Filharmonia Narodowa
52°14′03″N 21°00′40″E/52,234167 21,011111
 Budynek Filharmonii Narodowej w Warszawie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny |
socrealizm, dawniej eklektyzm |
| Architekt |
pierwotny – Karol Kozłowski, przebudowa 1955 – Eugeniusz Szparkowski |
| Rozpoczęcie budowy |
1900 |
| Ukończenie budowy |
1901 |
| Zniszczono |
spłonęła w 1939, zbombardowana w 1944 |
| Odbudowano |
1955 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°14′03″N 21°00′40″E/52,234167 21,011111
| |
| Strona internetowa | |
Filharmonia Narodowa – polska instytucja kultury, funkcjonująca w gmachu znajdującym się przy ulicy Jasnej 5 w Warszawie, który został wzniesiony w latach 1900–1901 pod kierunkiem Karola Kozłowskiego, a następnie przebudowany w 1955 przez Eugeniusza Szparkowskiego. Dyrektorem naczelnym jest Wojciech Nowak, a funkcję dyrektora artystycznego sprawuje dyrygent Andrzej Boreyko[1].
Od 1955 w instytucji organizowany jest Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
W budynku i przy pomocy FN w Warszawie odbywa się festiwal Warszawska Jesień.
Historia
Gmach Filharmonii Warszawskiej został wzniesiony w latach 1900–1901 w kwartale ulic Jasnej, Moniuszki i Sienkiewicza, na terenie ówczesnego centrum finansowego miasta. Uroczysta inauguracja odbyła się 5 listopada 1901, jako soliści wystąpili Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista, kompozytor i przyszły mąż stanu, oraz Wiktor Grąbczewski (bas)[2].
Budynek z lat 1901–1945 wzorowany był na europejskich filharmoniach i operach XIX wieku, przede wszystkim na Operze Paryskiej. Otrzymał bardzo bogaty wystrój eklektyczny, z wpływami neorenesansu i neobaroku europejskiego w nowoczesnej na owe czasy interpretacji.
Fundatorami Filharmonii Warszawskiej byli między innymi właściciel kapitału, bankier baron (tytuł nadany przez Imperatora Rosji) Leopold Julian Kronenberg i pianista Ignacy Jan Paderewski.
- Projekt architektoniczny: Karol Kozłowski i Izydor Pianka
- Rzeźby na fasadzie: Stanisław R. Lewandowski, Władysław Mazur
- Plafon w sali koncertowej: Henryk Siemiradzki
Wśród rzeźb zdobiących fasadę pierwotnego budynku Filharmonii znalazły się postacie Wolfganga Amadeusza Mozarta, Ludwiga van Beethovena, Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki[3].
Napaść Niemców na Polskę i związana z tym II wojna światowa przerwała działalność Filharmonii Warszawskiej. Gmach filharmonii został spalony w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939[4]. W trakcie walk powstania warszawskiego w 1944 uległ zbombardowaniu i dalszemu znacznemu zniszczeniu.
Zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki z 25 października 1949 utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „Filharmonia Narodowa w Warszawie”[5].
Nowy, odbudowany budynek koncertowy został otwarty 21 lutego 1955, w dniu inauguracji V Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina[6]. Tego samego dnia, z okazji inauguracji sezonu w nowej własnej siedzibie, Filharmonia Warszawska została uhonorowana nazwą Filharmonii Narodowej[6].
Budynek FN w Warszawie, odbudowany według projektu Eugeniusza Szparkowskiego i Henryka Białobrzeskiego, utracił swój pierwotny bogato zdobiony wystrój, został zastąpiony stylistyką architektury socrealizmu. Odbudowę zakończono w 1955, a dzień po uroczystym otwarciu 22 lutego 1955 rozpoczął się tam V Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina[7].
W budynku i przy pomocy FN w Warszawie odbywa się festiwal Warszawska Jesień.
Sala koncertowa Filharmonii Narodowej w Warszawie posiada 1072 miejsca. Sala kameralna dysponuje 378 miejscami.
Orkiestra Filharmonii Narodowej
Pierwszy koncert w wykonaniu Filharmoników Warszawskich odbył się 5 listopada 1901 w nowo wybudowanym gmachu.
Orkiestra koncertowała z wieloma najsłynniejszymi artystami tamtej doby. Dyrygowali nią m.in.: Edvard Grieg, Siergiej Prokofjew, Siergiej Rachmaninow, Maurice Ravel, Camille Saint-Saëns, Richard Strauss i Igor Strawinski.
Soliści
Na estradzie Filharmonii Narodowej w Warszawie wystąpili także soliści tej miary, co: Martha Argerich, Kathleen Battle, Teresa Berganza, Rafał Blechacz, Nelson Freire, Nigel Kennedy, Evgeny Kissin, Midori Gotō, Arturo Benedetti Michelangeli, Shlomo Mintz, Anne-Sophie Mutter, Garrick Ohlsson, Dawid Ojstrach, Murray Perahia, Jean-Pierre Rampal, Swiatosław Richter, Mstisław Rostropowicz, Henryk Szeryng, Emmanuel Pahud, Ingolf Wunder i Krystian Zimerman.
Wykonawcy gościnni
Przed I wojną światową i w okresie międzywojennym XX w. Filharmonia Warszawska stała się głównym ośrodkiem życia muzycznego w zaborze rosyjskim, a potem w Polsce oraz jedną z najbardziej liczących się instytucji muzycznych w Europie. Wystąpili tutaj niemal wszyscy słynni dyrygenci i soliści tamtych czasów, m.in.: Claudio Arrau, Edvard Grieg, Arthur Honegger, Vladimir Horowitz, Bronisław Huberman, Wilhelm Kempff, Otto Klemperer, Siergiej Prokofjew, Siergiej Rachmaninow, Maurice Ravel, Artur Rodziński, Artur Rubinstein, Pablo Sarasate, Richard Strauss.
Orkiestry
W sali Filharmonii Narodowej w Warszawie gościnnie występowały najsłynniejsze orkiestry z całego świata, m.in.:
- Academy of St. Martin in the Fields (dyrygent: Neville Marriner)
- Academy of Ancient Music (Christopher Hogwood)
- BBC Symphony Orchestra (Pierre Boulez)
- Berliner Philharmoniker (Daniel Barenboim, Simon Rattle)
- Chicagowska Orkiestra Symfoniczna (Riccardo Muti)
- City of Birmingham Symphony Orchestra (Simon Rattle)
- Cleveland Orchestra (George Szell)
- Gewandhausorchester Leipzig (Kurt Masur)
- Los Angeles Philharmonic Orchestra (Zubin Mehta)
- Münchener Philharmoniker (Sergiu Celibidache)
- Sankt-Petersburska Akademicka Filharmonia (Jewgienij Mrawinski)
- Filharmonia Nowojorska (Leonard Bernstein, Lorin Maazel)
- Orkiestra Filadelfijska (Eugene Ormandy)
- Kammerakademie Potsdam (Trevor Pinnock)
Organy
W 2001 w sali koncertowej stanęły nowe organy, wybudowane przez berlińską firmę organmistrzowską Karl Schuke, Berliner Orgelbau Werkstatt. Instrument muzyczny posiada 3 manuały z pedałem i 71 głosów. Wyposażony jest w mechaniczną trakturę gry i elektryczną trakturę rejestrów.
Inne informacje
Na bocznej ścianie gmachu Filharmonii znajduje się tablica upamiętniająca Emila Młynarskiego[8].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Informacja na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp:22.10.2019]
- ↑ Filharmonia Narodowa w Warszawie. Culture.pl. [dostęp 2013-02-14].
- ↑ Maria Bychawska, Henryk Schiller, 100 lat Filharmonii w Warszawie 1901-2001, 2001, ISBN 83-912670-8-3.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 20.
- ↑ M.P. z 1949 r. nr 82, poz. 1010.
- ↑ a b Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 129. ISBN 978-83-268-1238-5.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 105. ISBN 83-912463-4-5.