Nysa Łużycka
 Nysa Łużycka na wysokości Zgorzelca | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 251,6–254,6 km |
| Powierzchnia zlewni |
4297–4403 km² |
| Średni przepływ |
31 m³/s przy ujściu |
| Źródło | |
| Miejsce | południowo-zachodnie stoki Gór Izerskich |
| Wysokość |
635 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | rzeka Odra |
| Miejsce |
obok wsi Ratzdorf |
| Wysokość |
33 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Mapa | |
.png) Dorzecze Nysy Łużyckiej | |
Położenie na mapie Polski  | |
Nysa Łużycka (cz. Lužická Nisa, niem. Lausitzer Neiße, górnołuż. Łužiska Nysa, dolnołuż. Łužyska Nysa[1]) – rzeka w Czechach (kraj liberecki), Niemczech (Saksonia, Brandenburgia) i Polsce (woj. dolnośląskie i lubuskie); lewobrzeżny dopływ Odry.
Długość rzeki wynosi (według różnych publikacji) od 251,6 km[2][3] do 254,6 km[4].
Zlewnia Nysy Łużyckiej obejmuje obszar o powierzchni (według różnych publikacji) od 4297 km²[3] do 4403 km²[4].
Na długości 197,8 km rzeka wyznacza granicę pomiędzy Polską a Niemcami od 1945 roku (uznaną oficjalnie w latach 1950, 1970 i 1991); powierzchnia zlewni 4297 km² (2196 km² w Polsce). Górny odcinek rzeki o długości 53,8 km i powierzchni zlewni 375,3 km kw. znajduje się na terenie Czech[1].
Średnioroczny przepływ średniej wody (SSQ) obliczony w punkcie ujścia rzeki wynosi 31 m³/s[5].
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Źródła w Czechach na wysokości ok. 635 m n.p.m., na granicy miejscowości Nová Ves nad Nisou i Smržovka, w południowej części Gór Izerskich[1].
W górnym biegu Nysy Łużyckiej leży Żytawskie Zagłębie Węglowe, którego wschodnią część stanowi Turoszowskie Zagłębie Węgla Brunatnego[1]. Następnie rzeka przepływa przez obszar Borów Dolnośląskich i tereny wschodnich Łużyc[1].
Nysa Łużycka uchodzi do Odry na 542,4 km jej biegu[6][3], na północ od wsi Kosarzyn, w pobliżu niemieckiej wsi Ratzdorf.
Hydronimia
[edytuj | edytuj kod]Po II wojnie światowej używano polskiej nazwy Nissa[7][8].
Polską nazwę Nysa Łużycka wprowadzono urzędowo zarządzeniem w 1951 roku[9].
Nazwa rzeki należy do nazw substratowych – została przejęta przez nową ludność od wcześniejszych osadników, którzy później wyginęli lub wymarli[10].
Główne dopływy
[edytuj | edytuj kod]Miasta nad Nysą od źródeł
[edytuj | edytuj kod]
Jablonec nad Nysą- Liberec
- Hrádek nad Nisou
Zittau (Żytawa)- Görlitz /
Zgorzelec - Pieńsk
- Łęknica / Bad Muskau (Mużaków)
- Forst
- Guben / Gubin
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[11], Nysa ma klasę żeglowną Ia na odcinku 15 km od Gubina do ujścia do Odry.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 2: M-Ż. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 127–129. ISBN 83-85773-61-4.
- ↑ 2.3.12. Zlewnia Nysy Łużyckiej. W: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2007 roku. WIOŚ Wrocław, 2008, s. 96.
- ↑ a b c Ocena stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego w 2007 roku. WIOŚ Wrocław, 2008, s. 51.
- ↑ a b Transnational Pilot River Basin Lusatian Neisse. Ministerstvo zemědělství, 2005, s. 13, seria: Testing of CIS Guidance Documents, Final Report Phase I.
- ↑ Marek Demidowicz, I. Charakterystyka województwa lubuskiego, [w:] Stan środowiska w województwie lubuskim w 2007 roku, WIOŚ Zielona Góra, 2008, s. 9, ISSN 1998-5580 [dostęp 2011-02-27].
- ↑ 2. Wody. W: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2009 roku. WIOŚ Wrocław, 2010, s. 38.
- ↑ Dekret z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu „Medalu za Odrę, Nissę, Bałtyk” (Dz.U. z 1945 r. nr 50, poz. 285).
- ↑ Ustalona granica w rejonie Swinoujście – Gryfin. „Kurier Szczeciński”. 1 (I), s. 1, 1945-10-07.
- ↑ Zarządzenie nr 115 Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 1951 r. ws. przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw rzecznych śląskiej części dorzecza Odry i Łaby (M.P. z 1951 r. nr 62, poz. 825, s. 827).
- ↑ Cienkowski, W. P., Sekrety imion własnych, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, s. 136.
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1170).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 2: Pogórze Izerskie (M-Ż). Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, ISBN 83-85773-61-4.