Ukleja pospolita

Ukleja pospolita
	Alburnus alburnus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Alburnus
Gatunek	ukleja pospolita
Synonimy
	Abramis alburnus (Linnaeus, 1758); Alborella maxima Fatio, 1882; Alburnus acutus Bonaparte, 1845; Alburnus alborella lateristriga Canestrini, 1864; Alburnus alburnus alburnus (Linnaeus, 1758); Alburnus alburnus strumicae Karaman, 1955; Alburnus alburnus thessalicus Stephanidis, 1950; Alburnus avola Bonaparte, 1846; Alburnus breviceps Heckel & Kner, 1858; Alburnus charusini Herzenstein, 1889; Alburnus fabraei Blanchard, 1866; Alburnus fracchia Heckel & Kner, 1858; Alburnus linnei Malm, 1877; Alburnus lucidus Bonaparte, 1844; Alburnus lucidus Heckel, 1843; Alburnus lucidus ilmenensis (Warpachowski, 1886); Alburnus lucidus lacustris Heckel & Kner, 1858; Alburnus lucidus macropterus Kamensky, 1901; Alburnus mirandella Blanchard, 1866; Alburnus obtusus Bonaparte, 1845; Alburnus scoranzoides Heckel & Kner, 1858; Alburnus striatus Petrov, 1926; Alburnus strigio Bonaparte, 1845; Aspius alburnoides Selys-longchamps, 1842; Cyprinus alburnus Linnaeus, 1758; Leuciscus alburnus (Linnaeus, 1758); Leuciscus dolabratus Valenciennes, 1844; Leuciscus lucidus ilmenensis Warpachowski, 1886;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ukleja pospolita^[3], ukleja^[4] (Alburnus alburnus) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae), czasami nazywanej białorybem^[5]. Jest poławiana gospodarczo i przez wędkarzy.

Występowanie

Europa od Pirenejów i Alp po Ural. Nie występuje w Szkocji, Irlandii, północnej Skandynawii, zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego oraz na Krymie. Wyróżnia się kilka podgatunków uklei, m.in.^[6]:

A. a. alburnus – podgatunek nominatywny
A. a. charusini – ukleja kaukaska^[7], wcześniej uważana za odrębny gatunek
A. a. scoranzoides – ukleja czarnogórska^[7], wykazana z Czarnogóry, uważana za odrębny gatunek^[7], następnie uznana za podgatunek uklei pospolitej, obecnie jego pozycja taksonomiczna jest dyskusyjna^[6]
A. a. strumicae – dorzecza rzek Struma i Mesta w Bułgarii.

Żyje stadnie, w wodach stojących i wolno płynących. W dzień przebywa przy powierzchni wody, nocą schodzi głębiej, lecz można ją spotkać także przy powierzchni. W trakcie żerowania pozostawia na powierzchni wody charakterystyczne koła.

Budowa

Osiąga 10–20 cm długości oraz 10–40 g masy ciała. Ciało wydłużone, spłaszczone bocznie, grzbiet niski, prawie płaski. Łuski delikatne, łatwo odpadające, o intensywnym, srebrzystym ubarwieniu. Otwór gębowy niewielki, oczy są stosunkowo duże. W płetwie odbytowej 18–23 promieni. Grzbiet ma barwę szarawozieloną lub szarawoniebieską, boki są srebrzystobiałe, połyskujące, brzuch biały. Płetwy grzbietowa i ogonowa szarawe z żółtawą nasadą, pozostałe płetwy jasnożółte.

Odżywianie

Młode żywią się zooplanktonem, dorosłe opadającymi do wody owadami, wodnymi larwami owadów, a największe osobniki narybkiem innych gatunków.

Rozród

Tarło odbywa w strefie przybrzeżnej jezior lub w rzekach, w odcinkach płytkich, o kamienistym dnie, od maja do czerwca. Samica składa w maju i czerwcu od 3 000 do 10 000 jaj, które są przyklejane do roślinności wodnej lub podłoża. Trze się kilkakrotnie w odstępach 10–14 dni. W okresie tarła samica zaokrągla się, samiec pokrywa się wysypką tarłową. Inkubacja trwa około tygodnia.

Ukleja żyje 3 do 6 lat.

Ochrona

Wymiar ochronny	brak
Okres ochronny	brak

Znaczenie gospodarcze

Jest naturalnym pokarmem wielu gatunków ryb drapieżnych. Bywa stosowana przez wędkarzy jako naturalna przynęta. Poławiana masowo w celach konsumpcyjnych. Srebrzyste łuski uklei stanowiły do niedawna surowiec do pozyskania guaniny, tzw. essence d'Orient (esencja orientalna), używanej do wyrobu masy perłowej oraz sztucznych pereł (dla uzyskania 100 g guaniny przerabiano ok. 4 tysięcy osobników uklei).

Zobacz też

ryby Polski

Przypisy

↑ Alburnus alburnus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Alburnus alburnus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Staff w: Nikolski, 1970.
↑ Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
↑ Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2.
↑ ^a ^b RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 7 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 118, 120. ISBN 83-7129-441-7.

Bibliografia

Jerzy Lewczuk, Ogródek wodny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, ISBN 83-09-01596-8.
G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Franciszek Staff (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 268–269.
Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.

[itis-1] Alburnus alburnus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Alburnus alburnus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Nikolski-3] Staff w: Nikolski, 1970.

[mszR-4] Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.

[Gronau-5] Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2.

[Eschmeyer-6] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 7 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-10] (ang.).

[TerofalRS-7] Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 118, 120. ISBN 83-7129-441-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]