Heinrich Rickert (filozof)

Heinrich Rickert

Heinrich Rickert (ur. 25 maja 1863 w Gdańsku, zm. 25 lipca 1936 w Heidelbergu) – filozof niemiecki, profesor uniwersytetów we Fryburgu Bryzgowijskim i Heidelbergu przedstawiciel neokantowskiej szkoły badeńskiej.

Życie

Heinrich John Rickert był synem redaktora i polityka Heinricha Rickerta. Uczył się najpierw prywatnie w Gdańsku i Berlinie, zaś później w berlińskim liceum „Zum Grauen Kloster”. Szkołę opuścił jeszcze przed maturą, by słuchać w latach 1884–1885 na uniwersytecie berlińskim wykładów między innymi u Hermana Grimma z historii sztuki, u Heinricha von Treitschkego z historii, u Emila du Bois’a-Reymonda z fizjologii, a u Wilhelma Scherera z poetyki, a także u Friedricha Paulsena z filozofii. Wykłady Paulsena zdecydowały o tym, że Rickert wybrał filozofię na kierunek dalszego kształcenia.

Od 1885 r. studiował na uniwersytecie w Strasburgu, gdzie już po zdaniu matury uczęszczał na wykłady z filozofii u Wilhelma Windelbanda. Do tego jako kierunek dodatkowy wybrał ekonomię u Georga Friedricha Knappa i Lujo Brentana oraz fizjologię u Friedricha Glotza. W 1886 r. w Zurychu Rickert poznał prywatnie filozofa Richarda Avenariusa.

Doktoryzował się w 1888 roku u Wilhelma Windelbanda dysertacją zatytułowaną Zur Lehre von der Definition. Następnie przez rok przebywał w Berlinie skąd, ze względów zdrowotnych, przeniósł się w 1889 r. do Fryburga Bryzgowijskiego.

We Fryburgu Rickert habilitował się w 1891 na podstawie dysertacji Der Gegenstand der Erkenntnis i dalej działał na uniwersytecie – najpierw jako docent prywatny, od 1894 jako profesor nadzwyczajny, zaś od 1896 jako profesor zwyczajny filozofii.

W 1915 roku Rickert został powołany na uniwersytet w Heidelbergu jako następca zmarłego Wilhelma Windelbanda, zaś jego następcą we Fryburgu został Edmund Husserl. Kolegami Rickerta w Heidelbergu byli m.in. Hans Driesch, Karl Jaspers i Heinrich Maier. W 1932 r. Rickert przeszedł na emeryturę.

Poglądy

Rickert uważał, że funkcjonują transcendentne, ponadczasowe wartości, które muszą obowiązywać niezależnie od wszelkiego doświadczenia. Owe wartości nie istnieją ani cieleśnie, ani duchowo, ale według specyficznego dla siebie sposobu bycia – tj. obowiązywania (Geltung).

Podstawową wartością w dziedzinie teorii jest wartość prawdy, która stanowi przedmiot poznania.

Znaczenie

Rickert był w swoich czasach najbardziej znaczącym filozofem nauki. Jego epistemologia i teoria wartości wywarły duży wpływ na późniejszych myślicieli – m.in. Maxa Webera i jego koncepcję typów idealnych.

Dzieła wybrane

• Der Gegenstand der Erkenntnis (1892 i późniejsze w istotny sposób zmienione wydania), wyd. pol. Przedmiot poznania, PWN, Warszawa 2022
• Die Grenzen der naturwissenschaftlichen Begriffsbildung (1896–1902)
• Kulturwissenschaft und Naturwissenschaft (1898), 7. ed. 1926, nowy ed. Berlin 2013, ISBN 978-3-944253-00-8.
• Die Probleme der Geschichtsphilosophie. Eine Einführung. 3. ed. 1924, nowy ed. Berlin 2013, ISBN 978-3-944253-01-5.
• Zwei Wege der Erkenntnistheorie (1909)
• System der Philosophie (1921)
• Die Philosophie des Lebens (1920)

Zobacz też

• neokantyzm

Linki zewnętrzne

• AndreaA. Staiti AndreaA., Heinrich Rickert, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 24 września 2018, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-09-25]  (ang.).