Ulica gen. Józefa Bema w Raciborzu
| Nowe Zagrody | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok na ulicę Bema | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
532 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Raciborza  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu raciborskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°05′04,9″N 18°13′03,0″E/50,084694 18,217500
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica gen. Józefa Bema (daw. niem. Augustastraße[1]) – raciborska ulica w dzielnicy Nowe Zagrody. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicami Staszica i Sienkiewicza, a kończy na skrzyżowaniu z ulicami Waryńskiego i Eichendorffa. Swoją nazwę wzięła od generała Józefa Bema. Przy ulicy znajduje się kilka kamienic i domów mieszkalnych, budynek po dawnym szpitalu miejskim, park im. Miasta Roth, Przedszkole nr 12[2].
Przebieg i ruch uliczny
[edytuj | edytuj kod]Ulica rozciąga się od skrzyżowania z ulicami Sienkiewicza i Staszica, natomiast kończy skrzyżowaniem z ulicami Waryńskiego i Eichendorffa. Długość ulicy to około 532 metry. Przez ulicę nie przebiegają żadne trasy autobusowe, a na całej jej długości obowiązuje normalny ruch uliczny. Ulica od skrzyżowania z ulicami Waryńskiego i Eichendorffa do Przedszkola nr 12 wyłożona jest betonowymi kostkami, natomiast w dalszej części do skrzyżowania z ulicami Sienkiewicza i Staszica – asfaltem. Przez całą ulicę po obu stronach znajdują się chodniki wyłożone płytami betonowymi.
Przy skrzyżowaniu z ulicą Staszica mieszczą się po obu stronach eklektyczne kamienice narożne. Po zachodniej stronie za kamienicą mieści się budynek po dawnym szpitalu miejskim, a za nim wzdłuż ulicy, niemal do skrzyżowania z ulicami Eichendorffa i Waryńskiego park im. Miasta Roth. Po stronie wschodniej za kamienicą narożną znajduje się podwórze ograniczone od strony południowej blokiem mieszkalnym ciągnącym się wzdłuż ulicy Rostka. Za skrzyżowaniem z ulicą Rostka stoi budynek Przedszkola nr 12. Dalej na południe mieszczą się dwie wille w stylu modernistycznym oraz ogródki działkowe. W południowej części do ulicy po stronie wschodniej przylega teren dawnego basenu miejskiego, na którym powstaje obecnie osiedle mieszkaniowe.
Obiekty
[edytuj | edytuj kod]Dawny szpital miejski
[edytuj | edytuj kod]
Dawny szpital miejski znajduje się przy ul. Bema 5. Składa się z czterech części[3]. Wybudowany został w stylu neogotyckim[4]. Część centralna budowli wzniesiona została w latach 1895–97 w stylu neogotyckim. Skrzydło południowe jak i północne zostało dobudowane w 1902 roku, natomiast w latach 1908–10 wybudowano skrzydło sąsiadujące z dzisiejszym parkiem im. Miasta Roth, dawniej cmentarzem katolicko-ewangelickim[3][4]. Kompleks zbudowany jest z głównego korpusu powstałego na planie prostokąta, który połączony jest ze skrzydłami usytuowanymi w stosunku do niego prostopadle. Pawilon wybudowany na nieregularnym planie usytuowany jest jako przedłużenie skrzydła południowego[4]. Budowla posiada trzy piętra i wybudowana jest z czerwonej cegły. Zachowały się proste elementy dekoracyjne, a w części centralnej możemy zobaczyć ryzality zakończone trójkątnymi szczytami[3][4]. W szpitalu znajduje się kaplica z interesującymi witrażami w oknach, które przedstawiają św. Weronikę, św. Filomenę, św. Jana Nepomucena i Franciszka Salezego[4]. Przy wejściu do szpitala, od strony ul. Bema rosną posadzone tam w XIX wieku magnolie pośrednie[5]. 28 września 2010 roku obiekt został odsprzedany prywatnym inwestorom, którzy mają wykorzystać go na cele komercyjne[6].
Dawny basen miejski
[edytuj | edytuj kod]Basen miejski przy ul. Bema był otwartym kąpieliskiem miejskim, oddanym do użytku w 1925 roku, a użytkowanym aż do powodzi w 1997 roku. Kąpielisko miejskie posiadało dwa otwarte baseny, odrębny dla mężczyzn i kobiet. Powierzchnia każdego z nich wynosiła 1800 m², a głębokość wynosiła 0,8 do 2,5 metra. W niektórych miejscach, tam gdzie wybudowano wielopoziomowe trampoliny i skocznie głębokość sięgała 3 metrów[7][8]. Kąpielisko miejskie było wykorzystywane podczas I Olimpiady Górnośląskiej, która odbyła się we wrześniu 1925 roku. Na basenach zostało rozegranych szereg konkurencji pływackich[9]. Po powodzi obiekt niszczał i choć pojawiały się pomysły, aby go odbudować, ostatecznie na terenie po dawnym basenie powstało osiedle mieszkaniowe[10].
Budynki mieszkalne
[edytuj | edytuj kod]
Kamienica przy ul. Bema 1 – wybudowana została w 1913 roku w stylu eklektycznym z elementami neorenesansu na planie wieloboku ze ściętym narożnikiem[11][12]. Jest to kamienica narożna, mieszkalno-handlowa[12]. Posiada cztery kondygnacje z zachowanym detalem architektonicznym[11]. Elewację wyróżniają wykusze: dwuosiowy w części wejściowej oraz w narożu. Otwory okienne znajdujące się w wykuszach przyjęły formę edykuł – sterczyn w attykach renesansowych[11][12].
Kamienica przy ul. Staszica 17 (róg Bema) – eklektyczna budowla narożna z końca XIX wieku, w której na parterze w przeszłości znajdowała się restauracja. Obecnie budynek jest użytkowany z przeznaczeniem handlowo-mieszkaniowym. Posiada symetryczną elewację, a okna i otwory drzwiowe na parterze zamknięte są półkolistym, profilowanym łukiem. Elewacja frontowa kamienicy posiada dwa balkony, które zawierają żeliwne i ażurowe balustrady o cechach secesyjnych[13].
Willa bliźniacza przy ul. Bema 10/12 – wybudowana w stylu modernistycznym, pięciokondygnacyjna, gdzie każde z pięter jest pięcioosiowe, dach czterospadowy i wysoki[11].
Willa przy ul. Bema 14 – wybudowana w latach 30. XX wieku w stylu modernistycznym, posiada dwie kondygnacje oraz dach naczółkowy[11].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Przy wejściu do budynku dawnego szpitala rosną posadzone tam w XIX wieku magnolie pośrednie[5]. Na terenie ogrodu szpitalnego znajduje się uznany za pomnik przyrody szpaler ośmiu drzew – są to drzewa z gatunku platan klonolistny o obwodach pni 425 cm, 389 cm, 421 cm, 450 cm, 410 cm, 485 cm, 385 cm i 385 cm, których szacunkowy wiek wynosi ok. 190–200 lat. Rosną one na terenie działki nr 2917/180[14]. Cztery inne pomniki przyrody znajdują się również w przylegającym do ulicy parku im. Miasta Roth – najbliżej ul. Bema, w pobliżu stawu rośnie około 80–90-letni okaz cypryśnika błotnego o obwodzie pnia wynoszącym 220 cm[15].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Przez ul. Bema przebiega czerwony szlak im. Husarii Polskiej, prowadzący z Będzina do Krzanowic. Wartymi obejrzenia na ul. Bema z punktu widzenia turysty są: zbudowany w stylu neogotyckim gmach dawnego szpitala miejskiego z końca XIX wieku, eklektyczne kamienice na skrzyżowaniu z ul. Staszica oraz park im. Miasta Roth ze stawem, pomnikami przyrody oraz pozostałościami po dawnym cmentarzu i pomniku poległych w czasie I wojny światowej[2]. Na przyległych do ul. Bema ulicach Staszica, Sienkiewicza i Waryńskiego również mieszczą się eklektyczne oraz modernistyczne kamienice, w pobliżu znajduje się także zabytkowy budynek raciborskiego Zakładu Karnego.
Obiekty użyteczności publicznej
[edytuj | edytuj kod]Przedszkole nr 12
[edytuj | edytuj kod]Przedszkole nr 12 znajduje się przy ul. Bema 6 i jest przedszkolem publicznym prowadzonym przez Urząd Miasta Racibórz, a nadzorowanym przez Kuratorium oświaty w Katowicach. Przedszkole posiada trzy oddziały i przebywają w nim dzieci w wieku od 3 do 6 lat[16]. Przedszkole znajduje się w dawnej willi miejskiego radcy medycznego, doktora Waldemara Orzechowskiego. Budynek powstał na planie kwadratu, z czterospadowym dachem, który posiada cechy modernistyczne. W podwórku znajduje się wysunięty półkolisty ryzalit z tarasem na pierwszym piętrze. W środku zachowały suę dwa witraże okienne: pierwszy z motywem muzycznym (lirą), natomiast drugi z motywem medycznym (wąż Eskulapa)[17].
Park im. Miasta Roth
[edytuj | edytuj kod]Park im. Miasta Roth (zwany także parkiem łabędziowym, niem. Eichendorffpark) został zaprojektowany w 1920 roku przez Sußmanna[18]. Na terenie parku znajduje się staw o powierzchni około 10 000 m², na którym znajduje się zadrzewiona wysepka[15][19]. Park ma rozbudowaną sieć ścieżek spacerowych oraz ogrodzony plac zabaw dla dzieci, nie ma jednak oświetlenia[15]. Staw zasilany jest ze sztucznego strumienia, a także fontanny, o trzech dyszach, z których woda tryska pod ciśnieniem na wysokość 12 metrów[20]. Przy stawie znajduje się również zabytkowy, odremontowany budynek szaletu, którego dach stanowi taras widokowy. Na zachód od stawu znajdują się pozostałości po pomniku ku czci poległych w czasie I wojny światowej z 1926 roku, a mianowicie boczne balustrady z ławkami[21].
Plan
[edytuj | edytuj kod]  |
| |||
 |
 |
 |
 |
|
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 571. ISBN 978-83-89802-73-6.
- ↑ a b Iwona Baturo: Racibórz. Miasto na czasie. s. 62-65.
- ↑ a b c Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007, s. 69-70. ISBN 978-83-89802-36-1.
- ↑ a b c d e Alicja Gałecka-Paduchowa: Zabytkowa architektura municypalna i przemysłowa Raciborza. Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2004, s. 40. ISBN 83-85871-36-5.
- ↑ a b Agrobacterium tumefaciens. www.raciborz.com.pl, 18 maja 2003. [dostęp 2011-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ Aleksander Król: W starym szpitalu w Raciborzu będą handlować. www.raciborz.naszemiasto.pl, 18 listopada 2010. [dostęp 2011-02-13]. (pol.).
- ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 379. ISBN 978-83-89802-73-6.
- ↑ Piotr Sput: Historia basenu miejskiego. [dostęp 2009-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
- ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 380. ISBN 978-83-89802-73-6.
- ↑ Nowe mieszkania przy Bema już w przyszłym roku. www.raciborz.com.pl, 5 października 2010. [dostęp 2011-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ a b c d e Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007, s. 80. ISBN 978-83-89802-36-1.
- ↑ a b c Alicja Gałecka-Paduchowa: Kamienice Raciborza. Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2001, s. 27. ISBN 83-85871-25-X.
- ↑ Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. s. 97.
- ↑ Raciborz.com.pl: Rada Miasta ustanowiła pomniki przyrody. [dostęp 2009-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 listopada 2012)].
- ↑ a b c Strategia rozwoju miasta Racibórz na lata 2006-2015. Racibórz. s. 48.
- ↑ Statut Przedszkola Nr 12 w Raciborzu. 2004.
- ↑ Alicja Gałecka-Paduchowa: Zabytkowa architektura municypalna i przemysłowa Raciborza. Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2004, s. 43. ISBN 83-85871-36-5.
- ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 377. ISBN 978-83-89802-73-6.
- ↑ Urząd Miasta Racibórz: Park Roth. [dostęp 2008-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 marca 2008)].
- ↑ Grzegorz Wawoczny: Fontanny już działają. [dostęp 2008-02-19].
- ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008, s. 378-379. ISBN 978-83-89802-73-6.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Iwona Baturo: Racibórz. Miasto na czasie. Kraków: Amistad Sp. z o.o., 2009. ISBN 978-83-7560-058-2. (pol.).
- Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2007. ISBN 978-83-89802-36-1. (pol.).
- Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008. ISBN 978-83-89802-73-6. (pol.).
- Alicja Gałecka-Paduchowa: Kamienice Raciborza. Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2001. ISBN 83-85871-25-X. (pol.).
- Alicja Gałecka-Paduchowa: Zabytkowa architektura municypalna i przemysłowa Raciborza. Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2004. ISBN 83-85871-36-5. (pol.).