Minuskuł 2 (Gregory-Aland)

Codex Basiliensis AN IV 1
	; Początek Ew. Mateusza
Data powstania	XI/XII wiek
Rodzaj	Kodeks minuskułowy
Numer	2
Zawartość	cztery Ewangelie
Język	grecki
Rozmiary	19,5 × 15,2 cm
Typ tekstu	bizantyjski
Kategoria	V
Miejsce przechowywania	Uniwersytet Bazylejski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kodeks Bazylejski AN IV 1, zazwyczaj określany jako minuskuł 2 (wedle numeracji Gregory—Aland), ε 1214 (von Soden)^[1] – rękopis Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim z XI lub XII wieku^[2]. Dawniej oznaczany był przy pomocy symbolu 2^e, dzisiaj przy pomocy samego 2.

Jest jednym z rękopisów wykorzystanych przez Erazma w pierwszym wydaniu drukowanego tekstu greckiego Nowego Testamentu (1516) i głównie na nim Erazm oparł tekst czterech Ewangelii. Tym samym rękopis stał się podstawą dla Textus receptus, który dominował w wiekach XVI-XIX. Kodeks przechowywany jest w bibliotece Uniwersytetu w Bazylei w Bazylei, skatalogowany pod numerem AN IV 1^[2].

Opis rękopisu

Kodeks zawiera tekst czterech Ewangelii na 248 pergaminowych kartach (19,5 cm na 15,2 cm), pisanych jedną kolumną na stronę, 20 linijek w kolumnie^[2]. Występują szerokie marginesy, tekst zajmuje powierzchnię zaledwie 13,6 na 9,9 cm. Małe inicjały pisane są czerwonym atramentem, ornamentowane nagłówki i zdobione wielkie inicjały są w kilku kolorach^[3]. Tekst, pomimo pięknych zdobień, zawiera liczne błędy^[3]. Osiem kart kodeksu zaginęło, ale tekst biblijny zachował się w całości. Zaginione karty zawierały dodatkowy materiał pozabiblijny^[3].

Tekst Ewangelii (z wyjątkiem Ewangelii Jana) dzielony jest według κεφαλαια (rozdziały), których numery umieszczone zostały na marginesach, przed każdą ewangelią znajdują się listy κεφαλαια (spis treści)^[4], ponadto zawiera też τιτλοι (tytuły) owych rozdziałów^[5]. Tekst Ewangelii dzielony jest również według Sekcji Ammoniusza, jednak liczba sekcji odbiega nieco od powszechnie przyjętego systemu. Mateusz podzielony został na 359, Marek – 240, Łukasz – 342, Jan – na 231 sekcji (klasyczny podział to odpowiednio 355, 235, 343, 232). Brakuje odniesień do Kanonów Euzebiusza^[3]. Zawiera noty marginalne i korektorskie^[5].

Tekst

Grecki tekst Ewangelii przekazuje tekst bizantyński. Hermann von Soden zaliczył do rodziny K^x^[6]. Aland zaklasyfikował go do Kategorii V^[7].

W Łukaszu 6,28 brakuje frazy προσευχεσθε υπερ των επηρεαζοντων υμας (módlcie się za prześladowców waszych). Została ona dodana przez jednego z korektorów w dolnym marginesie^[8].

W Jan 8,6 stosuje wariant tekstowy μη προσποιουμενος (nie zwracając uwagi), został on jednak wykreślony ręką późniejszego korektora. Wariant ten występuje w takich rękopisach jak 07, 011, 017 i w większości rękopisów przekazujących tekst wedle tradycji bizantyjskiej. Wariantu tego nie mają natomiast 021, 028, 030, 036, 045, 047, 7, 8, 9, 461^c2, 1203, 1216, 1243, 1514, 196, ℓ 663, rękopisy tradycji aleksandryjskiej oraz Wulgata^[9]. Erazm nie wprowadził tego wariantu do tekstu swego Novum Testamentum omne^[3].

W Hebr 12,20 przekazuje wariant η βολιδι κατατοξευθησεται (albo pociskiem przebite), wariant wspierany jest przez nieliczne minuskuły, powstał w wyniku uzgodnienia z Wj 19,13^[10].

Historia

Paleograficznie datowany jest na wiek XI lub XII^[2]. XIX-wieczni paleografowie wskazywali też na wiek XIV, a nawet XV (Scrivener). Jego początki są nieznane aż do chwili, gdy trafił do klasztoru dominikanów w Bazylei. Dominikanie z Bazylei zakupili go za dwa reńskie floreny^[5]. W roku 1559 rękopis przekazany został dla Uniwersytetu w Bazylei, gdzie odtąd aż po dziś dzień jest przechowywany^[3]. Od tej też chwili jego losy są już wspólne z Kodeksem Bazylejskim i kodeksem 1.

Erazm w roku 1516 pożyczył go dla pierwszego wydania swego Novum Instrumentum omne^[11]. W rezultacie jego warianty tekstowe zadecydowały o kształcie Textus receptus. Erazm wykorzystał go w znaczącym stopniu, uznał, że jego tekst jest lepszy niż pozostałych dwóch rękopisów z tekstem Ewangelii. Jednak w oparciu o Wulgatę, przy użyciu czerwonej kredy, własnoręcznie poprawiał tekst rękopisu w miejscach, które jego zdaniem wymagały poprawienia^[5].

Z rękopisu nie korzystał Stefanus w swoim Editio regia (1550), ale wykorzystał tekst erazmiański i tym samym tekst kodeksu 2 legł u podstawy tekstu Stefanusa^[12].

Martin Crusius korzystał z rękopisu w 1577 roku^[3]. Rękopis był badany przez Bengela, Wettsteina, Deana Burgona, Hoskiera i Gregory’ego. Według Metzgera jest jednym z najgorszych rękopisów użytych przez Erazma^[8]. Wettstein dał mu numer 2 na swej liście, numer ten został podtrzymany przez Gregory’ego w 1908 roku^[1] i pod tym numerem figuruje na liście rękopisów Nowego Testamentu po dziś dzień^[2].

Nie był cytowany w 26 ani 27 wydaniu Novum Testamentum Graece Nestle-Alanda (NA26, NA27)^[13]. Był natomiast cytowany w 3 wydaniu United Bible Societies (UBS3), jednak tylko wtedy, gdy wspiera rzadkie warianty tekstualne^[14]. UBS4 nie cytuje go^[15].

Znaczenie

Miał znaczący wpływ na kształt Textus receptus w Ewangeliach. Dzisiaj jest nisko oceniany, jako rękopis o niewielkiej wartości, pomimo iż odegrał wielką rolę w historii tekstu Nowego Testamentu. Jest też drugorzędnym świadkiem tekstu bizantyjskiego, zawiera wiele lekcji niepoprawnych z punktu widzenia tekstu bizantyjskiego. Stał się jednak podstawą dla textus receptus^[16]. W naukowych wydaniach greckiego Novum Testamentum cytowany jest symbolicznie. Ma opinię jednego z najgorszych rękopisów wykorzystanych przez Erazma^[8].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 48.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Kurt Aland, M. Welte, B. Köster, K. Junack: Kurzgefasste Liste der griechischen Handschriften des Neues Testaments. Berlin, New York: Walter de Gruyter, 1994, s. 47. ISBN 3-11-011986-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C. R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J. C. Hinrichs, 1900, s. 127–128.
↑ W literaturze anglojęzycznej określa się je jako „tables of κεφαλαια” albo „lists of κεφαλαια”.
↑ ^a ^b ^c ^d Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 191.
↑ Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and Evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1982, s. 53. ISBN 0-8028-1918-4.
↑ K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 138. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. New York, Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 144. ISBN 978-0-19-516122-9.
↑ The Gospel According to John in the Byzantine Tradition (Deutsche Bibelgesellschaft: Stuttgart, 2007), s. 100.
↑ NA27, s. 584.
↑ W. W. Combs, Erasmus and the textus receptus, DBSJ 1 (Spring 1996), s. 45.
↑ Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 2. London: George Bell & Sons, 1894, s. 189–190.
↑ NA26, s. 702; NA27, s. 704.
↑ K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983, s. XX. ISBN 3-438-05113-3.
↑ Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001, s. 17. ISBN 978-3-438-05100-4.
↑ Zwolennicy textus receptus nie powołują się jednak nań, a na bliżej nieokreśloną większość rękopisów.

Bibliografia

C. C. Tarelli. Erasmus’s Manuscripts of the Gospels. „JTS”. XLIV, s. 155-162, 1943.
K. W. Clark, Observations on the Erasmian Notes in Codex 2, in Studia Evangelica, ed. F.L. Cross, K. Aland, et al., T & U 73 (Berlin 1959), pp. 749–756.

Krytyczne wydania greckiego NT

K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983. ISBN 3-438-05113-3. [UBS3]
Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001. ISBN 978-3-438-05100-4. [NA27]

Linki zewnętrzne

INTF: Kodeks 2 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2013-04-16].
Kodeks 2 (GA). [w:] INTF [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2012-01-13]. – zdigitalizowana forma kodeksu

[Gregory1908-1] Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 48.

[Aland-2] Kurt Aland, M. Welte, B. Köster, K. Junack: Kurzgefasste Liste der griechischen Handschriften des Neues Testaments. Berlin, New York: Walter de Gruyter, 1994, s. 47. ISBN 3-11-011986-2.

[Gregory-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C. R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J. C. Hinrichs, 1900, s. 127–128.

[4] W literaturze anglojęzycznej określa się je jako „tables of κεφαλαια” albo „lists of κεφαλαια”.

[Scrivener-5] Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 191.

[Wisse-6] Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and Evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1982, s. 53. ISBN 0-8028-1918-4.

[7] K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 138. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).

[Metzger-8] Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. New York, Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 144. ISBN 978-0-19-516122-9.

[9] The Gospel According to John in the Byzantine Tradition (Deutsche Bibelgesellschaft: Stuttgart, 2007), s. 100.

[10] NA27, s. 584.

[11] W. W. Combs, Erasmus and the textus receptus, DBSJ 1 (Spring 1996), s. 45.

[12] Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 2. London: George Bell & Sons, 1894, s. 189–190.

[13] NA26, s. 702; NA27, s. 704.

[14] K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983, s. XX. ISBN 3-438-05113-3.

[15] Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001, s. 17. ISBN 978-3-438-05100-4.

[16] Zwolennicy textus receptus nie powołują się jednak nań, a na bliżej nieokreśloną większość rękopisów.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]