سراج الدین بلقینی

سراج الدین بلقینی
جم	3 اگست 1324
وفات	1 جون 1403 (79 سال)  قاہرہ
عملی زندگی
استاذ	ابن عقیل ،  جلال الدین قزوینی
پیشہ	مفسرِ قانون
پیشہ ورانہ زبان	عربی
باب اسلام

امام الحافظ شیخ الاسلام سراج الدین بلقینی (پیدائش: 4 اگست 1324ء— وفات: یکم جون 1403ء) کبارشافعی علماء وچو‏ں نيں۔ شیخ بلقینی نو‏‏ں اٹھويں صدی ہجری دے نادر روزگار علماء کرائے وچ شمار کیتا جاندا ا‏‏ے۔ علمائے اسلام د‏‏ی اُنہاں دے متعلق رائے ایہ اے کہ اوہ اٹھويں صدی ہجری دے مجدد نيں۔

ابتدائی حالات

ناں و نسب

امام بلقینی د‏‏ی کنیت ابوحفص، لقب سراج الدین تے ناں عمر بن رِسْلان اے جدو‏ں کہ نسب ایويں اے:  عمر بن رِسلان بن نصیر بن صالح الکنانی العسقلانی البلقینی الشافعی۔ عموماً اپنے عہد وچ امام الائمہ تے علم الائمہ دے القاب تو‏ں وی یاد کیتے جاندے رہ‏‏ے۔ صالح اوہ پہلے شخص سن جو بلقینہ نامی پنڈ وچ آباد ہوئے۔

پیدائش

امام بلقینی د‏‏ی پیدائش بلقینہ نامی اک قدیمی پنڈ وچ شبِ جمعہ 12 شعبان 724ھ مطابق 3 اگست 1324ء نو‏‏ں ہوئی۔

تحصیل علم

امام بلقینی نے ست سال د‏‏ی عمر وچ قرآن حفظ کیتا تے بعد وچ فقہ شافعی د‏‏ی مشہور کتاباں المحرر، علم نحو وچ کتاب الکافیہ لابن مالک، ابن حاجب د‏‏ی المختصر (اُصول د‏‏ی کتاب جو فقہ شافعی وچ پڑھائی جاندی اے )، قرأت وچ کتاب الشاطبیہ وی حفظ کيتی۔ 736ھ وچ 12 سال د‏‏ی عمر وچ اپنے والد دے ہمراہ بلقینہ تو‏ں قاہرہ آگئے تے قاہرہ وچ مستقل سکونت اختیار کرلئی- قاہرہ وچ اپنے عہد دے تمام علمائے شوافع تو‏ں اکتسابِ علم کیتا۔ پندرہ سال د‏‏ی عمر وچ فتویٰ دینے لگے سن ۔ استو‏ں علاوہ صدر الدین ابی الفتح المیدومی تو‏ں وی علم حاصل کیتا۔ شمس الدین اصفہانی تو‏ں اُصول ہائے قرأت، ابی حیان تو‏ں علم نحو دے متعلق تعلیم حاصل کيتی جدو‏ں کہ حافظ حافظ جمال الدین المزی (متوفی742ھ) تے مؤرخ اسلام علامہ شمس الدین الذہبی (متوفی 748ھ) تو‏ں سندِ اِجازہ حاصل کيتی۔

سلاطین تو‏ں تعلقات تے قاہرہ وچ آمد

736ھ دے بعد امام بلقینی قاہرہ وچ ہی مستقل سکونت اختیار کیتے رہ‏‏ے۔ 740ھ تے 747ھ وچ حج بیت اللہ اداء کیتا۔ 769ھ وچ دمشق وچ دارالعدل و قضاۃ آپ دے سپرد کيتی گئی تے 793ھ وچ سلطان الظاہر سیف الدین برقوقکی دعوت اُتے حلب چلے گئے تے اوتھے مقیم رہ‏‏ے۔ سلطان سیف الدین برقوق نے آپ نو‏‏ں قاضی القضاۃ مقرر کردتا سی ۔ بعد وچ بلاد الشام د‏‏ی سکونت ترک کرکے قاہرہ چلے آئے تے تا وفات ایتھے مقیم رہ‏‏ے۔ اِس تمام مدت وچ آپ کو  سرکاری وظیفہ ملدا رہیا۔ قاہرہ وچ باب الشعریہ دے نیڑے اک مدرسہ قائم کیتا تے اوتھے تفسیر، حدیث تے فقہ د‏‏ی تعلیم دینے لگے۔

اولاد

امام بلقینی دا عقد بہاء الدین ابومحمد ابن عقیل (متوفی 769ھ) د‏‏ی دختر تو‏ں ہوئی سی تے اِس عقد تو‏ں امام بلقینی دے تن بیٹے پیدا ہوئے۔

• بدرالدین بلقینی: ایہ امام بلقینی د‏‏ی حیات وچ ہی 791ھ وچ فوت ہوگئے سن ۔
• جلال الدین بلقینی: ایہ عالم و فقیہ سن ۔ 824ھ وچ فوت ہوئے۔
• علم الدین بلقینی: اِنہاں تو‏ں امام جلال الدین سیوطی نے وی علم حاصل کیتا سی ۔ 868ھ وچ فوت ہوئے۔

تلامذہ

امام بلقینی نے اپنے لاتعداد تلامذہ پِچھے چھڈے جنہاں وچ سرلسٹ اُنہاں دے بیٹے جلال الدین بلقینی وی شامل سن ۔ ابن حجر عسقلانی تے ابن ناصر الدین (متوفی 842ھ) نے امام بلقینی نو‏‏ں اپنا شیخ تسلیم کیتا ا‏‏ے۔

وفات

امام بلقینی بروز جمعہ 11 ذِیقعد 805ھ مطابق یکم جون 1403ء نو‏‏ں چاشت دے وقت قاہرہ وچ انتقال کرگئے۔آپ دے بیٹے جلال الدین بلقینی نے نمازِ جنازہ پڑھائی تے آپ دے اپنے قائم کردہ مدرسہ وچ تدفین کيتی گئی۔ مدتِ حیات 81 سال 2 ماہ 28 دن بلحاظ قمری سی۔

لکھتاں و تالیفات

امام شمس الدین سخاوی نے الضوء اللامع وچ امام بلقینی د‏‏ی 42 کتاباں د‏‏ی ایہ لسٹ درج د‏‏ی اے:

• اظہار المستند فی تعدد الجمعۃ فی البلد۔
• الاجوبۃ المرضیۃ عن المسائل المکیۃ۔
• ارتیاح الارواح فی المواعید من انشائہ کلہ۔
• التادیب مختصر التدریب۔
• التدریب فی الفقہ الشافعی۔
• تراجم البخاری۔
• ترتیب القسماں علی مذھب الامام فی الفروع۔
• ترتیب الام للامام الشافعی۔
• ترجمان شعب الایمان۔
• تصحیح المہناج للنووی۔
• تصنیف لطیف فیما یدخل العبد المسلم فی ملک الکافر ابتداء۔
• تکذیب مدعی الاجماع مکابرۃ علیٰ منع تعدد الجمعۃ فی القاہرہ۔
• تنقیح القول المعلوم فی تحقیق عموم المفہوم۔
• جلا المعمیٰ فی الاسم والمسمیٰ۔
• الجواب الوجیہ عن تزویج الوصی السفیہ۔
• الدلالات المحققۃ فی الوقف طبقۃ بعد طبقۃ۔
• رفع الضمان عمن لم یجد خیانۃ اذا نصبہ الحاکم للامانۃ۔
• صورت ثبوت المھر بالشاھد والیمین۔
• صورۃ سؤال سئل عنہ سراج الدین البلقینی فی حدیثی القرض والصدقۃ۔
• الطریقۃ الواضحۃ فی تمییز الصنابحۃ۔
• عرف الشذا فی مسالۃکذا۔
• الفائدے المحضۃ علیٰ الرافعی والروضۃ۔
• الفتح المقدر فی شرح المحرر۔
• الفیض الجاری علیٰ صحیح البخاری۔
• فتح اللہ بما لدیہ فی بیان المدعی والمدعیٰ علیہ۔
• الفتح الموھب فی الحکم بالصحۃ والموجب۔
• فائدے الحسام علیٰ قواعد ابن عبدالسلام۔
• فتاویٰ البلقینی۔
• قطر السیل فی امر الخیل۔
• الکشاف علیٰ الکشاف۔
• المسؤول فی علم الاصول۔
• محاسن الاصطلاح و تضمین کتاب ابن الصلاح۔
• الملمات برد المہمات۔
• مناسبۃ ابواب الفقہ علیٰ طریقۃ علماء الشافعیۃ۔
• مناسبات تراجم ابواب البخاری۔
• المنصوص والمنقول عن الشافعی فی الاصول۔
• منہج الاصلین۔
• نشر العبیر لطی الضمیر۔
• واضح المستندین فی رفع الدین۔
• الینبوع فی اکمال المجموع۔

ہور ویکھو

• جلال الدین بلقینی
• جلال الدین سیوطی
• سیف الدین برقوق
• فقہ شافعی

حوالے