Giwat ha-Radar
31°49′29″N 35°07′48″E/31,824722 35,130000.JPG) Punkt widokowy i pomnik na szczycie wzgórza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
880 m n.p.m. |
Położenie na mapie Izraela  | |
| 31°49′29″N 35°07′48″E/31,824722 35,130000
| |
Giwat ha-Radar (hebr. גבעת הרדאר; arab. جبل الرادار, Dżabal ar-Radar) – góra położona w masywie tzw. Wzgórz Jerozolimy, na południowej krawędzi Samarii w centralnej części Izraela. Wznosi się na wysokość 880 metrów n.p.m.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Giwat ha-Radar leży w paśmie wzniesień nazywanych Wzgórzami Jerozolimy, które jednocześnie stanowią południową krawędź Samarii. Większą część wzgórza zajmuje miejscowość Har Adar. W kierunku południowym teren opada ku dolinie, którą przebiega autostrada nr 1, prowadząca z równiny przybrzeżnej do Jerozolimy. Południowe i wschodnie zbocza porośnięte są lasem. W kierunku zachodnim spływa strumień Kefira, a w kierunku południowo-wschodnim – strumień Kesalon. Po stronie południowo-zachodniej położony jest kibuc Ma’ale ha-Chamisza, a na południu kibuc Kirjat Anawim. Od wschodu, północy i zachodu wzgórze jest otoczone murem bezpieczeństwa, który oddziela Izrael od terytorium Autonomii Palestyńskiej. Po stronie palestyńskiej znajdują się miejscowości Katanna i Biddu oraz wioski Al-Kubajba i Bajt Surik.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia oraz nazwa wzgórza związane są z wybudowaniem w tym miejscu przez Brytyjczyków podczas II wojny światowej stacji radiolokacyjnej. Zadaniem radaru miało być wykrywanie włoskich i niemieckich samolotów, usiłujących zbombardować cele w Brytyjskim Mandacie Palestyny. Jednak najnowsze badania wskazują, że na wzgórzu znajdował się jedynie przekaźnik radiowy, który z wyglądu przypominał radar. Z tego powodu okoliczna ludność nazwała wzniesienie Giwat ha-Radar.
Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 zakładała, że na terenie byłego Mandatu Palestyny miały powstać dwa państwa (żydowskie i arabskie) oraz mała międzynarodowa strefa, obejmująca Jerozolimę i Betlejem[1]. Giwat ha-Radar miało znaleźć się w państwie arabskim[2]. Społeczność żydowska zaakceptowała plan podziału Palestyny, jednak Arabowie odrzucili go i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. Od samego początku, walki o Jerozolimę stanowiły najważniejszą część wojny. Po wielokrotnych uszkodzeniach linii telefonicznych, tutejszy przekaźnik radiowy zwiększył znaczenie strategiczne wzgórza. Z tego powodu Brytyjczycy stale utrzymywali posterunek wojskowy, chroniący stację i przekaźnik. Z czasem siły brytyjskie zostały zastąpione przez jednostkę pomocniczą jordańskiego Legionu Arabskiego. W drugiej połowie kwietnia 1948 roku siły żydowskie przeprowadziły operację „Jewusi”, podczas której doszło do bitwy o An-Nabi Samu’il (23 kwietnia 1948 roku). Jeden z nacierających żydowskich oddziałów usiłował przebić się tędy w kierunku arabskiej wsi An-Nabi Samu’il. Został jednak powstrzymany i po stracie 15 własnych żołnierzy zmuszony do wycofania się[3][4]. W dniu 11 maja 1948 roku Brytyjczycy zdemontowali urządzenia radiowe i opuścili wzgórze. Dwa dni później to strategiczne miejsce zajęli żołnierze 61 Batalionu Brygady „Ecjoni”. W dniu 26 maja Jordańczycy odbili wzgórze i natychmiast je ufortyfikowali. Chroniło ono strategiczną drogę z Ramallah do Latrun, którą dostarczano siłom arabskim amunicję, żywność i wodę. Dzięki tej drodze siły jordańskie zdołały przez całą wojnę utrzymać enklawę Latrun. Kolejne próby odbicia Gwiat ha-Radar zakończyły się niepowodzeniem i ostatecznie pozostało ono pod kontrolą Jordanii[5][6].
Podczas wojny sześciodniowej siły żydowskie postanowiły zająć wzgórze. W dniu 5 czerwca 1967 roku, po kilku godzinach walki, Brygada „Harel” przejęła kontrolę nad Giwat ha-Radar. W 1982 roku na wzgórzu powstało żydowskie osiedle Har Adar.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod].JPG)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
Wzgórze znajduje się w samym centrum miejscowości Har Adar. Na szczycie wzgórza w 1975 roku wystawiono symboliczny pomnik upamiętniający Brygadę „Harel”. Spiralne schody prowadzą na szczyt betonowej wieży widokowej, z której rozciąga się panorama na okoliczne wzgórza. Pomnik wznosi się na wysokość 16 metrów i wyróżnia się w krajobrazie[7][8].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Na wzgórze dojeżdża się drogą nr 425 z miejscowości Abu Ghausz.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ United Nations General Assembly Resolution 181. [w:] The Avalon Project – Yale Law School [on-line]. [dostęp 2014-11-22]. (ang.).
- ↑ Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2014-11-22]. (ang.).
- ↑ Operacja Jewusi. [w:] Palmach [on-line]. [dostęp 2014-11-22]. (hebr.).
- ↑ Dobra książka, ciekawa i ważna. [w:] Global Report [on-line]. 2009-05-12. [dostęp 2014-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-21)]. (hebr.).
- ↑ Kimche 1960 ↓, s. 135-136.
- ↑ Kadish 2008 ↓, s. 52-56.
- ↑ Wzgórze Radar: Krajobraz pamięci. [w:] Ynet [on-line]. 2003-04-30. [dostęp 2014-11-22]. (hebr.).
- ↑ Wzgórze Radar. [w:] Gal-Ed [on-line]. [dostęp 2014-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)]. (hebr.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alon Kadish, Moshe Ehrnvald: Battles Jebusites. Jerusalem: 2008.
- Jon Kimche, D. Kimche: A clash of destinies: The Arab-Jewish War and the founding of the State of Israel. New York: Praeger, 1960.