Przejdź do zawartości

Adam Harasowski

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Adam Jerzy Harasowski
Ilustracja
Adam Harasowski w wieku 31 lat
Data i miejsce urodzenia

16 września 1904
Delatyn

Data i miejsce śmierci

16 czerwca 1996
Rownhams

Miejsce spoczynku

Cmentarz Lotników Polskich w Newark-on-Trent, Anglia

Zawód, zajęcie

kompozytor, szopenolog, inżynier mechanik

Alma Mater

konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (1928), Politechnika Lwowska (1931)

Małżeństwo

Jadwiga Zbrożek (1938, zm. 1978), Joyce Meldrum (1980)

Krewni i powinowaci

Maurycy Karasowski (1823–1892), Tadeusz Szeligowski (1896–1963)

Odznaczenia
Medal Lotniczy (dwukrotnie) Medal Obrony (Wielka Brytania) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania)
Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Uzdrowisko Delatyn nad rzeką Prut, u wschodniego przedproża Gorganów, w okresie zimowym około 1918
Politechnika Lwowska – gmach główny w 1932

Adam Jerzy Harasowski (ur. 16 września 1904 w Delatynie, zm. 16 czerwca 1996 w Rownhams w Anglii) – polski kompozytor i dyrygent, pianista, znawca twórczości Fryderyka Chopina, inżynier mechanik, poliglota. Od roku 1939 przebywał w Wielkiej Brytanii. Był oficerem technicznym Polskich Sił Powietrznych, później oficerem i instruktorem Royal Air Force. Prowadził polskie i brytyjskie, chóralne i operowe grupy muzyczne, a także działalność pisarską mającą na celu przybliżenie polskiej muzyki publiczności anglojęzycznej. Był mężem wydawcy i dziennikarki Jadwigi Harasowskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Okres przedwojenny

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Delatynie. Był synem Aleksandra i Roberty Nałęcz-Udryckiej[1]. Aleksander Harasowski (1872–1945) był lekarzem o wszechstronnych zainteresowaniach, także muzycznych[2][a]. Po stronie ojca Adam był spokrewniony z Maurycym Karasowskim (1823–1892), pierwszym biografem Chopina[4]. Był szwagrem kompozytora Tadeusza Szeligowskiego (1896–1963)[5].

Adam egzamin maturalny złożył w Nowym Sączu. W latach 1923–1929 studiował w konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie w klasie Adama Sołtysa[6][7]. W czasie studiów dorabiał grą na fortepianie podczas projekcji niemych filmów. Później pobierał prywatne lekcje kompozycji u Karola Szymanowskiego[8]. W 1927 poznał Gilberta K. Chestertona[9].

Polecony przez Adama Sołtysa opracował ważne w klasycznym dramacie greckim pieśni chórów do Antygony Sofoklesa w nowoczesnym tłumaczeniu Tadeusza Węclewskiego[10]. W 1928 jego kompozycja Obrona Lwowa do słów Artura Oppmana na chór męski i orkiestrę otrzymała drugą nagrodę konkursu Polskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Echo-Macierz” we Lwowie[1]. Zamiłowanie do muzyki chóralnej przejął od swego ojca, Aleksandra, który podczas studiów medycyny był równocześnie dyrygentem Krakowskiego Chóru Akademickiego[11].

Adama Harasowskiego uczono gry na fortepianie od wieku 5 lat. Należał do lwowskiej szkoły pianistycznej Karola Mikulego, która bezpośrednio kontynuowała tradycje chopinowskie[5]. W roku 1932 uczestniczył w II Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim[12][13].

Równocześnie studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej i w 1931 uzyskał dyplom inżyniera mechanika „w grupie nauk maszynowo-ruchowych”[14]. Podczas studiów odbywał co roku kilkumiesięczne praktyki studenckie w Szwecji (1929), Francji (1930) i Anglii (Balderton, 1927 i 1930 oraz Basingstoke, 1928). W Balderton zaprzyjaźnił się z Ritą i Fredem Wand, u których znalazł pomoc po przyjeździe do Anglii w końcu 1939[5].

W latach 1924–1929 był najpierw akompaniatorem, a od 1926 dyrygentem uczelnianego Lwowskiego Chóru Technickiego[15][16][17], którego kontynuatorem od 1946 jest Akademicki Chór Politechniki Wrocławskiej. Lwowski Chór Technicki[b] – jak wspominał po latach – wyznawał czynnie piękną maksymę chórów polskich „Pieśnią do serca, sercem do Ojczyzny”. W 1927 Chór wystąpił na uroczystościach 77. rocznicy urodzin prezydenta Czechosłowacji Masaryka[19]. W maju 1929 pieśń Harasowskiego Lwów w wykonaniu Chóru Technickiego „spotkała się z gorącym przyjęciem” na Wszechsłowiańskim Zjeździe Śpiewaczym w Poznaniu[5].

Adam Harasowski, 1932

W okresie 1931–1932 odbył kurs oficerski w szkole kadeckiej we Lwowie (z praktyką w 6. Pułku Lotniczym). Przez dwa lata pracował jako inżynier mechanik w Hucie Szkła „Dąbrowa” w miejscowości Huta-Dąbrowa w powiecie łukowskim, a później (do 1938) w Hucie Królewskiej w Chorzowie na Górnym Śląsku. Po przejęciu Zaolzia przez Polskę w październiku 1938 do wybuchu wojny pracował jako inżynier w hucie w Trzyńcu, gdzie produkowano części do samolotów[5].

Podczas pobytu na Śląsku był kierownikiem artystycznym orkiestry dętej i symfonicznej w Chorzowie oraz dyrygentem chóru męskiego „Echo”[c] w Katowicach[5][21]. Prowadzony przez niego koncert chóru w maju 1937 poświęcony twórczości Stanisława Niewiadomskiego został nazwany „pięknym i szlachetnym słuchowiskiem”[22], a Harasowski „okazał się znakomitym dyrygentem”[23]. Chór „Echo” występował w Polskim Radio z repertuarem ludowych pieśni polskich, a także angielskich[24][25]. W 1935 skomponował do słów Witolda Zechentera pieśń Do polskiego morza[26].

Harasowski prowadził korespondencję z Bolesławem Wallek-Walewskim, dyrygentem chórów i dyrektorem Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie[27]. W roku 1938 poślubił Jadwigę Zbrożek, sekretarz redakcji koncernu wydawniczego Ilustrowany Kurier Codzienny w Krakowie i współpracownicy Mariana Dąbrowskiego[1].

W czerwcu 1939 uczestniczył w międzynarodowym kongresie odlewniczym w Londynie[28]. Jego opracowanie na temat polskiego przemysłu odlewniczego ukazało się w 1940 w brytyjskim czasopiśmie „Foundry Trade Journal”, a także zostało wymienione przez specjalistyczne czasopismo niemieckie[29].

Okres wojenny

[edytuj | edytuj kod]
Dyrygent Adam Harasowski (siedzi 4. z prawej) z członkami chóru „Echo” w Katowicach, 7 stycznia 1936
Adam Harasowski (od prawej), Mieczysław Cena i Krzysztof Cena po pogrzebie Tadeusza Szeligowskiego w Poznaniu, 15 stycznia 1963
The Trades Hall – miejsce recitalu Fryderyka Chopina w Glasgow 27 września 1848 i koncertu 95 lat później

Po wybuchu II wojny światowej, w ostatnich dniach września 1939 trafił jako polski oficer do obozu jenieckiego w Balş w Rumunii, gdzie spotkał Adama Kowalskiego, autora pieśni Modlitwa Obozowa[30] znanej także pod tytułami: Modlitwa AK, Modlitwa partyzancka i O Panie, któryś jest na niebie. Adam Harasowski opracował tę pieśń na chór męski[31] i aranżacja została wykonana w czasie koncertu żołnierskiego w drugą niedzielę października 1939[32]. Modlitwa Obozowa stała się później popularna w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie[33] i w Polsce Podziemnej, także współcześnie[34][35][36]. Pieśń 2 Korpusu (jak popularnie nazywano Modlitwę obozową) pojawia się w liturgii polonijnych parafii w mszach okolicznościowych i pogrzebowych[37].

Na początku 1940 Adam i Jadwiga Harasowscy przybyli do Glasgow w Szkocji i „podjęli się konsekwentnej realizacji programu zbliżenia kulturalnego polsko-szkockiego”[38]. Jadwiga została właścicielem (do 1953) Książnicy Polskiej[1], która wydawała i drukowała dzienniki, czasopisma i książki dla polskich żołnierzy I Korpusu po translokacji Polskich Sił Zbrojnych z Francji do Wielkiej Brytanii[39]. Małżeństwu Harasowskich jest przypisywane autorstwo popularnego poradnika dla polskich żołnierzy o zwyczajach życia codziennego i zachowaniu się na terenie Wielkiej Brytanii[40].

Adam Harasowski był autorem wielu kompozycji i aranżacji muzycznych przeznaczonych zarówno dla polskich żołnierzy na Zachodzie, jak i dla odbiorców brytyjskich[41][42][43]. Celem było zaznajomienie społeczeństw anglojęzycznych z polską kulturą muzyczną i z tego powodu większość jego twórczości powstała w języku angielskim[44][45][46]. W 95. rocznicę recitalu Fryderyka Chopina w Glasgow (27 września 1848) wystąpił jako pianista w uroczystym koncercie zorganizowanym przez żonę Jadwigę tego samego dnia roku (27 września 1943) w tej samej sali i o tej samej porze[47][48].

Jako czwarty z dyrygentów (po Jerzym Kołaczkowskim, Henryku Hosowiczu i Otto Schafferze) prowadził Chór Wojska Polskiego, który w ciągu siedmiu lat działalności dał ponad 600 koncertów na terenie Anglii, Szkocji i Walii[49][50]. Był także dyrygentem Chóru im. Fryderyka Chopina założonego w Szkocji w 1940 przez Ludwika Skibińskiego[51].

Cześć Pieśni ! – Słowa te, będące zwyczajowym pozdrowieniem między śpiewakami w przedwojennej Polsce, na emigracji nabrały głębszego znaczenia, wyrażając nie tylko tęsknotę za Krajem, ale także swoisty obowiązek przekazania nowemu pokoleniu, wzrastającemu poza Ojczyzną, nieśmiertelnego czaru pieśni rodzimej, którego Polakowi nic nie zastąpi.

Adam Harasowski (1955)[52]

Adam Harasowski był oficerem technicznym Polskich Sił Powietrznych. Pracował jako specjalista budowy silników i przyrządów pokładowych w szeregu brytyjskich wojskowych zakładach lotniczych, najdłużej w Royal Aircraft Establishment w Farnborough[5]. Był dwukrotnie odznaczony Medalem Lotniczym Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie[53]. Posiadał także brytyjskie Medal Obrony i Medal Wojny 1939–1945[1].

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]
Baza RAF Habbaniya na zachodnim brzegu Eufratu w Iraku – w latach 40. XX wieku, 33°22′36,8″N 43°34′04,1″E/33,376900 43,567800
Baza RAF Mauripur koło Karaczi w Pakistanie – w latach 40. XX wieku, 24°53′37″N 66°56′20″E/24,893611 66,938889
The Palace Theatre w Newark-on-Trent – miejsce przedstawień towarzystwa operowego The Newark Operatic Society

W latach 1945–1948 był wykładowcą konstrukcji silników lotniczych w bazie wojskowej Royal Air Force Cammeringham[5]. 4 października 1948 został przyjęty do służby kontraktowej w służbach technicznych RAF, w stopniu Flying Officer ze starszeństwem z 23 maja 1946[54]. Objął nadzór nad obsługą techniczną samolotów w bazie St. Athan w Walii. W latach 1949–1952 służył w brytyjskich bazach lotniczych Habbaniya w Iraku i Ammanie w Jordanii, później w Mauripur w Pakistanie, a następnie ponownie w Anglii w bazach RAF Topcliffe, Swinderby i St. Athan[5]. 29 czerwca 1950 otrzymał awans na stopień Flight Lieutenant[55][8].

W czasie służby na Bliskim Wschodzie nauczył się języka arabskiego. Był poliglotą[28]. Znał biegle angielski, niemiecki, francuski, włoski i hiszpański, także rosyjski[d], a w latach późniejszych zdobył umiejętność języka japońskiego w piśmie[1].

Po powrocie do Wielkiej Brytanii w 1952 został wysłany do bazy Topcliffe, później Swinderby (1954–1957), a następnie na ostatnią placówkę przed przejściem na wojskową emeryturę w St. Athan[5]. W 1955 wydał popularny album Złota Księga Pieśni Polskiej[56][57].

W latach 1958–1980 mieszkał w Balderton, dzielnicy Newark-on-Trent. Od roku 1958 do emerytury w 1970 pracował jako inżynier w zakładach Worthington-Simpson Company[58] (producent pomp okrętowych), w których przed wojną odbył staże studencki i podyplomowy. Kierował fabrycznym biurem tłumaczeń i szkołą projektowania dla inżynierów[5].

Był długoletnim kierownikiem muzycznym i dyrygentem lokalnego towarzystwa operowego – The Newark Operatic Society[59]. W 1961 chór tego towarzystwa pod kierownictwem Adama Harasowskiego wykonał z orkiestrą symfoniczną fragmenty opery Halka w tłumaczeniu na język angielski. Aranżacje polskich pieśni z tłumaczeniami na język angielski były częścią albumu muzycznego wielokrotnie wydawanego w Stanach Zjednoczonych[60]. W 1963 Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadała pieśni polskich oddziałów Powstania Styczniowego w jego opracowaniu[61].

Delfina Potocka (1810–1877), portret (1849) autorstwa Paula Delaroche (1797–1856)

Głównym dziełem Adama Harasowskiego stała się monografia książkowa The skein of legends around Chopin (Kłębek legend wokół Chopina)[5]. Opracowanie przedstawia krytyczną analizę ponad czterdziestu istniejących wtedy biografii Fryderyka Chopina[62], a szczególnie kontrowersji dotyczących listów Chopina do Delfiny Potockiej przedstawiających ich domniemane relacje osobiste[63][64]. W szczególności Harasowski zajął się porównaniem dwóch rodzajów studiów o Chopinie – „tymi które tworzyły legendy z tymi, które je obalały”[65]. Książka, ze wstępem Arthura Hedleya[66], została wydana w Glasgow w 1967, a następnie dwukrotnie (w 1977 i 1980) w Nowym Jorku[67]. Obszerną recenzję książki zamieściło londyńskie czasopismo „Wiadomości” w 1968[68]. Jest uważana za klasyczne opracowanie z tego zakresu[69]. Jego dyskusję z Hedleyem na temat autentyczności wymienionych listów nadała 21 kwietnia 1968 telewizja BBC2[70]. Fragment następnej, niedokończonej książki o muzyce Chopina Adam Harasowski opublikował po angielsku w 1981[71].

Był autorem szeregu artykułów na temat twórczości Chopina w czasopismach „Music and Musicians”[72], „Piano Quarterly”, „Musical Times”, a także w polskim „Ruchu Muzycznym”. Zamieszczał artykuły popularyzatorskie w „Wiadomościach”[73]. Przyjaźnił się i korespondował na tematy związane z twórczością Chopina z Arthurem Hedleyem, Mauricem Brownem, Jerzym Waldorffem, Krystyną Kobylańską i Nicolasem Slonimskim[74]. Maurice Brown uważał go w tym względzie za „jednego z głównych autorytetów w Anglii”[75]. W 1970 Adam założył wraz z żoną Jadwigą stowarzyszenie „London Chopin Society” i „Scotish-Polish Chopin Circle in Edinburgh”[37].

Jadwiga Harasowska zmarła w Newark-on-Trent w 1978. Dwa lata później Adam zawarł związek małżeński z sędzią Joyce Meldrum (Joyce Harasowska)[e] i przeprowadził się do Rownhams koło Southampton[1][78]. Brał czynny udział w akademiach lokalnego Klubu Polskiego i charytatywnych koncertach „To Poland with love”[f], uczestniczył także w tygodniach muzycznych Southampton New Music Weeks. W 1989 został uhonorowany dyplomem Towarzystwa im. Fryderyka Chopina za popularyzowanie i utrwalanie dziedzictwa Fryderyka Chopina[1].

W dobie odkrywania na nowo sylwetek polskich artystów, muzyków i ludzi kultury, zwłaszcza tych działających poza granicami Polski, z pewnością nie sposób przecenić wkładu Adama Harasowskiego w utrwalanie i popularyzowanie polskiej kultury muzycznej, a zwłaszcza jego badań nad twórczością i życiem Fryderyka Chopina.

Katarzyna Fuksa (2015)[5]

Zmarł 16 czerwca 1996[79] i został pochowany na cmentarzu w Newark-on-Trent[53][80]. Po jego śmierci Joyce przekazała archiwa Jadwigi i Adama Harasowskich do Archiwum Emigracji prowadzonego przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu[81][82][83], które są źródłem aktualnych opracowań[5]. Historyk wojennych i powojennych stosunków polsko-szkocko-angielskich stwierdził, że „Jadwiga ze Zbrożków i Adam Harasowscy z pewnością zasłużyli na osobną monografię”[38].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Aleksander Harasowski był autorem książki Lekarz domowy. Racyonalny poradnik dla chorych i zdrowych wydanej w 1900 we Lwowie[3] i lekarzem uzdrowiska w Delatynie.
  2. ↑ Okres 1924–1930 działalności Adama Harasowskiego był w 1992 tematem pracy magisterskiej Piotra Jarońskiego opracowanej pod kierownictwem prof. Zofii Urbanyi-Krasnodębskiej w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu[18].
  3. ↑ Katowicki chór męski „Echo” został założony w 1923[20].
  4. ↑ W 1969 prowadził klasę języka rosyjskiego w studium dla dorosłych w Newark Technical College[5].
  5. ↑ Joyce (1927–2021) używała polskiej, żeńskiej formy nazwiska męża – „Harasowska”[76][77].
  6. ↑ w czasie stanu wojennego w Polsce.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h Katarzyna Fuksa, Niestrudzony dla Polski – Adam Jerzy Harasowski, „wSieci Historii”, 40 (9), wrzesień 2016, s. 76–78, ISSN 2300-6803. (dostęp).
  2. ↑ Andrzej Kierzek i inni, Zainteresowania pozazawodowe Aleksandra Harasowskiego (1872–1945), lekarza zdrojowiska w Delatynie, „Materiały Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi”, XXVIII (1–3/4), 2012, s. 19–22.
  3. ↑ Aleksander Harasowski, Lekarz domowy: racyonalny poradnik lekarski dla chorych i zdrowych, Lwów: S. Köhler, 1900, s. 224 [dostęp 2020-06-06].
  4. ↑ Zofia Helman-Bednarczyk, The New Edition of Chopin’s Correspondence, „Musicology Today”, 13, De Gruyter Open, 2016, s. 3–4, DOI: 10.1515/muso-2016-0009, ISSN 2353-5733 [dostęp 2020-05-28] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Katarzyna Fuksa, Adam Harasowski (1904–1996) – polski muzyk na uchodźstwie, [w:] Wiesław Hudek, Piotr Wiśniewski (red.), Cantare amantis est, Lublin: Wydawnictwo Polihymnia, 2015, s. 122–140, ISBN 978-83-7847-253-7. (spis treści).
  6. ↑ Leszek Mazepa, Adam Sołtys, „Kurier galicyjski” (11), 28 czerwca 2010, s. 24, ISSN 1996-2304 [dostęp 2020-05-09]. (niezależne pismo Polaków na Ukrainie, dwutygodnik).
  7. ↑ Мар’яна Василівна Ферендович, Диригентське мистецтво в музичному просторі Львова першої третини XX століття (джерелознавчий аспект), wyd. Дисертація на здобуття наукового ступеня кандидата мистецтвознавства, Міністерство культури України, Львівська національна музична академія імені М. В. Лисенка, 2017, s. 118 [dostęp 2020-06-04] (ukr.).
  8. ↑ a b Nicolas Slonimsky, Laura Kuhn, Dennis McIntire, Harasowski, Adam [online], Baker’s Biographical Dictionary of Musicians – The Gale Group, 2001, Encyclopedia.com [dostęp 2019-02-16] (ang.).
  9. ↑ Ian Boyd (red.), Adam Harasowski’s note detailing his meeting with Chesterton in Poland in 1927, „The Chesterton Review”, III (2), South Orange, New Jersey: The G.K. Chesterton Institute for Faith & Culture, Seton Hall University, 1977, s. 12, DOI: 10.5840/chesterton19773223 [dostęp 2018-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-01] (ang.).
  10. ↑ Tadeusz Węclewski, Antygona – dramat Sofoklesa, Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1931, s. 8 [dostęp 2020-05-30].
  11. ↑ Czterdziestolecie Krakowskiego Chóru Akademickiego 1885–1925, „Nowości Ilustrowane”, XXII (23), Kraków, 13 czerwca 1925, s. 13 [dostęp 2020-06-21].
  12. ↑ Inauguracja międzynarodowego konkursu im. Chopina w obecności P. Prezydenta Rzplitej, „Gazeta Polska”, 4 (67), Warszawa, 7 marca 1932, s. 2 [dostęp 2020-06-01].
  13. ↑ Barbara Niewiarowska (red.), Kronika Międzynarodowych Konkursów Pianistycznych im. Fryderyka Chopina 1927–1995, Gdańsk, Warszawa: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, 2000, indeks s. 282, ISBN 83-911335-2-4.
  14. ↑ Program Politechniki Lwowskiej na rok akademicki 1932/1933, t. LX, Lwów: Politechnika Lwowska, 1932, s. 247 [dostęp 2020-06-01]. Biblioteka Cyfrowa Politechniki Śląskiej.
  15. ↑ Tadeusz Dziurzyński, Życie muzyczne: Towarzystwo Śpiewackie „Lwowski Chór Technicki”, „Almanach Lwowski Ateneum”, Lwów 1928 [dostęp 2018-02-27].
  16. ↑ Teksty pieśni śpiewanych przez Lwowski Chór Technicki pod kierownictwem A. Harasowskiego, t. 1927, Sądecka Digital Library, 2015.
  17. ↑ Program Politechniki Lwowskiej na rok akademicki 1929/1930, t. LVII, Lwów: Politechnika Lwowska, 1929, s. 195 [dostęp 2020-05-09].
  18. ↑ Katalog prac magisterskich – Wydział Edukacji Muzycznej, Chóralistyki i Muzyki Kościelnej [online], Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu [dostęp 2020-05-30]. poz. 741 – Piotr Jaroński: Inżynier Adam Harasowski – dyrygent, kompozytor, pianista – rys biograficzny z uwzględnieniem okresu działalności z Lwowskim Chórem Technickim w latach 1924–1930.
  19. ↑ Mirosław Piwowarczyk, Międzywojenny Lwów – podręcznik wielokulturowości, [w:] Kamila Kamińska (red.), Miejskie opowieści – edukacyjne narracje przestrzeni, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2010, s. 136, ISBN 978-83-7432-691-9 [dostęp 2020-06-01].
  20. ↑ Leon Markiewicz, Requiem dla śląskich chórów i orkiestr, „Śpiewak Śląski”, XXXIII (4–5), 1994, s. 7–10, ISSN 1425-2899 [dostęp 2020-06-04].
  21. ↑ Antoni Wilgusiewicz, Muzycy pochodzenia lwowskiego i kresowego na Górnym Śląsku po I i po II wojnie światowej [online], Instytut Myśli Polskiej Wojciecha Korfantego [dostęp 2020-05-09].
  22. ↑ Koncert chóru męskiego „Echo” pod dyr. p. A. Harasowskiego, poświęcony twórczości Stan. Niewiadomskiego, „Polska Zachodnia”, XII (123), Katowice, 6 maja 1937, s. 4 [dostęp 2020-06-10].
  23. ↑ Dział kultury i sztuki – muzyka, „Kurier Poznański”, 32 (244), Poznań, 3 czerwca 1937, s. 8 [dostęp 2020-06-22].
  24. ↑ World Radio – Wednesday, 29 January 1936, „World-Radio”, XXII (548), 24 stycznia 1936, s. 32 [dostęp 2020-05-09] (ang.). (The BBC foreign programme journal).
  25. ↑ Radioprogram, „Republika”, XVII (19), Łódź, 19 stycznia 1939, s. 11 [dostęp 2020-05-11].
  26. ↑ Adam Harasowski, Do polskiego morza, „Ilustrowany Kuryer Codzienny” (187), 1935, w dodatku: „Kuryer literacko–naukowy” nr 27 [dostęp 2024-01-06] (pol.).
  27. ↑ Korespondencja Bolesława Wallek-Walewskiego, Kraków: Oddział Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, przyb. 208/08 [dostęp 2020-05-31].
  28. ↑ a b International Foundry Congress, London – Post Congress Tour, „Proceedings of the Institute of British Foundrymen”, XXXII, 1939, s. 23–24 [dostęp 2020-05-31], Cytat: On the trip [26–29 June 1939] Sir James Lithgow (Chairman of the Scottish Reception Committee) welcomed the delegates and their ladies, on whose behalf Mr. Polczarski and Mr. Harasowski (both of Poland) responded. (...) The toast of „The Guests”, which he proposed, was responded to by Mr. Sissiner, whose remarks were supported by Mr. T. Fujita, of Japan, and Mr. Harasowski, who spoke in seven languages, including Japanese. (ang.).
  29. ↑ Zeitschriften- und Bücherschau Nr 3. Eisen- und Stahlgießerei., „Stahl und Eisen”, 60 (13), 1940, s. 280 [dostęp 2020-05-31], Cytat: Harasowski, Adam: Polens Gießereiindustrie im Jahre 1939. Die Lage der polnischen Gießereiindustrie im Sommer 1939 und ihre Bedeutung für die polnische Volkswirtschaft. Aufzählung der bedeutenderen Unternehmen. (Foundry Trade J. 62 (1940) Nr 1221, S. 39/40.) (niem.).
  30. ↑ Sławomir Tomasz Roch, Modlitwa obozowa, tekst i historia [online], Portal Wołyń, 2013 [dostęp 2018-03-01]. (audio, poz. 24).
  31. ↑ Modlitwa obozowa [online], Portal Piosenki Religijne (nagranie audio) [dostęp 2018-03-01].
  32. ↑ Gimnazjum Nr 2 im. Armii Krajowej w Oleśnicy [online], hymn szkoły, 16 lutego 2016 [dostęp 2017-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-28].
  33. ↑ Jan Bielatowicz (red.), Nasze granice w Monte Cassino – Antologia walki, Biblioteka Orła Białego, pieśń Modlitwa obozowa (O Panie, któryś jest na niebie) w aranżacji Adama Harasowskiego – s. 9, Rzym: Nakład Oddziału Kultury i Prasy 2 Korpusu, 1945 [dostęp 2018-03-01].
  34. ↑ Zespół „Fides” finalistą konkursu w Krakowie [online], Publiczne Gimnazjum Nr 2 im. Jana Heweliusza i Parafia pw. Miłosierdzia Bożego w Żukowie, 12 listopada 2014 [dostęp 2017-02-18].
  35. ↑ „W cieniu maków czerwonych” – koncert [online], Filharmonia im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie, opowieść muzyczna o losach II Korpusu generała Władysława Andersa, Muzeum Niepodległości, 17 listopada 2014 [dostęp 2020-05-09].
  36. ↑ Modlitwa obozowa [online], Wieczór patriotyczny na Kurdwanowie zorganizowany przez wspólnotę Ruchu Światło-Życie, 19 września 2016 [dostęp 2020-05-09].
  37. ↑ a b Katarzyna Fuksa, Religijna kultura muzyczna parafii NMP Matki Kościoła w Londynie 1950–2000, BIblioteka Polonii, Seria A: Studia, Tom XXXV, Lublin: Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2013, 153 i 156 (przypis 116), ISBN 978-83-929148-1-5.
  38. ↑ a b Wojciech Jerzy Podgórski, Emigracja walczących: Wokół polsko-szkocko-angielskich powiązań kulturalnych wojennych i powojennych, Warszawa: Muzeum Niepodległości, 2011, s. 309–330, ISBN 978-83-62235-13-1. (spis treści).
  39. ↑ Książnica Polska, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-16].
  40. ↑ Mirosław A. Supruniuk, Zwyczaje życia codziennego na Wyspach Brytyjskich – Instrukcja dla polskich żołnierzy z 1940 roku, „Archiwum emigracji” (1–2), Toruń 2011, s. 353–360, ISSN 2084-3550 [dostęp 2020-05-25].
  41. ↑ Zygmunt Andrzejowski, Adam Harasowski (układ na jeden głos z fortepianem): Skarbiec pieśni polskiej, teksty i melodie w układzie na jeden głos z fortepianem. Glasgow: Książnica Polska, 1945, s. 192.
  42. ↑ Adam Kowalski, Adam Harasowski (układ chóralny): Kierunek Wisła! Wiersze i pieśni 1939–1943 w układzie chóralnym. Glasgow: Książnica Polska, William MacLellan, 1943, s. 61.
  43. ↑ Andrzej Gładysz, „Kierunek: Wisła! Wiersze i pieśni 1939–1942” Adama Kowalskiego: kilka refleksji o kulturze muzycznej żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, [w:] Kinga Krzymowska-Szacoń (red.), Twórczość kompozytorów słowiańskich I połowy XX wieku: zagadnienia wybrane, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2017, s. 123–134, ISBN 978-83-8061-516-8 [dostęp 2020-05-29].
  44. ↑ Adam Harasowski: Polskie Melodie – Polish Tunes (arranged for military brass band). Glasgow: Książnica Polska, 1945.
  45. ↑ Adam Harasowski, Jan Śliwiński: Polish Christmas Carols – Najpiękniesze Polskie Kolendy[!]. Glasgow: Książnica Polska, 1947, s. 36. (pdf).
  46. ↑ Adam Harasowski, Burns and Mickiewicz – Two National Poets, „Burns Chronicle and Club Directory”, XIX (second series), Kilmarnock: The Burns Federation, 1944, s. 29–31.
  47. ↑ Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, Muzyka i teatr na łamach Dziennika Polskiego w latach 1940–1943, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis, Studia ad Bibliothecarum Scentiam Pertinentia III”, 25, 2005, s. 109 [dostęp 2020-05-12].
  48. ↑ Peter Willis, Chopin in Britain – Chopin’s visits to England and Scotland in 1837 and 1848. People, places, and activities, PhD thesis – Department of Music, University of Durham, 2009, s. 266 [dostęp 2023-02-17].
  49. ↑ Katarzyna Fuksa, Cześć Pieśni! – Z dziejów polskich chórów w Londynie po II wojnie światowej, „Studia Polonijne”, 28, Lublin 2007, s. 198 [dostęp 2018-03-02]. (Tytuł Cześć Pieśni! pochodzi z przypisu na s. 193 z cytatem fragmentu tekstu Adama Harasowkiego z roku 1955).
  50. ↑ Chór Polski w Londynie, „Gazeta Niedzielna”, 2 (5), Londyn: Veritas Foundation Publication Centre, 29 stycznia 1950, s. 7 [dostęp 2010-05-30].
  51. ↑ Jonata Chwastyk-Kowalczyk, Propagowanie osiągnięć polskich kompozytorów i wykonawców na łamach londyńskiego „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” w latach 1944–1989, „Zeszyty Naukowe PUNO”, 3 (6), Londyn: PUNO Press, 2018, s. 68, ISSN 2052-319X [dostęp 2020-05-11]. (wydawnictwo Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie).
  52. ↑ Josepha Contoski, Marya Werten, Leon Chojecki, Adam Harasowski, Anda Kitschmann: Favorite songs from „Treasured Polish songs” with English translations. Minneapolis: Polanie Publishing, 1960, s. 48. (ang.). (szereg wydań: wydanie IV, 1996).
  53. ↑ a b Harasowski, Adam Jerzy [online], Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940–1947 – „Lista Krzystka” [dostęp 2017-03-28].
  54. ↑ Supplement to the London Gazette, 2 listopada 1948, s. 5774 [dostęp 2019-02-16]. Zobowiązał się do czterech lat służby czynnej i czterech lat służby w rezerwie. Otrzymał numer służbowy RAF „500297”.
  55. ↑ Promotion. „Supplement The London Gazette”. 38970, s. 3692, 1950-07-18. Londyn. 
  56. ↑ Adam Harasowski, Zygmunt Nowakowski, Józef Śliwiński: Złota księga pieśni polskiej – album najbardziej znanych pieśni (130 na fortepian do śpiewu i 20 na chór męski). Londyn: Księgarnia Polska, Alma Book Co., 1955, s. 191.
  57. ↑ Złota Księga Pieśni Polskiej – ogłoszenie, „Syrena”, IX (47), archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie – nr A.44.324/21, Paryż, 19 listopada 1955, s. 4 [dostęp 2020-05-10].
  58. ↑ Worthington Simpson of Newark-on-Trent [online], Grace’s Guide to British Industrial History [dostęp 2018-03-03] (ang.).
  59. ↑ The Newark Operatic Society [online], History of the Society [dostęp 2017-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-07] (ang.).
  60. ↑ Josepha K. Contoski (red.), Treasured Polish Songs with English Translations, third printing, Minneapolis, Minnesota: Polanie Publishing Company, 1978, s. 352 [dostęp 2018-02-26] (ang.).
  61. ↑ Leśne piosenki powstania styczniowego w opracowaniu Adama Harasowskiego, polskieradio24, audycja archiwalna 24:56, 3 lutego 1963 [dostęp 2020-05-09].
  62. ↑ Ates Orga, Unravelling Chopin, „Music and Musicians”, September 1967, s. 32–33 (ang.).
  63. ↑ Piotr Sumiński, Chopin i Potocka: Awantura o miłosną korespondencję, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2005, 169, 194 i 237, ISBN 83-89100-68-1 [dostęp 2018-02-26].
  64. ↑ Nota edytorska, [w:] Zofia Helman, Zbigniew Skowron, Hanna Wróblewska-Straus (red.), Korespondencja Fryderyka Chopina 1831–1839, t. 2 cz. 1, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2017, s. 21, ISBN 978-83-235-3100-5.
  65. ↑ Jim Samson, Myth and reality: a biographical introduction, [w:] Jim Samson (red.), The Cambridge Companion to Chopin, Cambridge University Press, 1992, s. 2, ISBN 978-0-521-40490-7 (ang.). pdf.
  66. ↑ Adam Harasowski, Arthur Hedley, 1905–1969, „Music and Musicians”, 18, 7, 1969, s. 25–27 (ang.).
  67. ↑ Adam Harasowski: The skein of legends around Chopin. Glasgow: William MacLellan, 1967, s. 383. ISBN 978-0-85335-005-7. OCLC 750969864. (ang.).; drugie wydanie – New York: Da Capo Press, 1977, s. 383; trzecie wydanie – New York: Da Capo Press, 1980, s. 417, ISBN 0-306-77525-5.
  68. ↑ Czesław Halski, Książka o Chopinie, „Wiadomości”, XXIII (1141), Londyn, 11 lutego 1968, s. 5 [dostęp 2018-03-03].
  69. ↑ Jolanta T. Pekacz, The Nations’s Property – Chopin’s Biography as a Cultural Discourse, [w:] Jolanta T. Pekacz (red.), Musical Biography – Towards New Paradigms, Aldershot, Hants, UK – Burlington, VT, USA: Routledge – An Ashgate Book, 2017, 43 (przypis 2 i 4), ISBN 0-7546-5151-7 [dostęp 2018-03-03] (ang.).
  70. ↑ 21.45 BBC Two – Music International [online], The Chopin Affaire: Arthur Hedley, Adam Harasowski (panelists), Kenneth van Barthold (chairman), 21 April 1968, BBC Radio Times 1923–2009 [dostęp 2020-05-28].
  71. ↑ Adam Harasowski, An overview of Chopin’s piano music, „Piano Quarterly”, 29, 113, 1981, s. 18–23 (ang.).
  72. ↑ Adam Harasowski, Fact or forgery, „Music and Musicians”, 21 (7), 1973, s. 28–33 [dostęp 2018-03-03] (ang.).
  73. ↑ Adam Harasowski, Przyjaciel Chopina, „Wiadomości”, XXIX (16), Londyn, 28 kwietnia 1974, s. 4 [dostęp 2019-02-16].
  74. ↑ Nicolas Slonimsky Collection [online], Library of Congress, Music Division, 2017, 56 (box 143) [dostęp 2020-06-10].
  75. ↑ Maurice J.E. Brown, Chopin – an Index of His Works in Chronological Order, wyd. 2, London and Basingstoke: The Macmillan Press, 1972, xvi, ISBN 978-1-349-01493-4 [dostęp 2020-05-11], Cytat: ... Adam Harasowski, who, with the lamented death of Arthur Hedley, now takes his place as one of the leading Chopin authorities in England (ang.).
  76. ↑ News and Comments [online], Magistrate Association, 2020 [dostęp 2023-02-16].
  77. ↑ Deceased Estates – Joyce Harasowska, [w:] The Gazette [online], 2021 [dostęp 2023-02-16].
  78. ↑ The Chopin Society UK [online], członkowie honorowi – Mrs Adam Harasowski (Joyce Harasowska) [dostęp 2017-02-20] (ang.).
  79. ↑ M. Pilatowicz (red.), Sad news, „Polish Music Reference Center Newsletter” (November), Los Angeles, California: Thornton School of Music, University of Southern California, 1996 [dostęp 2018-10-01] (ang.).
  80. ↑ Adam Jerzy Harasowski [online], Niebieska eskadra – groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników [dostęp 2020-05-06].
  81. ↑ Mirosław Adam Supruniuk, Nabytki Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 2001–2003 [online], Oddział Zbiorów Specjalnych BUMK, 2004, s. 8 [dostęp 2023-02-16].
  82. ↑ Archiwum Emigracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu [online], Archiwa i kolekcje osobowe: Jadwiga Harasowska i Adam Harasowski [dostęp 2020-06-10].
  83. ↑ Nabytki [online], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Biblioteka Uniwersytecka – Archiwum Emigracji, październik 2005 [dostęp 2020-05-31].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Harasowski&oldid=73769600”