Nagrania powstały w latach 2020-2024 w Nowym Targu i Zakopanem.

Liczebność gawronów w Polsce spada w zastraszającym tempie. Populacja gawronów zmniejszyła się o 57% w ciągu ostatnich 15 lat i kurczy się w tempie 5% rocznie! Jeśli ten dramatyczny trend nie zostanie zatrzymany – za kilka lat gawrony mogą całkowicie zniknąć z naszego krajobrazu. W Czerwonej księdze ptaków Polski krajową populację gawrona uznano za narażoną na wyginięcie (vulnerable, VU).

Podpisując niniejszą petycję, mówisz „Tak, chcę, aby gawron był objęty ochroną ścisłą na całym obszarze kraju”.
actionnetwork.org/forms/chronmy-gawrony

1. "Gawrony, Motory" - 12 kwietnia 2021, Nowy Targ, ulica Targowa, rząd topoli w miejscu gdzie Czarny i Biały Dunajec łączą się w rzekę Dunajec.

Kolonia gawronów w okolicach Nowej Targowicy w Nowym Targu jest jednym z moich najulubieńszych gawronich miejsc. Znajduje się ona na rzędzie wysokich topoli posadzonych na wale przeciwpowodziowym w miejscu gdzie rzeki Czarny i Biały Dunajec tworzą Dunajec. Po wale przeciwpowodziowym poprowadzona jest ścieżka pieszo rowerowa. Na drugim brzegu rzek znajduje się ulica Kokoszków z wysokim brzegiem. Pod kolonią znajduje się osiedlowe boisko sportowe, a także ogrodzony kurnik, którego pilnują zawadiackie kundelki. Niedaleko znajduje się bardzo ruchliwy most łączący miasto podzielone rzeką.

Na nagraniu słychać gawrony, ruch uliczny, od czasu do czasu inne ptaki, takie jak kwiczoły, zięby i kawki. Czasem przez dominujące gawrony przebija się szczekanie psa. W pewnym momencie, w pierwszej części nagrania po wale przeciwpowodziowym przejeżdżają motocykliści na terenowych crossach, którzy na moment są niemal tak głośni jak kolonia gawronów.



2. "Gawrony, Samolot, Wiatr, Kury, Dzieci, Samochód" - 6 czerwca 2022, Nowy Targ, ulica Targowa, rząd topoli w miejscu gdzie Czarny i Biały Dunajec łączą się w rzekę Dunajec.

Na początku nagrania słychać krzyczących chłopców, grających w piłkę na pobliskim boisku. Słychać także stały szum wiatru poruszającego topolowe liście. Na niebie latają samoloty. Lotnisko w Nowym Targu jest szczególnie ruchliwe w słoneczne dni, gdy mogą startować i lądować małe, rekreacyjne samoloty. Dźwięk małego ruchu lotniczego jest jedną z ważniejszych sygnatur dźwiękowych miasta. Od czasu do czasu słuchać gdaczące kury z kurnika poniżej gawroniej kolonii. Czasem zagdaczą, czasem zagrzebią pazurem w ziemi. Podczas nagrywania przejeżdżał obok mnie samochód dostawczy z otwartą paką. Ten dzień był parny i wietrzny. Niebo pociemniało i zbierało się na burzę. Wprawne ucho wychwyci głosy jerzyków.



3. "Gawrony, Plac, Kawki, Samochody, Przedrzeźniacz" - 12 kwietnia 2021, Nowy Targ, Plac Słowackiego

Plac Słowackiego, który przybiera postać niewielkiego skweru ze starymi drzewami. Choć jest miejscem odgrodzonym z każdej strony wysokimi budynkami, to jednak jeśli chodzi o okolice rynku jest miejscem o znacznym natężeniu ruchu. Droga obok Placu prowadzi do wyjazdu z centrum i w okolice Hali Lodowej, Urzędu Miasta, Parku Mickiewicza i paru ważnych urzędów. W 2021 kolonia jest rzadka, nieliczne gawrony zdecydowały na założenie w tym miejscu gniazd. Niemniej nadal gawrony się tu odznaczają swoją obecnością.

W 05:02 minucie nagrania słychać mężczyznę, który przedrzeźnia ptaki. Nie pamiętam jak wyglądał i czy z kimś szedł. Nie wiem, czy był stary czy młody. Uznał jednak za stosowne by swoimi wokalizami ubogacić moje nagranie.



4. "Kawki i Gawrony" - 30 kwietnia 2020, Nowy Targ, ulica Targowa, mały skwer ze świerkami, nieopodal kolonii gawronów

Gawronom często towarzyszą niebieskookie kawki. W mieszanych stadach nie daje się zaobserwować międzygatunkowej agresji. Ptaki zdają się czerpać jakieś korzyści ze swojego towarzystwa. Ćwierkanie kawek wyróżnia się spoza wysokiego gawroniego krzyku. Ponadto kawki w zasadzie nie kraczą, jak gawrony. W przypadku tego nagrania gawrony zajęte były swoją kolonią, z kolei spora grupa kawek przekomarzała się na niedalekiej kępie złożonej z młodych świerków.

5."Gawrony, Psy, Kury", Nowy Targ, ulica Targowa, 4 czerwca 2022 roku rząd topoli w miejscu gdzie Czarny i Biały Dunajec łączą się w rzekę Dunajec.

Bezpośrednio pod gawronią kolonią starszy mężczyzna urządził sobie kurnik. Kurnik odgrodzony jest samoróbkowym ogrodzeniem zrobionym z wielości siatek i desek. Po jednej stronie znajduje się kurza obórka, po drugiej wybieg dla drobiu. Inwentarza pilnują dwa zawadiackie kundelki, które na mój widok zaczęły ujadać i robiły to tak długo, jak stałem w pobliżu kurnika. Niebawem przyszedł mężczyzna, by wybrać jajka i dosypać kurom ziarna. Zamieniliśmy kilka słów, nie miał nic przeciwko bym nagrywał, a nawet zmartwił się, że jego maleńkie gospodarstwo nie pozwala mi na spokojną obserwację gawronów. Było jednak wręcz przeciwnie: oto spotkałem niespospolite dźwiękowe dziwowisko. I jeszcze ta postawiona na dziko obórka w środku prężnie rozwijajacego się Nowego Targu jest reliktem przyszłości, w której drobna hodowla dorabiającego sobie emeryta zostanie zajęta przez intensywną, przemysłową produkcję rolno-hodowlaną.

Wprawne ucho usłyszy zięby, piecuszki, bogatki, szczygły oraz wróble.

6. "Sceny Miłości / Sceny Przemocy" - 16 kwietnia 2024, Zakopane, ulica Weteranów Wojny, podwórze między blokami.

Bloki na ulicy Weteranów Wojny w Zakopanem wbite między ruchliwymi Krupówkami i Alejami 3 Maja. Między blokami stoją wysokie drzewa, głównie jesiony, zwane na Podhalu jasieniami oraz klony jawory. Na wysokich drzewach w sporym rozproszeniu postanowiły założyć swoje gniazda gawrony. Ciężko mówić tu o kolonii, bardziej o luźnym skupisku kilkunastu gawronich par. Może to ludzcy mieszkańcy osiedla zapobiegali różnymi sposobami na założenie w tym miejscu przez gawrony swojej kolonii. Może inne czynniki, które doprowadzają do wymierania tych krukowatych spowodowały, takie dziwne rozproszenie tego wybitnie społecznego gatunku.

W pierwszej części nagrania nie dzieje się pozornie zbyt wiele. Nad dole, w żywopłotach ćwierkają wróble, po chodnikach przechodzą ludzie, jeżdżą samochody, wieje wiatr. Pogoda tego dnia była dobra - zimna i wietrzna, bezturystyczna. Wprawne ucho usłyszy dziwne szczebiocące jęki. To parka gawronów szepce do siebie. Jeden osobnik przyniósł patyk. Teraz razem ptaki starają się dopasować budulec do pokaźnego już gniazda. Urządzają sobie gniazdko, od czasu do czasu uprawiając miłość.

Nagle do parki podlatuje jakiś obcy, jednego osobników szarpiąc za ogon, próbując wyrwać patyczek. Podniesiony ton, oburzenie i agresja, akcja i reakcja zwołują inne gawrony, które podniecone lecą do bójki. Lecą pióra i patyki, od ścian osiedla odbijają się donośne, chrapliwe głosy. Po jakimś czasie scena kończy się i wszystko wraca do normy. Choć w koloniach gawronów to właśnie dynamiczne spory zdają się być prędzej normą, niż ciche szczebiotanie ptasich zakochanych.

Szara Reneta, Taśma Pięćdziesiąta Pierwsza, 2024