Adolf Lindstrøm
 Adolf Lindstrøm łowi ryby na Wyspie Króla Williama podczas wyprawy z lat 1903-1906. | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 maja 1866 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 września 1939 |
| Zawód, zajęcie |
polarnik, kucharz |
| Narodowość | |
| Rodzice |
Johan Hansen Lindstrøm |
| Małżeństwo |
Olga Johanna Olsen |
| Odznaczenia | |
| |
.jpg)
Adolf Lindstrøm (ur. 17 maja 1866 w Hammerfest, zm. 21 września 1939 w Oslo) – norweski kucharz i polarnik, uczestnik ekspedycji statku Gjøa z lat 1903-1906 oraz wyprawy Amundsena na biegun południowy z lat 1910-1912[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Dzieciństwo i młodość
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 17 maja 1866 roku w Hammerfest, na północy Norwegii. Był najstarszym z trójki dzieci drwala Johana Hansena Lindstrøma oraz Marie Matilde Johannesdatter Ruonaty[2], pochodzących z Kemi w północnej Finlandii[1]. Ze względu na trudną sytuację finansową rodziny musiał podjąć pracę w młodym wieku. Gdy miał 15 lat, rozpoczął pracę na statkach łowców fok. W 1886 roku przeniósł się na Lofoty, gdzie pracował jako mechanik. Następnie pływał na frachtowcu[2]. W 1896 roku został zatrudniony jako kucharz na statku Fram po jego powrocie z Arktyki[1]. Poznał wówczas dwóch znanych norweskich polarników – Fridtjofa Nansena oraz Otto Sverdrupa[1].
W 1898 roku Otto Sverdrup zaproponował mu udział w kolejnej wyprawie statku Fram, mającej na celu zbadanie północno-zachodniej Grenlandii oraz Archipelagu Arktycznego[1]. Do jego głównych zadań podczas trwającej do 1902 roku ekspedycji należało – poza gotowaniem – zbieranie i przechowywanie próbek skał oraz oprawianie skór. Przez pozostałych członków wyprawy był również wspominany jako osoba pełna humoru, utrzymująca wysokie morale wśród załogi[1].
Współpraca z Amundsenem
[edytuj | edytuj kod]Po powrocie do Norwegii w 1902 roku, Roald Amundsen za radą Sverdrupa zaproponował mu uczestnictwo w ekspedycji statku Gjøa, mającej na celu odnalezienie Przejścia Północno-Zachodniego[1]. Mimo początkowego braku zainteresowania projektem i planami wyruszenia do Ameryki Północnej na innym statku, Lindstrøm dołączył w 1903 roku do ekipy Amundsena. Dzięki swemu doświadczeniu w tego typu wyprawach był w stanie wykorzystywać w kuchni mięso z tamtejszych zwierząt, takich jak foki, renifery i piżmowoły[1]. Do posiłków dodawał także powszechnie występujące na wysokich szerokościach geograficznych maliny moroszki, dzięki czemu podczas wypraw, w których uczestniczył, wśród załogi nie pojawiał się szkorbut. Ponadto, służył jako pomoc medyczna. Gdy w 1905 roku poważnie zachorował Gustav Juel Wiik, Lindstrøm opiekował się nim aż do jego śmierci[1]. Podczas wyprawy statku Gjøa Lindstrøm zajmował się także kolekcjonowaniem gatunków roślin i zwierząt na zlecenie Uniwersytetu w Oslo[1].
W 1906 roku, po przekroczeniu przez wyprawę Cieśniny Beringa i dotarciu do San Francisco, powrócił do Norwegii. Potem powrócił jednak do Ameryki, gdzie przez sześć miesięcy pracował dla US Navy[1]. Następnie pracował jako palacz na pływających po Pacyfiku statkach handlowych oraz jako kucharz na statkach łowców fok. W 1910 roku powrócił do Europy, gdzie został zaproszony przez Amundsena do uczestnictwa w jego kolejnej wyprawie na biegun północny[1]. Propozycję tę przyjął, a we wrześniu 1910 roku, na krótko przed opuszczeniem przez należący do ekspedycji statek Fram Madery, dowiedział się o prawdziwym celu wyprawy, jakim był biegun południowy[a][3].
Podczas pobytu uczestników wyprawy na Antarktydzie był odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru nad bazą Framheim, polowanie na foki i pingwiny oraz przygotowywanie posiłków[3]. Gdy 15 października 1911 roku część załogi na czele z Amundsenem wyruszyła na biegun południowy, zaś 1 listopada trzech badaczy na czele z Kristianem Prestrudem rozpoczęli wędrówkę na Półwysep Edwarda VII, Lindstrøm na dwa miesiące pozostał w bazie sam[3]. Po powrocie polarników do bazy w styczniu 1912 roku rozpoczął wspólnie z całą załogą podróż do Buenos Aires przez Hobart na Tasmanii[1]. Następnie, gdy większość spośród jego towarzyszy powróciła do Norwegii na innym statku, on pozostał na Framie i udał się wraz z nim do ojczyzny w 1914 roku[1].
Dalsze podróże
[edytuj | edytuj kod]Po spędzeniu trzech dni w domu zapisał się na organizowaną przez Otto Sverdrupa wyprawę statku Eclipse, mającą na celu odnalezienie zaginionej rosyjskiej ekspedycji na północnym wybrzeżu Syberii[2]. Podczas wyprawy tej, trwającej od 1914 do 1915 roku, Lindstrøm odbył wraz z towarzyszami długą na 275 kilometrów podróż przy pomocy psich zaprzęgów, zaś po odnalezieniu grupy 60 Rosjan był odpowiedzialny za dostarczenie im pełnowartościowych posiłków[1]. W latach 1915–1916 powrócił na Syberię wraz z dowodzoną przez Jonasa Lieda ekspedycją w dorzecze Jeniseju. Miał wówczas wspólnie z dowódcą wyprawy pozyskać kilka husky syberyjskich dla Amundsena[1].
Po powrocie do Norwegii
[edytuj | edytuj kod]21 marca 1917 roku poślubił młodszą od siebie o 11 lat właścicielkę perfumerii Olgę Johannę Olsen. Następnie zamieszkał wraz z nią w Oslo[1]. W tym samym roku miał wyruszyć wraz z Amundsenem na kolejną wyprawę na Archipelag Arktyczny, lecz podczas załadunku sprzętu na statek Maud przeszedł udar mózgu, w wyniku którego doszło do paraliżu lewej nogi. Oznaczało to koniec jego kariery jako polarnika[2]. Od tego czasu pobierał od rządu Norwegii emeryturę w wysokości 2 tysięcy koron norweskich rocznie[1].
W ciągu kolejnych kilkunastu lat prowadził wykłady dotyczące jego podróży na biegun południowy. 17 maja każdego roku, podczas Dnia Konstytucji i urodzin Lindstrøma zarazem, przed jego domem przechodził dziecięcy pochód śpiewający pieśni[1]. W 1930 roku zmarła żona Lindstrøma, po czym przeniósł się on do domu seniora. W 1936 roku został zaproszony na uroczystości 25. rocznicy dotarcia ekspedycji Amundsena na biegun północny, lecz był zbyt słaby, by wziąć w niej udział[2]. W ostatnich latach życia zdiagnozowano u niego cukrzycę. 21 września zmarł na zawał serca w Szpitalu Uniwersyteckim w Oslo[1].
Odznaczenia i upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Spora kolekcja roślin, odłamków roślin i wypchanych ptaków, jaką zgromadził Lindstrøm została przekazana Uniwersytetowi w Oslo. Część prywatnych pamiątek włączono natomiast do kolekcji Norweskiego Muzeum Morskiego[1].
Lindstrøm został odznaczony krzyżem kawalerskim Orderu Świętego Olafa, Królewskim Medalem Zasługi oraz Złotym Medalem Bieguna Południowego (norw. nynorsk Sydpolsmedaljen)[1], ustanowionym przez króla Haakona VII z okazji dotarcia ekspedycji Amundsena do bieguna południowego[4]. Jego imieniem została także nazwana położona na Antarktydzie Góra Lindstrøma[5].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Decyzja ta została przez Amundsena podjęta znacznie wcześniej, lecz początkowo nie ogłosił jej publicznie, do tajemnicy dopuszczając tylko swego brata, Leona, i pierwszego oficera, Thorvalda Nilsena
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Adolf Henrik Lindstrøm (1866-1939). The Fram Museum. [dostęp 2016-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-04)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Adolf Lindstrøm. Norsk Biografik Leksikon. [dostęp 2016-05-07]. (norw. nynorsk).
- ↑ a b c Rainer-K. Langner: Scott and Amundsen: Duel in the Ice. Haus, 2007, s. 115. ISBN 978-1-905791-08-8.
- ↑ Sydpolsmedaljen. Store Norske Leksikon. [dostęp 2016-05-07]. (norw. nynorsk).
- ↑ Adolf Henrick Lindstrřm - Biographical Notes. Cool Antarctica. [dostęp 2016-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-06)]. (ang.).