Stanisław Ludwik Żurakowski

Stanisław Ludwik Żurakowski

Data i miejsce urodzenia	5 lub 8 maja 1886 Żytniki
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Burmistrz Włodzimierza Wołyńskiego
Okres	od 1928 do 1931
Burmistrz Zdołbunowa
Okres	od 12 października 1931 do 1931
Burmistrz Ostroga
Okres	od 17 sierpnia 1934 do 17 września 1939

Stanisław Żurakowski

porucznik
Data i miejsce urodzenia	8 maja 1886 Żytnyky↗
Data śmierci	1940
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego, Wojsko Polskie
Jednostki	9 Pułk Artylerii Polowej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka

Stanisław Ludwik Żurakowski (ur. 5 lub 8 maja 1886 w Żytnikach, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – polski prawnik, porucznik rezerwy artylerii i pospolitego ruszenia Wojska Polskiego, urzędnik samorządowy II Rzeczypospolitej, od 1928 do 1939 burmistrz Włodzimierza Wołyńskiego, Zdołbunowa i Ostroga, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 5 lub 8 maja w Żytnikach, w ówczesnym powiecie taraszczańskim na obszarze guberni kijowskiej, jako syn Edmunda i Marii z domu Jurjewicz. Został absolwentem gimnazjum w Żytomierzu. Przez trzy lata studiował historię na Uniwersytecie Moskiewskim. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Kijowskiego.

Brał udział w I wojnie światowej, wpierw w szeregach Armii Imperium Rosyjskiego, później w oddziałach polskich. Otrzymał odznaczenia. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. Został awansowany na stopień porucznika artylerii ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 9 Pułku Artylerii Polowej w garnizonie Biała Podlaska. W 1936 został przeniesiony do pospolitego ruszenia i przydzielony do Okręgu Korpusu Nr III z siedzibą dowództwa w garnizonie Grodno. W 1934 jako porucznik rezerwy artylerii był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr II jako oficer po ukończeniu 40. roku życia i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Równe.

U zarania II Rzeczypospolitej pracował w starostwie powiatu łukowskiego z siedzibą w Łukowie. Następnie był zatrudniony we Włodawie i Lubomlu, a od 6 grudnia 1928 w Urzędzie Wojewódzkim w Łucku. W latach 1928–1931 pełnił urząd burmistrza Włodzimierza Wołyńskiego, od 12 października 1931 piastował natomiast stanowisko burmistrza Zdołbunowa. 17 sierpnia 1934 został burmistrzem Ostroga i sprawował ten urząd do końca istnienia II Rzeczypospolitej.

Po wybuchu II wojny światowej w okresie kampanii wrześniowej 1939 roku pozostawał na stanowisku burmistrza Ostroga wykonując swój urząd. W dniu agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów. Był przetrzymywany w więzieniu w Ostrogu, następnie w Łucku, skąd przewieziono go do Szepetówki, a ostatecznie osadzono w obozie jenieckim w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy (mordu dokonano na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940). Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców (nr 1266). Przy zwłokach Stanisława Żurakowskiego, pochowanych w mundurze, zostały odnalezione pocztówka i obrazek ze świętym.

Jego żoną była od 1910 Maria z domu Jastrzębska, z którą miał ośmioro dzieci (Edmund, Anna – zmarła w dzieciństwie, Ludwik, Józef, Maria, Julia, Stanisław ur. 1920, Jadwiga – po mężu Czok, Antoni).

Upamiętnienie

Została wydana publikacja pt. Listy z Kozielska burmistrza miasta Ostroga przygotowana do druku przez jego syna Stanisława (przebywającego po wojnie na emigracji w Wielkiej Brytanii); w 1989 opublikowana nakładem Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie oraz ponownie w 2011 w ramach serii Wołanie z Wołynia (Biały Dunajec – Ostróg); książka zawiera korespondencję Stanisława Żurakowskiego podczas uwięzienia na przełomie 1939/1940 oraz opis losów członków jego rodziny deportowanych w 1940 w głąb ZSRR, skąd wyszła wraz z armią gen. Andersa.

17 września 1994 r. z inicjatywy ks. proboszcza Witolda Józefa Kowalowa w kościele farnym w Ostrogu została odsłonięta bazaltowa tablica pamiątkowa poświęcona przedwojennego burmistrzowi m. Ostroga, zaś z inicjatywy Władysława Sidora ze Lwowa została otwarta wystawa „Katyń – zbrodnia nad zbrodniami”.

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia kapitana. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

25 kwietnia 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” i ówczesnych obchodów 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrogu, parafii pod tym wezwaniem, został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Stanisława Żurakowskiego. Zasadzenia dokonali mer miasta Ostróg, Taras Pustowit, oraz konsul generalny RP w Łucku, Tomasz Janik (drugim zasadzonym wówczas dębem został upamiętniony por. dr Konrad Szepelski).

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
• kampania wrześniowa

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 745. [dostęp 2015-01-13].
• Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Stanisław Żurakowski. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2017-06-22].
• Michał Kowaluk. Katyń – pamiętamy. Dwa „dęby pamięci” posadzono w Ostrogu. „Wołanie z Wołynia”, s. 13–14, nr 2 (93), marzec – kwiecień 2010. Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie / Diecezja łucka. 
• Ks. Witold Józef Kowalów. Ostrogska Lista Katyńska. Mieszkańcy Ostroga i okolicy, którzy zginęli z rąk NKWD w Katyniu, Charkowie, Miednoje i innych miejscach kaźni. „Wołanie z Wołynia”, s. 40–41, nr 2 (93), marzec – kwiecień 2010. Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie / Diecezja łucka.