Królewskie Saudyjskie Siły Powietrzne
 Godło RASF | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siły zbrojne | |
| Nazwa skrócona |
RSAF |
| Data utworzenia |
~1925 |
| Znak rozpoznawczy |
|
| Bandera |
|
| Proporzec |
|
Królewskie Saudyjskie Siły Powietrzne (arab. القوات الجوية الملكية السعودية; trb. al-quwwāt al-ğawwiyyah al-malakiyyah as-suʿūdiyyah) – wojska lotnicze Królestwa Arabii Saudyjskiej, najliczniejsze na Bliskim Wschodzie na równi z Siłami Powietrznymi Izraela, posiadają ponad 500 statków powietrznych. Głównym konfliktem, w którym brały udział, była Wojna domowa w Jemenie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1971 roku w ramach programu Peace Hawk obok 30 posiadanych F-5E, zamówiono 20 sztuk dwumiejscowych F-5B. Dostawy samoloty rozpoczęto w 1974 roku i po kilku latach 4 z nich przekazano Jemenowi[1].
Do lat 80. podstawowymi saudyjskimi myśliwcami były brytyjskie English Electric Lightning (5 F.52 i 2 T.54 dostarczone w 1967, 35 F.53 i 6 T.55 dostarczone w latach 1968-1969) oraz amerykańskie Northrop F-5 Tiger II (20 F-5B, 74 F-5E, 25 F-5F, 10 RF-5E z lat 1972-1979). Arabia Saudyjska otoczona przez posiadających zdecydowaną przewagę w uzbrojeniu oraz potencjale ludzkim Egipt, Izrael, Irak i Iran nie była w stanie obronić swojego rozległego terytorium i największych na świecie rezerw ropy nafowej przed ewentualną agresją. Nowa koncepcja strategicznej współpracy z USA, uzgodniona przez późniejszego króla – księcia Fahda: bezpieczeństwo za ropę, zakładała ciągłość dostaw i stabilność cen surowca w zamian za zaopatrywanie Arabii Saudyjskiej w nowoczesne uzbrojenie i wszelką pomoc, gdyby monarchia była zagrożona. Efektem tej współpracy był program Peace Sun w ramach którego Królestwo kupiło za 2,85 mld USD 62 myśliwce McDonnell Douglas F-15 Eagle (47 C i 15 D), które dostarczono w latach 1981-1983, a wraz z nimi 1000 pocisków AIM-7F Sparrow. Umowę usiłował zablokować Izrael, który od 1977 wykorzystywał już F-15A/B, w ramach kompromisu 2 samoloty zatrzymano w USA, a na terenie kraju mogło bazować do 60 F-15 (limit zniesiono w 1990), samoloty miały służyć wyłącznie do obrony przestrzeni powietrznej (broń defensywna)[2].
F-15, które zastąpiły w roli myśliwców przechwytujących przestarzałe Lightningi, miały równoważyć dysproporcje sił przeciwko uzbrojonym w setki amerykańskich samolotów lotnictwu Iranu IIAF (IRIAF po obaleniu proamerykańskiego szacha w 1979) oraz wyposażane z pomocą Francji i ZSRR irackim IQAF. W 1980 roku iracka inwazja na Iran rozpoczęła gigantyczne zbrojenia kraju rządzonego przez Husseina, a Arabię Saudyjską zmusiła do poszukiwania broni ofensywnej, która mogłaby ją zabezpieczyć przed podobnym scenariuszem. Na zaopatrzenie w nowoczesne samoloty szturmowe w 1985 roku zgodziła się Wielka Brytania, która w latach 1986-1991 dostarczyła 48 szturmowych Panavia Tornado IDS (28 GR1, 6 rozpoznawczych GR1A, 14 treningowych z podwójnym sterem), a w latach 1989–1990 24 przechwytujące Tornado ADV. Umowa ich zakupu o wartości 7 mld GBP nazwano Al Yamamah, zawierała także uzbrojenie: bomby JP233, pociski Sea Eagle, ALARM i Skyflash (dla wersji ADV) oraz po 30 BAe Hawk i Pilatus PC-9.
W 1984 roku saudyjskie F-15C zestrzeliły parę irańskich F-4E Phantom (oba typy produkcji McDonnell Douglas), możliwe że byli to uciekinierzy, a jeden z samolotów schronił się w Iraku[3]. W odpowiedzi na zajęcie przez Irak Kuwejtu w 1990 roku USA przekazały Arabii Saudyjskiej 20 F-15C i 4 F-15D z zapasów USAF, w czasie I wojny w Zatoce Perskiej piętnastki z obu krajów wykonywały wspólne patrole, w czasie jednej potyczki saudyjski F-15C zestrzelił dwa irackie Dassault Mirage F1. Arabia Saudyjska poniosła większość kosztów Operacji Desert Storm, która doprowadziła do odbicia Kuwejtu. Do 1992 Stany Zjednoczone dostarczyły jeszcze 9 F-15C i 3 F-15D (zamówione w 1987 za 500 mln USD). W 1992 USA zgodziły się na sprzedaż w ramach programu Peace Sun IX za 9 mld USD 72 wielozadaniowych samolotów szturmowych F-15E Strike Eagle (częściowo zubożałych, oznaczonych F-15S). Maszyny dostarczono między 1995 i 1999. McDonnell Douglas uzyskał zgodę na eksport szturmowych F-15 dla Saudów przy trzecim podejściu, w 1992 fiaskiem zakończył się wniosek do Kongresu dotyczący zgody na 24 jednomiejscowe F-15F.[4] W ramach kontraktu Al Yamamah II między 1996 i 1998 dokupiono też 48 Tornado IDS oraz 20 Hawków i 20 PC-9, wartość umowy wyniosła 17 mld GBP.
Obecnie
[edytuj | edytuj kod]W 2006 roku podpisano długoletni kontrakt utrzymania saudyjskiej floty powietrznej pod nazwą Tornado Sustainment Programme. Samoloty Tornado IDS otrzymały w 2015 roku możliwość przenoszenia pocisków kierowanych Brimstone. Zamontowano nowe elementy awioniki, a także rozszerzono możliwości przenoszenia uzbrojenia precyzyjnego[5].
W 2006 Królestwo podpisało z Wielką Brytanią kontrakt Al Salam na dostawę 72 samolotów Eurofighter Typhoon, wartość samych samolotów wyniesie 4,4 mld GBP, a razem z uzbrojeniem i serwisem nawet 10 mld GBP. Na kontraktach z Arabią Saudyjską British Aerospace i BAE Systems zarobiło do 2006 43 mld GBP. Pod koniec 2011 roku podpisano z USA największy w historii kontrakt na dostawę 84 nowych F-15SA (ulepszone F-15E) oraz modernizację 70 F-15S do tegoż standardu, jego wartość dochodzi do 29,4 mld USD, a pierwsze samoloty maja być dostarczone w 2015.[6][7]
W 2012 podpisano z BAE Systems umowę o sprzedaży 22 odrzutowców szkolenia zaawansowanego BAE Hawk AJT wraz z 55 turbośmigłowymi Pilatus PC-21 (BAE występowało jako pośrednik Pilatusa także podczas poprzednich transakcji) i pakietem logistycznym o wartości 1,6 mld GBP. PC-21 mają być dostarczane od 2014, a nowe Hawki od 2016 roku[8].
Większość saudyjskiego uzbrojenia jest kupowana w USA i Europie za rekordową na rynku zbrojeń wartość[9]. Przy okazji kolejnych kontraktów wojskowych z Arabią Saudyjską politycy podnoszą kwestie łamania praw człowieka przez ten kraj[10].
Organizacja
[edytuj | edytuj kod]
Bazy
- 1 Skrzydło RSAF w Hafar al-Batin
- 2 Skrzydło RSAF w Taif
- 3 Skrzydło RSAF w Dhahran
- 4 Skrzydło RSAF w Rijad
- 5 Skrzydło RSAF w Chamis Muszajt
- 6 Skrzydło RSAF w Al-Chardż
- 7 Skrzydło RSAF w Tabuk
- 8 Skrzydło RSAF w Dżudda
- 11 Skrzydło RSAF w Dhahran
Wojska obrony powietrznej
[edytuj | edytuj kod]
Od 1970 w ramach sił zbrojnych działają niezależnie od wojsk lądowych, jako czwarty rodzaj sił zbrojny wojska obrony powietrznej (ang. Royal Saudi Air Defens, RSAD), wykorzystują one amerykańskie systemy zakupione w latach 80. i 90.
Systemy radarowe:
- 17 Lockheed Martin AN/FPS-117
- 6 Northrop Grumman AN/TPS-43
Systemy przeciwlotnicze:
- Raytheon MIM-23B Improved HAWK (16 baterii, około 1000 pocisków)
- Raytheon MIM-104 Patriot PAC-2 (21 baterii, około 1000 pocisków)
Wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]Obecne
[edytuj | edytuj kod]
| Samolot | Producent | Typ | Wersja | Liczba sztuk | Uwagi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Samoloty myśliwskie | ||||||
| Eurofighter Typhoon |  Wielka Brytania |
Myśliwiec wielozadaniowy | FGR4 T3 |
47 24 |
Łącznie zamówiono 72 sztuki, ich dostawcą jest BAE Systems Warton i pierwotnie miały być przeznaczone dla RAF. Dostarczono 48 samoloty w wersji Block 8, pozostałe 24 z serii Tranche 3.[11] 1 utracono w 2017 w Jemenie[12]. | |
| Panavia Tornado | Wielka Brytania |
Samolot myśliwsko-bombowy | IDS | 81 | Jeden utracono w 2018 w Jemenie[13]. | |
| McDonnell Douglas F-15 Eagle |  Stany Zjednoczone |
Myśliwiec przechwytujący | F-15C F-15D |
65 18 |
||
| McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle | Stany Zjednoczone |
Myśliwiec szturmowy | F-15S F-15SA |
67 28 |
F-15S to wersja F-15E Strike Eagle. Zamówiono 84 F-15SA, F-15S zostaną zmodernizowane. Po jednym F-15S utracono w 2015 i 2018 roku w Jemenie[14][15]. | |
| Northrop F-5 Tiger II | Stany Zjednoczone |
Lekki myśliwiec | F-5F | 37 | Do celów treningowych. | |
| 367 | ||||||
| Specjalnego przeznaczenia i Powietrzne tankowce | ||||||
| Boeing E-3 Sentry | Stany Zjednoczone |
AWACS SIGINT/ELINT |
E-3A RE-3A |
5 3 |
Program Peace Sentinel, za 2,4 mld USD zakupiono 5 E-3A i 8 KE-3A[16]. W 2004 3 KE-3A przebudowano na samoloty rozpoznania elektronicznego RE-3A/B[17]. | |
| Airbus A330 MRTT |  Francja |
transportowy/tankowiec | 6 | |||
| Beechcraft King Air | Stany Zjednoczone |
rozpoznawczy | 350 | 2 | ||
| 16 | ||||||
| Samoloty transportowe | ||||||
| Boeing 757 | Stany Zjednoczone |
MEDEVAC | 1 | |||
| Learjet 35 | Stany Zjednoczone |
MEDEVAC | 2 | |||
| Gulfstream III | Stany Zjednoczone |
transportowy | 2 | |||
| Gulfstream V | Stany Zjednoczone |
MEDEVAC | 2 | |||
| CASA CN-235 |  Hiszpania |
transportowy | 4 | 2 dla VIP. | ||
| Lockheed C-130 Hercules | Stany Zjednoczone |
transportowy transportowy/tankowiec transport VIP |
C-130H L-100- 30 KC- 130H VC-130H |
30 6 7 5 |
||
| 59 | ||||||
| Samoloty szkolno-treningowe | ||||||
| Reims Cessna F172 | Francja |
szkolenie wstępne | G/H/M | 16 | ||
| Super Mushshak |  Pakistan |
szkolenie podstawowe | MFI-395 | 20 | ||
| Pilatus PC-9 |  Szwajcaria |
szkolenie podstawowe | 47 | Zastępowane. | ||
| Pilatus PC-21 | Szwajcaria |
szkolenie podstawowe | 18 | Zamówiono 55 PC-21. Dostawy do 2014[18]. | ||
| BAE Hawk | Wielka Brytania |
szkolenie zaawansowane | Mk.65 Mk.65A |
29 | 6 sztuk w zespole akrobacyjnym Saudi Hawks. Zamówiono 22 Hawk 165. | |
| British Aerospace Jetstream 31 | Wielka Brytania |
szkolno-treningowy | 2 | Szkolenie nawigatorów Tornado IDS. | ||
| 114 | ||||||
| Śmigłowce | ||||||
| Agusta-Bell AB212 |  Włochy |
Śmigłowiec użytkowy | 27 | |||
| Bell 205 | Stany Zjednoczone |
Śmigłowiec użytkowy | 24 | |||
| Bell 412 | Stany Zjednoczone |
Śmigłowiec użytkowy | 412EP | 2 | ||
| 53 | ||||||
Do transportu rodziny królewskiej wykorzystywana jest flota kilkunastu luksusowych odrzutowców i śmigłowców m.in. Airbus A340, Boeing 737, Boeing 747, latających w barwach linii Saudi Arabian Airlines (Royal Flight).
Wojska lądowe i marynarka wykorzystują śmigłowce AH-64 Apache, UH-60 Blackhawk, Eurocopter Dauphin, Eurocopter Super Puma, także Ministerstwo spraw wewnętrznych posiada własne UH-60, czy Kawasaki-Vertol 107.
Historyczne
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Bojowe
Douglas B-26 Invader — 8× B-26B, 1 TB-26B od 1954.
De Havilland Vampire — 4× FB-5 od 1957.- North American F-86 Sabre — 20× F-86F od 1958.
- Hawker Hunter — 4× F.60, 2× T.70 od 1966.
- BAC Lightning — 5× F.52, 35× F.53, 2× T.54, 6× T.55 w latach 1967–1986.
- BAC Strikemaster — 37× Mk.80, 10× Mk.80A w latach 1968–1995.
- Northrop F-5 Tiger II — 83× F-5E od 1974.
- Panavia Tornado — 24× ADV w latach 1989–2006
Treningowe
- Avro Anson — 2 od 1950.
- de Havilland Tiger Moth — 2 od 1950.
- Auster Aiglet — 6 od 1952.
- Temco T-35 Buckaroo — 10 od 1952.
- North American T-6 Texan — 10 od 1952.
de Havilland Canada DHC-1 Chipmunk — 12 od 1956.- Beechcraft T-34 Mentor — 10 od 1957.
- Lockheed T-33 Shooting Star — 20× T-33A od 1957.
Bücker Bü 181 — 2 od 1958.- North American T-28 Trojan — 10× T-28A od 1959.
- Cessna 180 — 2 od 1959.
- Cessna 310 — 1× 310K od 1966.
Transportowe
- Douglas C-47 Skytrain — 3× C-47 od 1952.
- Fairchild C-123 Provider — 6× C-123B od 1957.
- Vickers Varsity — 1 (VIP) od 1959.
- Lockheed C-130 Hercules — 9× C-130E od 1965.
- Learjet 25 — 1 od 1980.
CASA C-212 — 40× C-212-200M od 1983.- British Aerospace Jetstream 31 — 2 (VIP) od 1987.
- Boeing 707 — 5× KE-3A w latach 1986-2015.
Śmigłowce
- Westland Whirlwind HAR-3 — 1 od 1958.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michał Gajzler, Northrop F-5 A/B Freedom Fighter Cz. 2, str. 62 Lotnictwo 4 (2016), ISSN 1732-5323
- ↑ Why the Saudis Want the F-15, "Times", 8 maja 1978.
- ↑ Iranian Air Force ,globalsecurity.org
- ↑ Service of F-15 with Saudi Arabia.
- ↑ Brimstone dla saudyjskich Tornado - Altair Agencja Lotnicza [online], www.altair.com.pl [dostęp 2016-11-10].
- ↑ Possible Foreign Military Sale to the Government of Saudi Arabia [online], dsca.osd.mil, 7 października 2011 [dostęp 2011-12-30] [zarchiwizowane z adresu 2011-12-01] (ang.).
- ↑ A 2010-11 Saudi Shopping Spree. defenseindustrydaily.com, 2011-12-29. [dostęp 2011-12-30]. (ang.).
- ↑ BAE Systems signs £1.6bn deal to supply Hawk aircraft to Saudi military. dailyrecord.co.uk. [dostęp 2012-05-23]. (ang.).
- ↑ Juliusz Sabak, Trump podpisał w Arabii Saudyjskiej umowy warte 350 mld dolarów. 110 mld na amerykańską broń [online], defence24.pl, 21 maja 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-06-17].
- ↑ Opposition parties condemn German defence plan with Saudi Arabia.
- ↑ Grand Salaam! Eurofighter Flies Off With Saudi Contract. defenseindustrydaily.com. [dostęp 2015-06-21]. (ang.).
- ↑ W Jemenie rozbił się saudyjski Typhoon. Altair, 15 września 2017.
- ↑ Saudi plane crash: Fighter jet 'shot down by rebels' in Yemen.
- ↑ U.S. Rescues Two Saudi Fighter Pilots After Splashdown Near Yemen.
- ↑ Huti twierdzą, że strącili saudyjskiego F-15.
- ↑ Saudi E-3 AWACS [online], boeing.com [dostęp 2012-05-22] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-21] (ang.).
- ↑ Boeing 707. spyflight.co.uk. [dostęp 2012-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-04)]. (ang.).
- ↑ Saudi Arabia gets first six PC-21 trainers.