انڈیمان تے نکوبار

انڈیمان تے نکوبار جزیرے আন্দামান ও নিকোবর দ্বীপপুঞ্জ Andaman and Nicobar Isles
مرکز ہیٹھ علاقہ
مہر
نکوبار تے انڈیمان جزیرےآں دا تھاں ٹکانہ
دیس	بھارت
علاقہ	چڑھدا بھارت
قیام	1956-11-01
راجگڑھ تے وڈا شہر	پورٹ بلیئر
ضلعے	3
رقبہ
• کل	۸,۰۷۳ مربع کلومیٹر (۳,۱۰۰ مربع میل)
آبادی (2012)
• کل	۳۸۰,۵۰۰
منطقۂ وقت	ہندستان معیاری ویلہIST (UTC+05:30)
آیزو 3166 رمز	IN-AN
انسانی ترقاتی اشاریہ	0.778 (اچا)
بولیاں	سرکاری: انگریزی دوجیاں بولیاں: بنگالی نکوباری بولی ہندی تامل تیلگو
ویب سائٹ	www.and.nic.in

انڈیمان اتے نکوبار جزیرے بھارت دے 7 مرکزی یونین علاقےآں وچوں اک اے۔ ایہہ بھارت دے چڑھدے دکھن چ واقع نیں۔ پورٹ بلیئر اسدا راجگڑھ اے۔ انڈمان و نکوبار بھارت د‏‏ی مرکزی زیرِ انتظام علاقہ جات نيں۔ ایہ جزیراں اُتے مشتمل اے تے خلیج بنگال وچ واقع ا‏‏ے۔ انہاں دا شمار جنوبی ہند وچ کیہ جاندا ا‏‏ے۔ زیادہ تر تامل،ملیالم تے انڈمانی زباناں بولے جاندے نيں۔

1995ء وچ ہوائی جہاز تو‏ں لی گئی تصویر جس وچ انڈمان دے بیرن جزیرے وچ موجود آتش فشاں تو‏ں دھواں نکل رہیا ا‏‏ے۔

جنوبی ایشیا وچ صرف انڈمان اوہ جگہ اے جتھے زندہ آتش فشاں پایا جاندا ا‏‏ے۔
ماضی د‏‏ی بدنام ترین جیل کالا پانی انڈمان وچ ہی واقع اے تے برطانوی استعمار د‏‏ی یاد تازہ کردی ا‏‏ے۔
ان جزیرے وچ ملیریا بہت عام اے ۔

رقبہ تے لوک گنتی

ایہہ جزیرے ہندستان دیاں کنڈیاں توں دور بحر ہند چ جزیرے نیں جیہڑے ہندستان دا انگ نیں۔ پورٹ بلیر ایتھے دا راجگڑھ اے۔ 8250 مربع میل ایدی تھاں اے تے ایتھوں دی لوک گنتی 356,152 اے۔

2011 بھارتی مردم شماری دے مطابق انڈمان و نکوبار د‏‏ی آبادی 379,944 سی۔ جنہاں وچو‏ں 202,330 ( کل آبادی دا 53 فیصد ) مرد نيں تے 177,614 ( کل آبادی دا 47 فیصد) سوانیاں نيں۔

آبادی وچ وادھا
مردم شماری	لوک گنتی		%±
1951	۳۱,۰۰۰		—
1961	۶۴,۰۰۰		106.5%
1971	۱۱۵,۰۰۰		79.7%
1981	۱۸۹,۰۰۰		64.3%
1991	۲۸۱,۰۰۰		48.7%
2001	۳۵۶,۰۰۰		26.7%
2011	۳۸۰,۰۰۰		6.7%
مآخذ:بھارتی مردم شماری ہائے 2011

نام	رقبہ(مربع کلومیٹر)	آبادی مردم شماری2001	آبادی مردم شماری2011	راجگڑھ
نکوبار جزیرہ	1,841	42,068	36,842	کار نکوبار
شمالی تے وسطی ضلع انڈمان	3,736	105,613	105,597	مایابندر
جنوبی انڈمان	2,672	208,471	238,142	پورٹ بلیئر
کُل	8,073	356,152	380,581

برطانوی متروکہ انڈمان جزیرے وچ واقع روس جزیرے اُتے اس دا اصل حقدار قبضہ کر رہیا اے یعنی قدرت۔

خلیج بنگال وچ واقع انڈیا دے انڈمان تے نکوبار جزیرے 572 جزیراں پرمشتمل نيں جنہاں وچو‏ں صرف 38 اُتے آبادی ا‏‏ے۔ ایہ جزیرے فاصلے دے حساب تو‏ں انڈیا د‏‏ی بہ نسبت جنوب مشرقی ایشیا دے زیادہ نیڑے نيں۔

یہ جزیرے شاندار ساحلاں، سمندری حیات، ساحلی خوبصورتی تے جنگلات دے حوالے تو‏ں مشہور نيں لیکن دلکش نظارےآں دے علاوہ انہاں دا سیاہ ماضی ا‏‏ے۔

آبادکاری دے کھنڈر

ان جزیراں وچو‏ں اک جزیرہ روس آئی لینڈ ا‏‏ے۔ ایہ ماضی وچ اک قصبہ سی جتھے 19 ويں صدی دے برطانوی آبادکاری دے نشانیاں ہن کھانڈرات وچ تبدیل ہوئے گئیاں نيں۔ اس جزیرے نو‏‏ں 40 د‏‏ی دہائی وچ ترک کيتا گیا تے اس اُتے ہن قدرت آہستہ آہستہ اپنا قبضہ جما رہی ا‏‏ے۔ شاندار مکانات، وڈا چرچ تے قبرستان ٹُٹ پھوٹ دے نیڑے نيں۔

تعزیراندی کالونی

1987 د‏‏ی غیر متوقع بغاوت دے بعد برطانیہ نے انہاں جزیراں اُتے باغیاں دے لئی تعزیری کالونی بنائی سی۔ برطانوی 1858 وچ 200 سزا یافتہ باغیاں دے ہمراہ انہاں جزیراں اُتے پہنچے۔ اس وقت ایہ جزیرے گھنے جنگلات دے علاوہ کچھ نئيں سن ۔

روس آئی لینڈ دا رقبہ محض صفر اعشاریہ تن سکوائر کلومیٹر ا‏‏ے۔ اسنو‏ں تعزیری جزیرے دے لئی سب تو‏ں پہلے چنا گیا کیونجے ایتھ‏ے اُتے پانی موجود سی۔ اس جزیرے اُتے گھنے جنگل نو‏‏ں صاف کرنے دا مشکل کم سزا یافتہ باغیاں دے حوالے کيتا گیا جدو‏ں کہ برطانوی آفیسر بحری جہازاں ہی اُتے رہ‏‏ے۔

نواں آغاز

تعزیری کالونی دے وسیع ہونے دے نال سزا یافتہ باغیاں نو‏‏ں قریبی جزیراں اُتے تعمیر کیتے گئے جیلاں تے بیرکس وچ رکھیا گیا۔ روس آئی لینڈ اُتے انتظامی ہیڈ کوارٹر دے نال نال اعلیٰ افسران تے انہاں دے اہل خانہ د‏‏ی رہائش گاہاں وی بنائی گئی سن۔

کیونجے پانی د‏‏ی وجہ تو‏ں پھیلنے والی بیماریاں دے باعث شرح اموات بہت زیادہ سی اس لئی ہر ممکن کوشش کيتی گئی کہ روس آئی لینڈ نو‏‏ں رہنے دے لئی چنگا جگہ بنایا جائے۔ اعلیٰ فرنیچر تو‏ں سجے ہوئے شاندار محلات، وڈے باغیچے تے ٹینس کورٹس بنائے گئے۔

اس دے علاوہ چرچ، پانی صاف کرنے دا پلانٹ، فوجی بیرکس تے ہسپتال بنایا گیا۔

آخری ہجرت

اس تصویر وچ پاور پلانٹ دیکھیا جا سکدا اے جو ڈیزل جنریٹر د‏‏ی مدد تو‏ں اس چھوٹے جزیرے نو‏‏ں روشن کردا سی۔ ايس‏ے جنریٹر د‏‏ی وجہ تو‏ں روس آئی لینڈ اپنے ارد گرد د‏‏ی مصیبتاں تو‏ں عاری اک چمکتی جنت دا نقشہ پیش کردا سی۔

حالے تعزیری جزیرے پوری طرح آپریشنل وی نئيں ہوئے سن کہ برطانیہ نو‏‏ں 1938 وچ سارے سزا یافتہ باغیاں نو‏‏ں رہیا کرنا پيا۔

1942 تک برطانوی فوجیاں نو‏‏ں ممکنہ جاپانی حملے نو‏‏ں مد نظر رکھدے ہوئے روس آئی لینڈ چھڈنا پيا لیکن دوسری جنگ عظیم دے ختم ہونے دے بعد اک بار فیر برطانیہ نے انہاں جزیرے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

اس دے کچھ ہی عرصے بعد ہندوستان نو‏‏ں انڈیا تے پاکستان د‏‏ی صورت وچ برطانوی راج تو‏ں آزادی ملی۔ اس آزادی دے بعد انہاں جزیرے نو‏‏ں انہاں د‏‏ی قسمت اُتے چھڈ دتا گیا۔ 1979 وچ انڈین بحریہ نے انہاں جزیرے نو‏‏ں اپنے قبضے وچ لے لیا۔

قدرت

روس آئی لینڈ اُتے واقعے اوہ کھنڈر جو زیادہ ٹُٹ پھوٹ دا شکار نئيں ہوئے ماضی د‏‏ی تصویر دکھاندے نيں۔ مصروف بازار، اطالوی ٹائیلاں، نقش و نگار والے شیشے تاں ہن نئيں رہے لیکن چھت دے بغیر کمشنر دا بنگلا، چھوٹے افسران دا کلب، چرچ تے بے ناں دیواراں ہن رہ گئیاں نيں۔

شکار

1900 دے آغاز اُتے برطانوی افسران نے ہرن د‏‏ی کئی قسماں انڈمان جزیراں اُتے متعارف کراواں۔ اُتے کسی شکاری جانور د‏‏ی عدم موجودگی وچ ہرن اک مسئلہ بن گئے تے نويں جنگلات نو‏‏ں نقصان پہنچانے لگے۔ اج وی روس آئی لینڈ اُتے ہرن، خرگوش تے مورنیاں دے علاوہ کچھ نئيں ا‏‏ے۔

مستقب‏‏ل اُتے اک نظر

یہ تصویر چھوٹے افسران دے کلب د‏‏ی ا‏‏ے۔ اج اس کلب دے ٹوٹے پھوٹے ہال وچ میوزک د‏‏ی نئيں بلکہ پرندےآں د‏‏ی آوازاں آندیاں نيں۔

تعزیری کالونی نو‏‏ں بند کیتے ہوئے اٹھ دہائیاں گزر چک‏ی نيں تے ہندوستان د‏‏ی آبادکاری دے سیاہ ماضی دا باب بند ہوئے چکيا ا‏‏ے۔

روس آئی لینڈ بحر ہند اُتے بھولا ہويا دھبا اے جو اس جانب نشان دہی کردا اے کہ دنیا کِداں د‏ی لگے گی جدو‏ں انسان جا چکے ہون گے تے قدرت دا قبضہ ہوئے گا۔

تریخ

پہلے آبادکار

سامراجی دور توں پہلاں

سامراجی ویلہ

دوجی وڈی جنگ

ہندستانی علاقہ

2004ء سونامی

جغرافیہ

جزیرے

نمبر	جزیرہ	پربندھی تھاں	دوجے شہر	رقبہ (ک م²)	لوک گنتی
1	ضلع نکوبار	ملاکا	کیمپ بیل بے, ملدیرا, موس, لپاٹی, پیرکا, کالاٹاپو	1765	36900
1.1	جزیرہ بٹیمالے	نارتھ پوائنٹ		1.95	0
1.2	جزیرہ بومپوکا	پوآہاٹ		9.7	21
1.3	جزیرہ کاموتا	کالاٹاپو	پلپیلو, کاکانا, موناک, ٹرینکٹ کیمپ	133	3151
1.4	کارنکوبار	ملاکا	موس, بگ ٹپاٹی, پیرکا,	126.9	17800
1.5	جزیرہ چاؤرا	چاؤرا ایجنسی	ٹہائلا, رائینیؤن, کوئیٹاسک, الہیاٹ, چونگ کامونگ	5.75	1214
1.6	وڈا نکوبار	کیمپ بیل بے	گووندنگر, جوگندرنگر, وجے نگر, لکشمی نگر, گاندھی نگر,	1020	6735
1.7	جزیرہ کٹچال	ملدیرا	جھولا, التافل, کپانگا, اپرکٹچال, چاپان ٹکری	154.5	4670
1.8	حزیرہ کونڈل	کونڈل		2.2	0
1.9	نکا نکوبار	مکاہو	پولولو, پولوبھا, پولوپانجا	137.84	481
1.10	جزیرہ نانکوری	ناناکوری	چمپن, تاپونگ, ہینونگا	50	1010
1.11	جزیرہ پولومیلو	پولومیلو		0.84	0
1.12	جزیرہ تیریسا	تیریسا	کالسی, منیوک	88.2	1800
1.13	جزیرہ ٹلانگچونگ	ٹلانکچونگ پورٹ	کیپ ماؤد, نووارا بے, کیسل بے, ونیفریڈ پوائنٹ,	16.3	0
1.14	جزیرہ ٹرینکٹ	ٹرینکٹ	سفید بالو, ہوکوک, تاپیانگ, مورل پوائنٹ,	15.18	18
2	ضلع اتلا وچکارلا انڈیمان	مایابنڈر	ادازگ, پہال گاؤں, رنگاٹ, ڈیگلی پور	3530	105550
2.1	جزیرہ براتاگ	ادازگ	سندرگھر, اودے گڑھ, نیلم پور, راجت گڑھ, , بالودیرا, رنگلاچانگ, مایادیرا,	297.6	4620
2.2	جزیرہ بارن	لینڈنگ پوائنٹ		8.3	0
2.3	چڑھدا جزیرہ	چڑھدا جزیرہ		3.8	17
2.4	جزیرہ انٹرویؤ	انٹرویؤ سٹیشن		133	20
2.5	جزیرہ لینڈفال	جزیرہ لینڈفال		13.93	100
2.6	لمبا جزیرہ	لانگ ٹاؤن	لالاجی بے, پرکنسن پوائنٹ,	18.24	2185
2.7	جزیرہ وچکارلا انڈیمان	مایابنڈر	پہال گاؤں, توگاپور, کرماتانگ, ہری نگر, پوکادیرا, رنگات, سباری,	1536.4	55720
2.8	جزیرہ نارکونڈم	نارکونڈم پورٹ		6.82	17
2.9	جزیرہ اتلا انڈیمان	ڈیگلی پور	گاندھی نگر, لکشمی پور, ائیریل بے, راماکرشنگرم, کالی گھات, رادھانگر,	1376	42430
2.10	اتلا ریف جزیرہ	ساؤتھ پرائنٹ	ایسٹ پوائنٹ	3.48	10
2.11	پیسج جزیرے	میرک بے	ساؤتھ پیسج, کولبروک پوائنٹ	22.6	9
2.12	روس تے سمتھ جزیرے	ویسٹ سمتھ مارینا	ایسٹ سمتھ ٹاؤن, روس پوائنٹ, روس بیچ	25.1	350
2.13	جزیرہ سپائیک	پورٹ انسن		12.12	19
2.14	جزیرہ سٹیورٹ	جزیرہ سٹیورٹ		7.7	2
2.15	جزیرہ سٹریٹ	جزیرہ سٹریٹ		2.5	42
2.16	ہور جزیرے	اویس جزیرہ	ٹیبل جزیرے, جزیرہ چاتھم, پوائنٹ, پگٹ, ویسٹ, پیکاک, سومپ, تالابائیچا	62.41	10
3	ضلع دکھن انڈیمان	پورٹ بلیئر	ریگٹمیو, ویمبرلی گنج, فیرارگنج, ہربرٹ آباد, ہوپ ٹاؤن (انڈیمان), منگلوتان, گراچرما, برچ گنج, نکا انڈیمان	2640	238050
3.1	چنک جزیرے	لینڈنگ پوائنٹ		8.2	6
3.2	جزیرہ ہیولاک	گووندنگر	وجے نگر, یاترک, شیام نگر, ایلیفینٹ بیچ, کرشنا نگر, رادھا نگر, بیجوئے نگر, کالا پتھر,	113.93	6104
3.3	جزیرہ ہندی لارنس			55	0
3.4	جان لارنس جزیرہ	جان لارنس ٹاؤن		40.3	28
3.5	جزیرہ کید	کید ٹاؤن		5.1	130
3.6	نکا انڈیمان	کواتے تو کواگے	ہٹ بے, کواچنگوئی, گینیال, ہرمندر بے	734.39	19983
3.7	جزیرہ نیل	نیل کیندرا	بھرت پور, سیتاپور, لکشمیی پور, رام نگر, ٹانگو بیچ	16.23	3270
3.8	جزیرہ اتلا سینٹینل			59.67	نامعلوم
3.9	ریٹچی جزیرہ اکٹھ دے دوجے جزیرے	جزیرہ اوٹرام	بٹن جزیرے, ولسن جزیرہ, پیل جزیرہ	52.72	0
3.10	جزیرہ روس	روس نیوی بیس		0.46	10
3.11	جزیرہ روٹلینڈ	بڈاکھری	, بمبو نالا, رچرڈ نالا	137.17	785
3.12	سر ہیوگ روز جزیرہ	لینڈنگ پوائنٹ		0.75	0
3.13	دکھن انڈیمان	پورٹ بلیئر	ریگتمیو, ویمبرلی گنج, فیرارگنج, ہربرٹ آباد, ہوپ ٹاؤن (انڈیمان), منگلوتان, گراچرما, برچ گنج,	1347.7	207429
3.14	جزیرہ دکھن سینٹینل			1.61	0
3.13	جزیرہ وائپر	جزیرہ وائپر		0.3	5
3.14	ہور جزیرے	جونی بوائے	پٹمین, ملائے, ہوبڈے, ریڈ سکن, ترموگلی, الیگزینڈر, رینجر, برادرز, فلیٹ بے,	66.47	0
	انڈیمان تے نکوبار جزیرے	پورٹ بلیئر	ملاکا, مایابنڈر, رنگاٹ, ڈیگلی پور	7950	380500

پھل پودے

جنور

لوک گنتی

بھارت دی 2011ء دی مردم شماری موجب یونین علاقے نکوبار تے انڈیمان جزیرےآں دی کل لوک گنتی 379,944 اے جنہاں چ 202,330 (53.25%) بندے تے 177,614 (46.75) تینویاں نیں ۔ ایتھے 878 تینویاں مقابلے 1000 بندے نیں ۔ صرف 10% آبادی نکوبار جزیرےآں اتے رہندی اے باقی 90 % انڈیمان جزیرےآں وچ رہندی اے ۔

لوک گنتی چ وادھا
مردم شماری	لوک گنتی		%±
1951	۳۱,۰۰۰		—
1961	۶۴,۰۰۰		106.5%
1971	۱۱۵,۰۰۰		79.7%
1981	۱۸۹,۰۰۰		64.3%
1991	۲۸۱,۰۰۰		48.7%
2001	۳۵۶,۰۰۰		26.7%
2011	۳۸۰,۰۰۰		6.7%
Source:بھارتی مردم شماری

نکوبار تےانڈیمان دے تنّاں ضلعےآں دی لوک گنتی 2001ء تے 2011ء دی مردم شماری موجب ایہہ وے:

ناں	رقبہ(km2)	لوک گنتی Census 2001	لوک گنتی Census 2011	راجگڑھ
نکوبار جزیرے	1,841	42,068	36,842	کارنکوبار
ضلع اتلا تے وچکارلا انڈیمان	3,736	105,613	105,597	مایابنڈر
دکھن انڈیمان	2,672	208,471	238,142	پورٹ بلیئر
کل	8,249	356,152	380,581

بولیاں

بنگالی نکوبار تے انڈیمان جزیرےآن اتے بولی جان آلی وڈی بولی اے ایتھے دی 25.71% آبادی بنگالی بولدی اے ۔ 2011ء دی ہندستان دی مردم شماری موجب دوجیاں وڈیاں بولیاں چ ہندی 18.23% ، تامل 17.68% ، تیلگو 12.81% ، ملیالم 8.11% تے نکوباری بولی 8.04% لوک بولدے نیں ۔ دوجیاں نکیاں بولیاں چ کوروکھ/ اوراؤن ، منڈا تے کھاریا نیں ۔ انڈیمان کیرول ہندی انڈیمان جزیرےآں چ بپار لئی ورتی جاندی اے ۔

مڈھ واسی

ہن انڈیمان جزیرےآں اتے صرف 400 توں 450 مڈھلے انڈیمانی باقی رہ گئے نیں ۔ نکوبار جزیرےآں دے مڈھلے واسی نکوباری اکھواندے نیں تے کئی جزیرےآں چ وسدے نیں ۔

کارین قبیلے نال تعلق رکھن آلے 2000 توں ودھ لوک ضلع اتلا انڈیمان دی مایابنڈر تحصیل چ وسدے نیں تے تقریبا سارے دے سارے سعائی نیں ۔ جزیرےآں چ سکولاں تے تعلیمی ادارےآں دی اکثریت دی پڑھائی بنگالی بولی چ اے ، تامل تے تیلگو وی کجھ سکولاں چ ورتی جاندی اے ۔ ہندی ، انگریزی دے نال ایتھے دی سرکاری بولی ہون دے باوجود تعلیم لئی کدی وی نئیں ورتی گئی ۔

مذہب

2011ءدی مردم شماری موجب نکوبار تے انڈیمان جزیرےآں دی بوہتی آبادی دا مذہب ہندومت اے تے سعائی وی کل لوا گنتی دا 21.7% نیں ۔ اینہاں جزیرےآں اتے گھٹ پر اہم سکھ تے مسلمان گنتیاں وی موجود نیں ۔

انتطامیہ

1874ء چ انگریزاں نے چیف کمشنر دے پربندھ ہیٹھ نکوبار تے انڈیمان جزیرےآں نوں اک انتظامی علاقے چ اکٹھا کیتا ۔1 اگست 1974ء نکوبار جزیرے اک دوجے ریونیو ضلعے جسدا ہیڈکواٹر کارنکوبار تے ڈپٹی کمشنر پربندھک سی ۔ 1982ء چ لیفٹینینٹ گورنر دا عہدہ بنایا گیا جسنے چیف کمشنر دے عہدے دی تھاں لئی ۔

انتظامی ونڈ

نکوبار تے انڈیمان جزیرےآں نوں تنّاں ضلعےآں چ ونڈیا گیا اے ۔ ہر ضلع اگے سب ڈویژناں تے تعلقےآں (تحصیلاں ) چ ونڈیا ہویا اے ۔: ضلع اتلا تے وچکارلا انڈیمان

• ہیڈکوراٹر: مایابنڈر
• ڈیگلی پور سب ڈویزن
  • ڈیگلی پور تعلقہ
• مایابنڈر سب ڈویژن
  • مایابنڈر تعلقہ
  • رنگات تعلقہ

ضلع دکھن انڈیمان

• ہیڈکوارٹر: پورٹ بلیئر
• پورٹ بلیئر سب ڈویژن
  • پورٹ بلیئر تعلقہ
  • فیرارگنج تعلقہ
  • جرکاتانگ تعلقہ(native Jarawa reservation)
• ریٹچی جزیرہ اکٹھ سب ڈویژن
  • ریٹچی جزیرہ اکٹھ تعلقہ(جزیرہ ہیولاک)
• نکا انڈیمان سب ڈویژن
  • نکا انڈیمان تعلقہ(ہٹ بے)

ضلع نکوبار

• ہیڈکوارٹر: کارنکوبار
• کارنکوبار سب ڈویژن
  • کارنکوبار تعلقہ
• نانکووری سب ڈویژن
  • نانکووری تعلقہ
  • کامورتا تعلقہ
  • تیریسا تعلقہ
  • کٹچال تعلقہ
• وڈا نکوبار سب ڈویژن
  • وڈا نکوبار تعلقہ(کیمپ بیل تعلقہ)
  • نکا نکوبار تعلقہ

معیشت

واہی بیجی

صنعت

سیر سیاحت

ہور ویکھو

• پورٹ بلیئر

باہرلے جوڑ

• Official Andaman and Nicobar Tourism Website Archived 2012-08-14 at the وے بیک مشین
• [۱]
• Andaman and Nicobar Administration Website
• Andaman and Nicobar Administration Website
• Travel Information Portal - go2andaman.com
• Andaman Private Ferry Schedule Archived 2023-05-26 at the وے بیک مشین

حوالے

حوالے

http://www.bbc.com/urdu/regional-43387630 .5