiem[33], za którego wyszła na początku lat 80. i z którym była do jego śmierci w 2016. Zamieszkali we wsi Gzowo[34]. Jest bezdzietna[35].
Filmografia
edytuj| Rok | Tytuł | Rola | Uwagi |
|---|---|---|---|
| 1964 | Rękopis znaleziony w Saragossie | Emina, księżniczka mauretańska | film poetycki, reżyseria: Wojciech Jerzy Has |
| 1965 | Salto | żona Kowalskiego | film psychologiczny, reżyseria: Tadeusz Konwicki |
| Podziemny front | Wanda (odcinek: 3) | serial telewizyjny, reżyseria: Hubert Drapella, Seweryn Nowicki | |
| 1966 | Ściana Czarownic | piosenkarka Ewa Zarębska | film obyczajowy, reżyseria: Paweł Komorowski |
| 1967 | Jowita | prostytutka „Lola Fiat 1100” | film psychologiczny, reżyseria: Janusz Morgenstern |
| Stawka większa niż życie | Benita von Henning | serial telewizyjny, reżyseria: Andrzej Konic | |
| Komedia z pomyłek | Lora Neuman | western, reżyseria: Jerzy Zarzycki | |
| 1968 | Otello z M-2 | Monika Chrupkowa | film komediowy, reżyseria: Julian Dziedzina |
| 1969 | Piąta rano | matka Janka | film muzyczny, reżyseria: Hanna Bielińska |
| 1970 | Hydrozagadka | 2 role: prezenterka czołówki/kelnerka | film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 1971 | Motodrama | specjalna wysłanniczka bardzo dalekiego i bardzo bogatego koncernu „Kiwasake” | film komediowy, reżyseria: Andrzej Konic |
| 1972 | Skorpion, Panna i Łucznik | Magda | film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| Dziewczyny do wzięcia | ona sama | film obyczajowy, reżyseria: Janusz Kondratiuk | |
| 1973 | Jak to się robi | 2 role: pielęgniarka/piosenkarka-Mulatka w wizji filmu | film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 1976 | Smuga cienia | kontrabasistka w żeńskiej orkiestrze | film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Wajda |
| 1978 | Pełnia | żona Wojtka | film dramatyczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 1979 | Słodkie oczy | Marta Kowalowa | film komediowy, reżyseria: Juliusz Janicki |
| 1980 | Levins Muhle | frau Palm | film historyczny, reżyseria: Horst Seemann |
| 1981 | Yokohama | żona pisarza | film dramatyczny, reżyseria: Paweł Kuczyński |
| 1982 | Hotel Polanów i jego goście | baronowa Antoinette Ziemlińska | serial telewizyjny, reżyseria: Horst Seemann |
| Gwiezdny pył | Stara | film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk | |
| Klakier | pani Miodek, kasjerka w teatrze | film dramatyczny, reżyseria: Janusz Kondratiuk | |
| 1983 | Krzyk | matka Marianny | film psychologiczny, reżyseria: Barbara Sass |
| Widziadło | Kseńka (głos) | horror, reżyseria: Marek Nowicki | |
| 1984 | Engagement | Krycha | film psychologiczny, reżyseria: Filip Bajon |
| 1985 | Cztery pory roku | Marynia | film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| Siekierezada | pijana kobieta na zabawie | film psychologiczny, reżyseria: Witold Leszczyński | |
| Dziewczęta z Nowolipek | Raczyńska, matka Amelki | film obyczajowy, reżyseria: Barbara Sass | |
| Rajska jabłoń | Raczyńska, matka Amelki | film obyczajowy, reżyseria: Barbara Sass | |
| 1986 | Big Bang | Baśka | film sf, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 1987 | Porwanie w Tiutiurlistanie | Drumla (głos) | film animowany, reżyseria: Zdzisław Kudła |
| 1988 | Crimen | Wiktoria Powidajowa (odcinki: 2-6) | serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Satanowski, Laco Adamik |
| 1989 | Powroty | Eleonora | film psychologiczna, reżyseria: Andrzej Mol |
| 1990 | Mleczna droga | wiedźma | film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 1991 | Ene... due... like... fake... | ciocia Tamara | film baśniowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 1992 | Pay off | pacjentka | film dramatyczny, reżyseria: George Tirl |
| 1993 | Panna z mokrą głową | ciocia Amelia | film młodzieżowy, reżyseria: Kazimierz Tarnas |
| 1994 | Panna z mokrą głową | ciocia Amelia | serial młodzieżowy, reżyseria: Kazimierz Tarnas |
| 1995 | Wrzeciono czasu | Marynia | film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 1997 | Słoneczny zegar | Marynia | film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 2001 | Córa marnotrawna | 2 role: Aneta/duch babci Anety i Helutki | film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 2003 | Szycie na gorąco | Bożena Stolarczyk | serial telewizyjny, reżyseria: Feridun Erol |
| 2004 | Bar pod młynkiem | gość | film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk |
| 2005 | Na dobre i na złe | Natasza Kłoniecka (odcinek: 242) | serial telewizyjny, reżyseria: Radosław Piwowarski |
Piosenki
edytuj- Mówiłam żartem (muzy. Jarosław Abramow-Newerly, sł. Agnieszka Osiecka)
- Intymny świat (muz. Andrzej Bień, sł. Ryszard Wojtyłło)
Przypisy
edytuj- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 223.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 5.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 19.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 21.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 28.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 30, 39.
- ↑ a b Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 40
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 47, 50, 52.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 61, 64.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 68.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 73.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 76.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 83.
- ↑ a b c Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 84–85.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 95.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 84–85, 95, 101.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 101.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 114, 119.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 114.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 126, 132.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 199.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 200.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 256–257.
- ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 132.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 216.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 260.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 265.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 268.
- ↑ Iga Cembrzyńska: Mój intymny świat. [dostęp 2016-06-22].
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 86, 144.
- ↑ Agencja Informacyjna, Andrzej Kasia – przenikanie śmierci – Agencja Informacyjna | Kultura [online] [dostęp 2022-07-29] (pol.).
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 156.
- ↑ Katarzyna Jurkowska, Katarzyna Kościelak: Kobiety przełomu. Znak Horyzont, 2020, s. 318. ISBN 978-83-240-7789-2.
- ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 194.
Bibliografia
edytuj- Iga Cembrzyńska, Magdalena Adaszewska: Mój intymny świat. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016. ISBN 978-83-8069-265-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Iga Cembrzyńska w bazie IMDb (ang.)
- Iga Cembrzyńska w bazie Filmweb
- Iga Cembrzyńska w bazie filmpolski.pl
- Iga Cembrzyńska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Iga Cembrzyńska w bazie Akademii Polskiego Filmu