Aria

Aria – forma muzyczna wokalno-instrumentalna z kantylenowo rozwiniętym głosem solowym, zwykle część większej formy muzycznej takiej jak oratorium lub opera, występująca w punkcie kulminacyjnym akcji dramatycznej. Na ogół przyjmuje formę pieśni trzyczęściowej.

Występuje również jako forma wyłącznie instrumentalna, np. jako część suity barokowej o charakterze nietanecznym.

Samodzielną formą arii jest aria koncertowa – utwór muzyczny na głos i orkiestrę, zwykle w formie sonaty.

Istnieją następujące rodzaje arii:

• aria de cour – krótka pieśń zwrotkowa, na jeden lub kilka głosów z towarzyszeniem lutni, rozpowszechniona we Francji w XVI i XVII w.
• aria wariacyjna – oparta na ostinatowej melodii basowej, pojawiła się ok. 1600 r.
• aria da capo – aria trzyczęściowa o budowie ABA, szczególnie rozwinęła się w szkole neapolitańskiej
• aria dal segno – łączyła elementy arii da capo i formy sonatowej z kontrastującymi tematami, była charakterystyczna dla opery seria.
• arietta
• cavatina – krótkie arioso, zamykające recytatyw, miała niewielkie rozmiary, prostą strukturę, charakter liryczny
• aria di bravura – aria, której głównym zadaniem był popis możliwości wokalnych
• aria polonezowa – pojawiła się w muzyce polskiej i niemieckiej XIX w.

Żobacz też

• Aria katalogowa
• Aria z kurantem