Milet Okulu

Milet şehrinin batı anadolu kıyısındaki konumu

Milet Okulu, M.Ö 6.yüzyılda İyonya aydınlanması ile kurulmuş bir düşünce okuludur. Felsefe tarihinde hem felsefenin başlangıç evresini oluşturur, hem de doğa felsefesi olarak adlandırılan felsefi eğilimin öncüsüdür.

MÖ 600'lerde ortaya çıkmış ilk sistemli düşünme ve varoluşu temellendirme çabalarını ortaya koymuştur. Daha sonra Sokrates, Platon, Aristoteles gibi sistematik felsefenin kurucuları olan filozoflar bu okulun açtığı düşünce gelişimini değerlendirecektir.

Miletliler, önceden doğal fenomenlerin sadece insanlaştırılmış tanrıların iradesiyle açıklandığı dünya tasavvuruna yeni bir fikirle geldiler. Doğayı ve işleyişini metodolojik olarak gözlemlenebilen şeylerle açıklamaya çalıştıkları için ilk doğa filozofları olarak bilinirler ve dolayısıyla bilimsel düşüncenin de temelini atmış oldular.

Metafizikte; her şeyi, evrenin ve yaşamın ondan oluştuğu her şeyin ilk nedenine (arkhe) bağlı olarak tanımlamış olsalar da bunun ne olduğu hakkında fikirleri farklıydı. Dolayısıyla Kozmolojide de fikir ayrılıkları çoktu: Thales dünyanın su üzerinde yüzdüğünü, Anaksimandros dünyanın ateşle dolu yoğun ve içi boş çemberlerden oluşan evrenin merkezinde olup gök cisimlerinin bu çemberlerdeki kapılar olduğunu, Anaksimandros ise ay ve güneşin gök kubbede dönen düz diskler olduğunu söyledi.

Bu okulun ilk ve felsefenin öncü ismi Thales'tir. Bir anlamda Aristoteles, felsefe tarihini Thales'ten itibaren başlatarak yazmıştır. Thales mitolojiyle karışık bir şekilde her şeyin temelinde bulunan ilk nedeni, başı ve kaynağı olan şeyi bulmaya yönelir ve buna karşılık ilk neden olarak suyu gösterir. Bir doğa filozofu olarak maddesel bir açıklama getirir. Thales'in önemi asıl olarak cevabı değil sorduğu sorulardır ve bunlarla birlikte görüşlerini deneylere ve düşünsel işlemlere dayandırma çabasıdır.

Onun ardından Anaksimandros gelir. Thales'in öğrencisi olmuş ve felsefi bir yönde doğa felsefesini gelişimini etkilemiştir. Arkhe sorunu onun için de belirleyici olmuştur. Onun bu konuda bulduğu cevap, ana ve ilk maddenin sonsuz olması gerektiği yönündedir ki kavramın felsefeye girişi önemlidir, üstelik Anaximandros sonsuzu ilk olarak maddesel bir temelde açıklamaya yönelir.

İlk doğa felsefesinin ve dahası felsefenin bu ilk oluşum halinin güçlü okulu olarak kabul edilen Milet Okulu'nun sonuncu ismi Anaximenes'tir. Anaximandros'un öğrencisi olarak yetişmiş ilkçağ felsefesinin son dönemlerine kadar bilinen bir felsefeci olarak yer almıştır. O da diğerleri gibi arkhe sorunu üzerinde durur ve doğa ve maddi temelde açıklar. Anaksimenes diğer iki filozofta beliren düşünceleri birleştiri gibi görünür; anamaddenin hem birlikli bir şey hem de sonsuz bir şey olması gerektiğini belirtir, arkhenin hava olduğunu belirtir.

Milet okulu, temsilcileri doğa filozofları olduğu ve sorularına madde temelli yanıtlar aradıklarından dolayı, başka bir açıdan da materyalist felsefenin ilk öncüsü sayılır.

Kaynakça

• Felsefe Tarihi, Macit Gökberk, Remzi Kitabevi.