Википедия исемле битнең чыганагын карау

{{УК}}
'''Википе́дия''' ''({{lang-en|Wikipedia}}, /ˌwɪkɪˈpiːdɪə/ буларак укыла)'' — эченә һәркем яза алган ачык [[эчтәлек]]ле, күптелле [[Пәрәвез|онлайн]]-[[энциклопедия]]. Аның барлык мәкаләләре сайтка керә алучы бар шәхесләр тарафыннан үзгәртелә ала диярлек.<ref name=anyone>{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2011/08/29/wikipedias-jimmy-wales-sp_n_941239.html|title = Wikipedia's Jimmy Wales Speaks Out On China And Internet Freedom|work=Huffington Post|accessdate=September 24, 2011|quote=Currently Wikipedia, Facebook and Twitter remain blocked in China}}</ref> Википедия - интернет киңлектәге иң зур һәм иң популяр гомуми белешмәләр җыелмасына әйләнде,<ref name="AlexaStats">{{cite web|url=http://www.alexa.com/data/details/traffic_details/wikipedia.org?range=5y&size=large&y=t|title=Five-year Traffic Statistics for Wikipedia.org|publisher=[[:en:Alexa Internet]]|accessdate=April 4, 2013|archivedate=2022-01-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220124042758/https://www.alexa.com/siteinfo/wikipedia.org?range=5y}}</ref><ref name=Tancer>{{cite news|url=http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1595184,00.html|title=Look Who's Using Wikipedia|author=Bill Tancer|date=May 1, 2007|work=[[:en:Time (magazine)|Time]]|accessdate=December 1, 2007|quote=The sheer volume of content [...] is partly responsible for the site's dominance as an online reference. When compared to the top 3,200 educational reference sites in the U.S., Wikipedia is No. 1, capturing 24.3% of all visits to the category|=http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1595184,00.html}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120803185245/http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1595184,00.html |date=2012-08-03 }} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1595184,00.html |access-date=2013-05-13 |archive-date=2012-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120803185245/http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1595184,00.html |dead-url=yes }} [[:en:Cf.]|Cf.] Bill Tancer (Global Manager, Hitwise), [http://weblogs.hitwise.com/bill-tancer/2007/03/wikipedia_search_and_school_ho.html "Wikipedia, Search and School Homework"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120325220239/http://weblogs.hitwise.com/bill-tancer/2007/03/wikipedia_search_and_school_ho.html |date=2012-03-25 }}, ''[[:en:Hitwise|Hitwise]]'': An [[:en:Experian|Experian]] Company (Blog), March 1, 2007. Retrieved December 18, 2008.</ref><ref name=Woodson>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/internetNews/idUSN0819429120070708 |title=Wikipedia remains go-to site for online news |date=July 8, 2007|author=Alex Woodson |agency=Reuters |accessdate=December 16, 2007|quote=Online encyclopedia Wikipedia has added about 20 million unique monthly visitors in the past year, making it the top online news and information destination, according to Nielsen//NetRatings.}}</ref><ref name="AlexaTop500">{{cite web |url=http://www.alexa.com/site/ds/top_sites?ts_mode=global&lang=none |title=Top 500 |publisher=[[:en:Alexa Internet|Alexa]] |accessdate=October 13, 2009 |archivedate=2009-03-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090302215553/http://www.alexa.com//site//ds//top_sites?ts_mode=global&lang=none }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.comscore.com/Insights/Press_Releases/2012/9/comScore_Media_Metrix_Ranks_Top_50_US_Web_Properties_for_August_201|title=comScore MMX Ranks Top 50 U.S. Web Properties for August 2012|publisher=comScore|date=12 September 2012|accessdate=6 February 2013}}</ref>, [[веб-сәхифә]]ләргә мөрәҗәгать итүчеләр саны индексын алып баручы [[:en:Alexa Internet|Alexa <small>''(ингл.)''</small>]] агентлыгы мәгълүматлары буенча дөнья күләмендә 6 нчы урында басып тора, аудиториясе якынча 365 миллион укучыга тигез дигән юрама ясала.<ref name="AlexaStats" /><ref name="365M">[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/meta/3/3a/TED2010%2C_Stuart_West_full_presentation_updated_with_January_data.pdf ''Wikipedia's Evolving Impact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160409215246/https://upload.wikimedia.org/wikipedia/meta/3/3a/TED2010,_Stuart_West_full_presentation_updated_with_January_data.pdf |date=2016-04-09 }}, by Stuart West, slideshow presentation at TED2010</ref>
Википедия проекты табышсыз [[Викимедиа Фонды]] карамагында яши һәм үсә бирә.

== Билгеләмә ==
Википедиядә катнашучыларны ''"[[Википедия:Википедиячеләр|википедиячеләр]]"'', [[Ярдәм:Википедиягә ничек язарга|мәкаләләрне язучы]] яки [[Википедия:Үзгәртүләр кертү|төзәтүчеләрне]] ''"мөхәррирләр"'' дип атыйлар.

[[Белешмә]]ләр һәм тематик [[мәгълүмат]] күләме буенча иң тулы энциклопедия, [[Гиперсылтама|битләрне бер-берсе белән бәйләү технология]]сен куллану сәбәпле Интернет кулланучылары өчен үз [[мәдәни капитал]]ларын үстерү өчен иң кулай чыганак. Википедиянең иң мөһим [[сыйфат]]ларыннан берсе булып мәгълүматны [[туган тел]]еңдә җиткерү тора.

Википедия'нең экспертлар көченә нигезләнеп энциклопедия булдыру юлыннан китүе һәм академик булмаган эчтәлекнең киң күләмдә пәйда булуы [[матбагачылык]] медианың киң игътибарын җәлеп итте. 2006 нче елда, ''Time'' журналы дөнья буйлап миллионнарча шәхесләрнең тиз арада пәрәвез аша элемтә һәм хезмәттәшлекне үстерү эшчәнлегендә [[YouTube]], [[MySpace]] һәм [[Facebook]] белән бер рәткә Википедияның да кертеме зур булуын таныды.<ref name=Time2006>{{cite news |date=December 13, 2006 |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1569514,00.html |title=Time's Person of the Year: You |work=Time |publisher=Time, Inc |accessdate=December 26, 2008 |first=Lev |last=Grossman |=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1569514,00.html }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061218204932/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1569514,00.html |date=2006-12-18 }} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1569514,00.html |access-date=2013-05-13 |archive-date=2013-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130828025236/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1569514,00.html |dead-url=yes }}</ref> Википедия шулай ук яңалыклар чыганагы буларак котланылды - кызу яңалыкларга багышланган мәкаләләрнең еш тиз яңартылып торылуы сәбәпле.<ref name=Dee>{{cite news| url = http://www.nytimes.com/2007/07/01/magazine/01WIKIPEDIA-t.html | title = All the News That's Fit to Print Out|author=Jonathan Dee|work = The New York Times Magazine|date=July 1, 2007|accessdate=December 1, 2007}}</ref><ref name=Lih>{{cite journal|author=Andrew Lih|title=Wikipedia as Participatory Journalism: Reliable Sources? Metrics for Evaluating Collaborative Media as a News Resource|journal=5th International Symposium on Online Journalism|location=University of Texas at Austin|date=April 16, 2004|url=http://jmsc.hku.hk/faculty/alih/publications/utaustin-2004-wikipedia-rc2.pdf|format=PDF|accessdate=October 13, 2007|=http://jmsc.hku.hk/faculty/alih/publications/utaustin-2004-wikipedia-rc2.pdf}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071029051749/http://jmsc.hku.hk/faculty/alih/publications/utaustin-2004-wikipedia-rc2.pdf |date=2007-10-29 }} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://jmsc.hku.hk/faculty/alih/publications/utaustin-2004-wikipedia-rc2.pdf |access-date=2013-05-13 |archive-date=2007-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071029051749/http://jmsc.hku.hk/faculty/alih/publications/utaustin-2004-wikipedia-rc2.pdf |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.wired.com/playbook/2012/08/how-wikipedia-won-olympic-gold/ |title=How Wikipedia Won Olympic Gold |author=Mossop, Brian |work=[[:en:Wired (magazine)|Wired]] |date=August 10, 2012 |accessdate=2012-07-05}}</ref>

Википедиянең ачык табигате төрле борчылуларга юл ачты - язу сыйфаты,<ref>{{cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:About |title=Wikipedia:About – Wikipedia, the free encyclopedia |publisher=English Wikipedia |accessdate=2012-07-05}}</ref> [[:en:Vandalism on Wikipedia|вандализм <small>''(ингл.)''</small>]]<ref name="MIT_IBM_study">{{cite journal|author=Fernanda B. Viégas, Martin Wattenberg, and Kushal Dave|url=http://alumni.media.mit.edu/~fviegas/papers/history_flow.pdf|title=Studying Cooperation and Conflict between Authors with History Flow Visualizations|journal=Proceedings of the [[:en:CHI (conference)|ACM Conference on Human Factors in Computing Systems (CHI)]]|publisher=ACM [[SIGCHI]]|pages=575–582|location=Vienna, Austria|year=2004|format=PDF|accessdate=January 24, 2007|doi=10.1145/985921.985953|isbn=1-58113-702-8}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181111090534/http://alumni.media.mit.edu/~fviegas/papers/history_flow.pdf |date=2018-11-11 }}</ref><ref name="CreatingDestroyingAndRestoringValue">{{cite journal|author=Reid Priedhorsky, Jilin Chen, Shyong (Tony) K. Lam, Katherine Panciera, Loren Terveen, and John Riedl (GroupLens Research, Department of Computer Science and Engineering, [[:en:University of Minnesota|University of Minnesota]])|title=Creating, Destroying, and Restoring Value in Wikipedia|journal=[[:en:Association for Computing Machinery|Association for Computing Machinery]] GROUP '07 conference proceedings|location=[[:en:Sanibel Island|Sanibel Island]], Florida|date=November 4, 2007|url=http://www-users.cs.umn.edu/~reid/papers/group282-priedhorsky.pdf|format=PDF|accessdate=October 13, 2007|=http://www-users.cs.umn.edu/~reid/papers/group282-priedhorsky.pdf}}</ref> күләме һәм мәгълүматның дөреслеге турында. Кайбер мәкаләләрдә тикшерелмәгән яки каршылыклы мәгълүматлар очрый,<ref name="DeathByWikipedia">{{cite news |title=Death by Wikipedia: The Kenneth Lay Chronicles |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/07/08/AR2006070800135.html |first=Frank |last=Ahrens |work=The Washington Post |date=July 9, 2006 |accessdate=November 1, 2006}}</ref> шулай да 2005 елда ''[[:en:Nature (journal)|Nature <small>''(ингл.)''</small>]]'' журналы бастырган эзләнү нәтиҗәлләре күрсәткәненчә, чагыштырылган фәнни мәкаләләр [[:en:Encyclopædia Britannica|Encyclopædia Britannica <small>''(ингл.)''</small>]] энциклопедиясендәге мәкаләләрнең дөреслек дәрәҗәсенә якын булуын һәм икесендә дә очраган "әһәммиятле хаталар" күләме якын булуын күрсәтте.<ref name="GilesJ2005Internet">{{cite journal | author = Jim Giles | title = Internet encyclopedias go head to head | journal = [[:en:Nature (journal)|Nature]]
 | volume = 438 | issue = 7070 | pages = 900–901 | month = December | year = 2005 | pmid = 16355180
 | url = http://www.nature.com/nature/journal/v438/n7070/full/438900a.html | doi = 10.1038/438900a | authorlink = :en:Jim Giles (reporter) | bibcode=2005Natur.438..900G}}
The study (that was not in itself peer reviewed) was cited in several news articles, e.g.,
* {{cite news | title=Wikipedia survives research test | date=December 15, 2005 |publisher=BBC | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/4530930.stm}}
</ref> ''Britannica'' уздырылган тикшеренүнең методология һәм ясалган нәтиҗәләре хаталы булуын игълан итүенә <ref name="corporate.britannica.com">[http://corporate.britannica.com/britannica_nature_response.pdf Fatally Flawed: Refuting the recent study on encyclopedic accuracy by the journal Nature] Encyclopædia Britannica, Inc., March 2006</ref> ''Nature'' рәсми җавап һәм нокта-нокта буенча ''Britannica'''ны канәгатьләндермәгән төп мәсьәләләренә карата ачыкламалар белән каршылык күрсәтте.<ref name="nature.com">{{cite web|work=Nature |url=http://www.nature.com/nature/britannica/index.html |title=Nature's responses to Encyclopaedia Britannica |date=March 30, 2006 |accessdate=2012-03-19}}</ref>

== Табигате ==
{{Seealso|Википедия:Максат}}
{{rquote|right|Популяр шаярту мәзәгендә әйтелгәнчә, ‘‘Википедия белән бәйле проблема - аның гамәлдә генә эшләвендә. Теорияда ул беркайчан да эшли алмый.’’|Miikka Ryökäs|<ref>{{cite news|last=Cohen |first=Noam |url=http://www.nytimes.com/2007/04/23/technology/23link.html?ex=1178510400&en=c0eb1b23e5c579f7&ei=5070 |title=The Latest on Virginia Tech, From Wikipedia |work=The New York Times |date=April 23, 2007 |accessdate=December 27, 2011}}</ref>}}
<!--=== Үзгәртүләр кертү ===
[[File:History Comparison Example (Vector).png|thumb|left|alt=Web page showing side-by-side comparison of an article highlighting changed paragraphs.|Мәкаләләргә кертелгән үзгәртүләрне мөхәррирләр "Тарихын карау" функциясе ярдәмендә битнең ике версиясе арасында аермасын тикшереп күрәләр, монда сары һәм зәңгәр төс белән күрсәтелгән.]]-->

=== Мәкалә битләренең структурасы ===
{{Seealso|Википедия:Мәкалә}}
Википедия мәкаләләре үсеш дәрәҗәләре һәм [[ВП:Төркемләү|темалары]] тирәсендә тупланыла. Яңа мәкалә еш "[[Википедия:Мәкалә төпчекләре|төпчек]]" - билгеләмәләр һәм берничә сылтама гына булган бик кыска бит - дәрәҗәсендә башлана. Спектрның икенче ягында - иң зур үсеш дәрәҗәсенә ия булган мәкаләләр "[[Википедия:Сайланган мәкаләләр/Критерийлар|Сайланган мәкалә]]" статусына ия булу өчен номинант була ала. "Сайланган мәкаләләрдән" берсе, мөхәррирләрнең сайлавы нигезендә, Википедияның [[баш бит]]ендә урнаштырыла.<ref>{{cite web |url=http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/view/2365/2182 |title=Comparing featured article groups and revision patterns correlations in Wikipedia |publisher=[[:en:First Monday (journal)|First Monday]] |accessdate=July 13, 2010 |archivedate=2018-12-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226132810/http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/view/2365/2182%20 }}</ref><ref>{{cite journal|url=http://www.research.ibm.com/visual/papers/hidden_order_wikipedia.pdf|author=Fernanda B. Viégas, Martin Wattenberg, and Matthew M. McKeon|title=The Hidden Order of Wikipedia|publisher=Visual Communication Lab, IBM Research|date=July 22, 2007|format=PDF|accessdate=October 30, 2007}} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.research.ibm.com/visual/papers/hidden_order_wikipedia.pdf |access-date=2013-05-14 |archive-date=2007-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031052814/http://www.research.ibm.com/visual/papers/hidden_order_wikipedia.pdf |dead-url=unfit }}</ref> Тикшеренүче Джакомо Подери ''(Giacomo Poderi)'' ачыклаганынча, мәкаләләр сайланган статусына гадәттә берничә мөхәррирнең эшләве нәтиҗәсендә ирешә.<ref>Poderi, Giacomo, ''Wikipedia and the Featured Articles: How a Technological System Can Produce Best Quality Articles'', (Master thesis), [[:en:University of Maastricht|University of Maastricht]], October 2008,</ref> 2010 нче елда уздырылган тикшеренү сайланылган мәкаләләр сыйфат күзлегеннән уртак югары дәрәҗәдә булмавын, җәмгыять тарафыннан сайлану процессы мәкаләләр сыйфатын билгеләү өчен эффектив булмаганын күрсәтте.<ref>{{cite news |url=http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/viewArticle/2721/2482 |title=Evaluating quality control of Wikipedia's featured articles. |author=David Lindsey |publisher=First Monday |=http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/viewArticle/2721/2482 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121124044443/http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/viewArticle/2721/2482 |date=2012-11-24 }} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/viewArticle/2721/2482 |access-date=2013-05-14 |archive-date=2012-11-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121124044443/http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/viewArticle/2721/2482 |dead-url=yes }}</ref> 2007 нче елда, матбагачылыкта бастырылу өчен версияне әзерләгәндә, [[Инглиз Википедиясе]]ндә мәкаләләр сыйфатын билгеләү шкаласын кертте.<ref>{{cite web
|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Version_1.0_Editorial_Team/Assessment|title=Wikipedia:Version 1.0 Editorial Team/Assessment|accessdate=October 28, 2007}}</ref>

<!--=== Вандализм ===
{{main|:en:Vandalism on Wikipedia}}-->

=== Эчтәлеккә һәм мөхәррирләр мөгамәләсенә караган кагыйдәләр һәм кануннар ===
Википедиядә урнашкан эчтәлек Википедиянең күпчелек серверлары урнашкан {{Флорида штаты байрагы}}ның һәм {{USA}}ның федераль кануннарына буйсына. Юридик мәсьәләләрдән тыш, Википедиянең үзгәртүләр кертү мәсләкләре "[[ВП:5 кагыйдә|5 нигез]]", һәм төрле [[Википедия:Кагыйдәләр һәм киңәшләр|кагыйдәләр һәм киңәшләр]] белән тасвирлана. Бу кагыйдәләр дә wiki рәвешендә сакланылу сәбәпле, Википедия мөхәррирләренең җәмгыять буларак аларны язырга һәм яңартырга мөмкинлекләре бар.<ref>{{cite web |url=http://www.pcworld.idg.com.au/index.php/id;1866322157;fp;2;fpid;2 |title=Who's behind Wikipedia? |work=PC World |date=February 6, 2008 |accessdate=February 7, 2008 |archivedate=2008-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080209110303/http://www.pcworld.idg.com.au/index.php/id%3B1866322157%3Bfp%3B2%3Bfpid%3B2 }}</ref> Википедияның төрле телле бүлекләрендәге кагыйдәләр [[Инглиз Википедиясе|инглиз телле бүлеге]] кагыйдәләренең тәрҗемәсенә нигезләнгән иде, шулай да вакыт узу белән аерым мохитләрдә үсүләре сәбәпле үзенчәлекләре хас булды.

==== Эчтәлек кагыйдәләре ====
Тема турында мәкалә язылуы өчен, аның Википедияның "[[ВП:Мөһимлек|Мөһимлек]]" стандартларына<ref>{{cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Notability |title=Wikipedia:Notability |accessdate=February 13, 2008 |quote=A topic is presumed to be notable if it has received significant coverage in reliable secondary sources that are independent of the subject.}}</ref> туры килүе зарур - ягъни теманың мәсьәләсенә бәйле булмаган мэйнстрим мәгълүмат чыганакларында яки академик журналлар кебек танылган абруйлы икенчел чыганакларда күләмле тасвирланырга тиешлеге.

==== Низагларны чишү ====
{{main|ВП:Низагларны чишү|ВП:Бәхәс битләре}}
Википедиядә фикер төрлелеге нәтиҗәсендә купкан низагларның күп төрле чишелеш мөмкинлекләре бар. Билгеләнгән тәртипкә күз салмыйча, бер мөхәррир керткән үзгәртүләрдән икенчесе яңадан-яңа баш тартып торса - "[[ВП:Үзгәртүләр сугышы|үзгәртүләр сугышы]]" башлынды дип диергә мөмкин.<ref>{{cite web | url=http://www.nbcnews.com/technology/technolog/wikipedia-editorial-warzone-says-study-838793 | title=Wikipedia is editorial warzone, says study |publisher=[[NBC News]] | work=Technology | date=June 21, 2012 | accessdate=October 29, 2012 | author=Coldewey, Devin}}</ref>
Бу очракта, мөгамәлә кагыйдәләрне бозу мәсьәләләрне [[ВП:Арбитраж комитеты|арбитраж комитеты]], контент кагыйдәләрне бозу мәсьәләләрне [[ВП:Медиация комитеты|медиация комитеты]] хәл итә.

==== Арбитраж ====
Низагларны чишүнең соңгы чарасы - [[Википедия:Югары арбитраж шурасы|арбитраж шурасы]]на мөрәҗәгать итү. Низаглар гадәттә мәкалә эчтәлеге турында ике каршылыклы караш нәтиҗәсендә туып чыкса да, Арбитраж шурасы кайсы караш өстенлек алырга тиеш турында карар чыгаруга махсус керешми. Статистик анализ күрсәткәненчә, шура үз игътибарын низаг тудырган эчтәлегенә түгел - низаг тирәсендәге бәхәснең ничек алып барлыгына юнәлтә,<ref>{{cite journal|title=Wikitruth through Wikiorder|url=http://www.law.emory.edu/fileadmin/journals/elj/59/59.1/Hoffman_Mehra.pdf|publisher=Emory Law Journal|volume=59|issue=1|year=2009|page=181|author=Hoffman, David A.; Mehra, Salil K.}}</ref> нәтиҗәдә низагларны чишу һәм конфликтта катнашкан мөхәррирләр арасында тынычлык урнаштыру урынына проблема чыгаручы мөхәррирләрне аерып, продуктивлык потенциалы булган мөхәррирләргә яңадан Википедия эшчәнлегендә катнашырга рөхсәт бирү белән шөгыйльләнә.

=== Шәхсият ===
2006 нче елның гыйнварында, {{DEU}} мәхкәмәсе ил эченнән [[Алман Википедиясе]]нә керү мөмкинлеген ябырга кушты. Сәбәбе буларак [[:en:Tron (hacker)|Boris Floricic <small>''(ингл.)''</small>]], шулай ук "Tron" кушаматы астында билгеле булган вафат хакерның тулы исемен күрсәтү игълан ителде. 2006 нче елның 9 февралендә Wikimedia Deutschland оешмасына карата карар көчтән чыгарылды - караган мәхкәмә Tron'ның яки аның ата-аналарының шәхсияткә хокуклары бозылды дигән фикерен кире какты.<ref>[http://www.heise.de/newsticker/meldung/Gericht-weist-einstweilige-Verfuegung-gegen-Wikimedia-Deutschland-ab-Update-173587.html heise online – Gericht weist einstweilige Verfügung gegen Wikimedia Deutschland ab -Update], by Torsten Kleinz, February 9, 2006.</ref>

=== Җәмгыять ===
{{main|Википедия җәмгыяте}}
{{seealso|en:Wikipedia:Wikipedia is an MMORPG}}
Википедия җәмгыяте [[культ]]ка охшаш дип сурәтләнгән иде,<ref>{{cite news
|url=http://www.guardian.co.uk/technology/2005/dec/15/wikipedia.web20
|title=Log on and join in, but beware the web cults
|first=Charles |last=Arthur
|date=December 15, 2005
|work=[[:en:The Guardian|The Guardian]] |location=London |accessdate=December 26, 2008 }}</ref> шулай да негатив тарафтан гына түгел,<ref>{{cite news
|url=http://www.cnn.com/2003/TECH/internet/08/03/wikipedia/index.html
|title=Wikipedia: The know-it-all Web site
|date=August 4, 2003
|first=Kristie
|last=Lu Stout|publisher=CNN
|accessdate=December 26, 2008}}</ref> һәм тәҗрибәләре булмаган яңа кулланучылар еш дустанә булмаган мөнәсәбәт белән каршы калганы тасвирланган иде.<ref>"{{cite web
|url=http://wikinfo.org/index.php/Critical_views_of_Wikipedia
|title=Critical views of Wikipedia
|author=Wikinfo
|date=March 30, 2005
|accessdate=January 29, 2007
}}</ref>

<!--==== Иерархиясе ====
==== Кертем ясаучылар ====-->

<!--==== Хезмәттәшлек ====
[[File:Editing Hoxne Hoard at the British Museum.ogv|thumb|Википедиячеләр һәм [[:en:British Museum]] кураторларының [[:en:Hoxne Hoard]] турындагы мәкаләне булдыру өстендә хезмәттәшлеге, июнь 2010.]]-->

<!--==== Такым рухы ====-->

==== Яңа кулланучылар ====
Википедияның регистрация узган кулланучылардан 60%-ка кадәре беренче 24 сәгать узгач кертем ясаудан туктый. Шундый вәзгыятьнең мөмкин сәбәпләре - аерым үзгәртү ясау/мәкалә язу өчен регистрация яки катнашу тәҗрибәсенең канәгәтьләндерерлек булмавы белән аңлатыла ала.<ref>{{cite journal|author=Panciera, Katherine|title=Wikipedians Are Born, Not Made|publisher=Association for Computing Machinery, Proceedings of the ACM Conference on Supporting Group Work|pages=51, 59|year=2009|postscript=<!--None-->|display-authors=1|author2=<!--Please add first missing authors to populate metadata.-->}}</ref> Goldman белдергәненчә, Википедиянең мәдәни ритуалларына (мәсәлән, бәхәс битләрендә имза кую) тугрылыклы булмаган мөхәррирләр үзләренең Википедия җәмгыятен кагыйдәләрен белмәвен (аутсайдер булуын) күрсәтеп, кертемнәренең кабул ителмәвенең рискы үсүенә китерәләр. Википедия инсайдерына әйләнү җиңел булмаган нәрсә: кертем ясаучыдан үз кулланучы битен булдыруы, Википедияның махсус технологик кодларын өйрәнү, [[ВП:Бәхәс кагыйдәләре|бәхәс чишелеше процессында]] катнашуны өйрәнү, аралашу стандартларын һәм башка мәдәни үзенчәлекләрен үзләштерү кирәк була. Системага кулланучы исеме астында кермәгән кулланучылар - икенче класс ватандашларга охшаш хәлдә кала.<ref>{{cite journal|title=Wikipedia's Labor Squeeze and its Consequences|publisher=Journal on Telecommunications and High Technology Law|author=Goldman, Eric|volume=8|postscript=<!--None-->}}</ref>

2009 нчы елда [[:en:Business Insider|Business Insider]] мөхәррире һәм журналисты [[:en:Henry Blodget|Henry Blodget]] уздырган тикшеренү<ref>{{cite web | url=http://www.businessinsider.com/2009/1/who-the-hell-writes-wikipedia-anyway | title=Who The Hell Writes Wikipedia, Anyway? | work=Business Insider | date=January 3, 2009 | accessdate=July 23, 2011 | author=Blodget, Henry}}</ref> Википедияның мәкаләләрендәге соңгы үзгәртүгә кадәр яши калган кертелгән текстның зуррак өлеше "аутсайдерлар" (түбән үзгәртүләр санлы кулланучылар), форматлау һәм башка үзгәртүләр күбрәк "инсайдерлар" (чикләнгән тәҗрибәле кулланучылар төркеме) тарафыннан ясалганын күрсәтте.

==== Демографиясе ====
[[File:WMFstratplanSurvey1.png|thumb|left|Википедия мөхәррирләрнең демографик төзелеше.]]
[[File:User demography.tif|thumb|Дөньяның төрле урыннарыннан төрле телле Википедия бүлекләренә кертем өлеше юраулары.]]
Бер тикшеренү күрсәткәненчә, Википедиягә кертем ясаучылар арасында "кыз-хатыннар өлеше 13% тирәсе генә булуын күрсәтте; кертем ясаучының уртача яше - 20-30 арасында." [[Викимедиа фонды]] җитәкчелек итүче директор [[:en:Sue Gardner|Cью Гарднер <small>''(ингл.)''</small>]] 2015 елга кадәр ана зат җенесле катнашучылар санының егерме биш процентка үсәчәген күрергә ышана.<ref>{{cite news|last=Chom|first=Noam|title=Define Gender Gap? Look Up Wikipedia's Contributor List |url=http://www.nytimes.com/2011/01/31/business/media/31link.html?scp=1&sq=wikipedia%20gender&st=cse|accessdate=May 9, 2012|newspaper=The New York Times|date=January 31, 2011|page=B–1}}</ref> АКШның кыз-хатыннар хәлләренә багышланган тикшеренү шурасының президенты Линда Бэш (Linda Basch, National Council for Research on Women) белдергәненчә, Википедия мөхәррирләр статистикасы {{USA}}ның [[Югары уку йорты|югары уку йортларындагы]] бакалавр, магистр һәм аспирантура программаларында катнашучы [[кыз-хатын]]нар проценты белән сизелерлек контраст күрсәтә (барысында да кыз-хатыннар 50% яки югарырак өлешен ала).<ref>{{cite news|last=Basch|first=Linda|title=Male-Dominated Web Site Seeking Female Experts|url=http://www.nytimes.com/2011/02/06/opinion/l06wiki.html|accessdate=May 9, 2012|newspaper=The New York Times|date=February 6, 2011|page=WK–7|format=Letters to the Editor}}</ref>

Википедияның төрле телле бүлекләренә дөньяның төрле регионнарыннан кертем өлеше турындагы соңгы мәгълүматны 2012 нче елда [[:en:PLoS ONE|PLoS ONE <small>''(ингл.)''</small>]] журналында бастырылган Яссери төркеме ''(Yasseri et al.)'' уздырган тикшеренүләре белдерде. Шулай, ''[[Төньяк Америка]]''дан үзгәртүләр өлеше [[Инглиз Википедиясе]]нең якынча 50% белән, [[:en:Simple English Wikipedia|Гадиләштерелгән Инглизчәдәге Википедиясендә <small>''()''</small>]] исә бу күрсәткеч егерме-биш процентка төшә. Мәкалә шулай ук кайбер башка телле бүлекләрендәге хәлне тикшерде.<ref>{{cite web | url=http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0030091 | title=Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis | date=January 17, 2012 | accessdate=January 17, 2012 | publisher= [[:en:PLoS ONE|PLoS ONE]] |author=Taha Yasseri, Robert Sumi, [[:en:János Kertész|János Kertész]]}}</ref> Викимедиа фонды 2015 елга кадәр Җирнең ''Глобаль Көньяк'' буларак билгеле регионыннан мөхәррирләр санының 37%-ка кадәр үсүен күрергә ышана.<ref>{{cite web|title=Wikimedia Foundation 2011–12 Annual Plan|url=http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/3/37/2011-12_Wikimedia_Foundation_Plan_FINAL_FOR_WEBSITE_.pdf|publisher=Wikimedia Foundation|page=8}}</ref>

== Тарихы ==
[[File:Nupedia logo and wordmark.png|thumb|alt=Logo reading "Nupedia.com the free encyclopedia" in blue with large initial "N".|Википедия [[:en:Nupedia|Nupedia]] исемле энциклопедия проектыннан үсеп чыкты.]]
<!--{{main|:en:History of Wikipedia}}-->

[[2001 ел]]ның [[15 гыйнвар]]ында Википедияның [[Инглиз Википедиясе|инглиз бүлеге]] эшли башлады.

[[2001 ел]]ның [[23 март]]ында башка [[тел]]дә бүлек ачыла - [[Француз Википедиясе]] эшли башлады. Шуннан соң ул күптеллегә әверелгән.

[[Джимми Уэйлс]] <small>''([[:en:Jimmy Wales|ингл.]])''</small> һәм [[Ларри Сэнгер]] <small>''([[:en:Larry Sanger|ингл.]])''</small> тарафыннан оештырылган<ref name=MiliardWho>{{cite news|url=http://www.cityweekly.net/utah/article-5129-feature-wikipediots-who-are-these-devoted-even-obsessive-contributors-to-wikipedia.html|author=Mike Miliard|title=Wikipediots: Who Are These Devoted, Even Obsessive Contributors to Wikipedia?|work=[[:en:Salt Lake City Weekly]]|date=March 1, 2008|accessdate=December 18, 2008}}</ref>  Википедия/''[[:en:wikt:Wikipedia|Wikipedia]]'' исемен Сэнгер<ref>''How I started Wikipedia''. Presentation by Larry Sanger.</ref> - '''''[[wiki]]''''' (бергә эшләнелгән веб-сәхифә, {{Гавайлар штаты байрагы}}ның азчылык җирле халкы [[гавайлылар]] телендә "тиз" мәгънәсенә килүче ''[[:en:Wikt:wiki#Hawaiian|wiki]]'')<ref>"wiki" in the Hawaiian Dictionary, Revised and Enlarged Edition, University of Hawaii Press, 1986</ref> һәм [[энциклопедия|''энцикло'''педия''''']] сүзләреннән ясалган.

<blockquote>
<p>Википедия проекты аркылы [[Википедия:Максат|максатыбыз]] бушлай энциклопедия булдыру; киңлеге һәм тирәнлеге буенча тарихта иң зур энциклопедия. Шулай ук, Википедияның ышанычлы бер чыганакка әвереләчәген телибез.&mdash;[[Ларри Сэнгер]]<ref>Larry Sanger. [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_policy&direction=next&oldid=68263 Wikipedia Policy], 1 November 2001, нәшер итүче: Википедия.</ref></blockquote>

=== Төрле телле версияләр ===
{{seealso|Википедияләр исемлеге}}
[[File:PercentWikipediasGraph.png|thumb|300px|Инглиз телендәге (кызыл) һәм күләме буенча беренче унлыкка кергән телләрдәге бүлекләренең (зәңгәр) мәкаләләре өлешләре. 2007 елның июль хәле буенча, Википедияның инглиз телендәге мәкаләләр өлеше 23%-тан түбән төште.]]

Википедиядә төрле телле эчтәлекнең бергәләп яши алуы, проектның [[:en:Unicode|Unicode <small>''(ингл.)''</small>]] язу системасына күчү белән мөмкин булды. Бу функция 2002 елның гыйнварында беренче тапкыр [[Эсперанто]] әлифбасын күрсәтергә теләгән Викимедиа фондының беренче хезмәткәре [[:en:Brion Vibber|Brion Vibber <small>''(ингл.)''</small>]] тарафыннан ясалды.<ref>{{cite web|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikipedia_Signpost/2012-12-31/Interview|title= Interview with Brion Vibber, the WMF's first employee | work = The Signpost | publisher = Wikipedia |accessdate=January 14, 2013}}</ref><ref>{{cite web |url=http://blogs.transparent.com/esperanto/unicoding-the-esperanto-wikipedia/ |title=Unicoding the Esperanto Wikipedia (Part 3 of 4) |work=Esperanto Language Blog |author=Chuck Smith |accessdate=January 14, 2013}}</ref>

Википедиянең төрле телле бүлекләре [[ВП:Нейтраль караш|нейтраль караш]] кебек глобаль кагыйдәләргә туры тотылса да, кайбер кагыйдә һәм практика нокталарында аермалары бар; иң сизелерлек үрнәге буларак [[ВП:Сурәтләү|мәкаләләрне сурәтләүдә]] ''гадел кулланылыш мәсләге''ннән чыгып [[Википедия:Ирекле эчтәлек|ирекле эчтәлек]] чикләренә кермәгән рәсемнәрне кулланышы мәсьәләсе.<ref>{{cite web
|url=http://meta.wikimedia.org/wiki/Fair_use
|title=Fair use
|publisher=Meta wiki
|accessdate=July 14, 2007}}</ref><ref>{{cite web
|url=http://meta.wikimedia.org/wiki/Images_on_Wikipedia
|title=Images on Wikipedia
|accessdate=July 14, 2007}}</ref><ref>{{cite journal
|url=http://www.research.ibm.com/visual/papers/viegas_hicss_visual_wikipedia.pdf
|format=PDF
|author=Fernanda B. Viégas
|title=The Visual Side of Wikipedia
|publisher=Visual Communication Lab, IBM Research
|date=January 3, 2007
|accessdate=October 30, 2007
}} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.research.ibm.com/visual/papers/viegas_hicss_visual_wikipedia.pdf |access-date=2013-05-14 |archive-date=2009-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090303204722/http://www.research.ibm.com/visual/papers/viegas_hicss_visual_wikipedia.pdf |dead-url=unfit }}</ref>

==== Татар Википедиясе ====
{{main|Татар Википедиясе}}

[[2003 ел]]ның [[15 сентябрь|15 сентябрендә]] [[Татар Википедиясе]] дә ачыла һәм хәзерге вакытта анда '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' мәкалә җыелган, ә барлыгы бөтен Википедиядә '''{{NUMBEROF|ARTICLES|total|N}}''' мәкалә.

Күпчелек башка телле бүлекләрдән аермалы буларак, '''Татар Википедиясендә''' [[ВП:Консенсус|консенсус]] юлы урынына [[Википедия:Кагыйдәләр һәм киңәшләр|кагыйдәләр һәм киңәшләрне]] демократик [[ВП:Тавыш бирү|тавыш бирү]] аркылы кабул итү гадәте яши бирә.

<!--== Эчтәлек анализы ==
{{seealso|:en:Academic studies about Wikipedia|:en:Criticism of Wikipedia}}-->

=== Эчтәлек дөреслеге ===
<!--{{main|:en:Reliability of Wikipedia}}-->
Ачык структурасының нәтиҗәсендә, анарда пәйда булган мәгълүмат өчен җаваплылык алучы аерым шәхес яки оешма була алмаганы сәбәпле, Википедия үзенең эчтәлегенең "[[Википедия:Җаваплылыктан баш тарту|дөрес булуы турында гарантия бирми]]".<ref>{{cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:General_disclaimer |title=Wikipedia:General disclaimer |publisher=English Wikipedia |accessdate=April 22, 2008}}</ref>

<!--=== Язу сыйфаты ===-->

=== Темаларны тасвирлау һәм системик проблемалары ===
<!--{{seealso|:en:Notability in English Wikipedia}}-->

2008 елда ''Carnegie Mellon University'' һәм ''Palo Alto Research Center'' хезмәткәрләре уздырган [[фәнни тикшеренү]] һәр өлкәгә караган темаларның өлешләрен һәм үсеш статистикасын (июль 2006 - гыйнвар 2008) күрсәткән иде:<ref name=Kittur2009>Kittur, A., Chi, E. H., and Suh, B. 2009. [http://www-users.cs.umn.edu/~echi/papers/2009-CHI2009/p1509.pdf What’s in Wikipedia? Mapping Topics and Conflict Using Socially Annotated Category Structure] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160413130503/http://www-users.cs.umn.edu/~echi/papers/2009-CHI2009/p1509.pdf |date=2016-04-13 }} In Proceedings of the 27th international Conference on Human Factors in Computing Systems (Boston, MA, USA, April 4&nbsp;– 09, 2009). CHI '09. ACM, New York, NY, 1509–1512.</ref>
[[File:Wikipedia content by subject.png|thumb|left|2008 нче елның гыйнвар аендагы Википедия эчтәлегенең темалар буенча бүленеше диаграммасы<ref name=Kittur2009/>]]
[[File:Bl editing3.jpg|thumb|upright|[[wmuk:Editathon, British Library|Британия китапханәсендәге Википедиягә үзгәртүләр кертү марафоны]], гыйнвар 2011.]]
* [[Мәдәният]] һәм сәнгать: 30% (210%)
* Биографияләр һәм [[шәхес]]ләр: 15% (97%)
* [[География]] һәм урыннар: 14% (52%)
* [[Җәмгыять]] һәм иҗтимагый фәннәр: 12% (83%)
* [[Тарих]] һәм вакыйгалар: 11% (143%)
* Табигый һәм физик [[фән]]нәр: 9% (213%)
* [[Технология]] һәм гамәли фәннәр: 4% (−6%)
* [[Дин]] һәм [[ышану]] системалары: 2% (38%)
* [[Сәламәтлек]]: 2% (42%)
* [[Математика]] һәм мантыйк: 1% (146%)
* [[Фикер]] һәм [[фәлсәфә]]: 1% (160%)

Бу саннар мәкаләләр саныннан гына гыйбарәт: бер темада кыска мәкаләләрнең саны югары, икенчесендә зур мәкаләләрнең саны аз булуы мөмкин.

Үзенең [[:en:Wikipedia:Wikipedia Loves Libraries|Википедия китапханәләрне ярата ''(en)'']] программасы аркылы, түбән дәрәҗәдә тасвирланган темаларны һәм мәкаләләрне үстерү өчен Википедия {{Нью-Йорк гербы}} шәһәренең ''New York Public Library for the Performing Arts'' кебек зур иҗтимагый [[китапханә]]ләр белән партнерлыкка керде.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2011/10/21/theater/editing-wikipedia-at-the-new-york-public-library-for-the-performing-arts.html |title=Wikipedia's Deep Dive Into a Library Collection |last=Petrusich |first=Amanda |work=The New York Times |date=October 20, 2011 |accessdate=October 28, 2011}}</ref>

<!--=== Википедияга цитаталар ===
{{main|:en:Reliability of Wikipedia}}

=== Ышамаган контент ===

== Эшләү рәвеше ==-->

=== Викимедиа фонды һәм Викимедиа бүлекләре  ===
[[File:WIkimania-2006 010.jpg|thumb|[[:en:Wikimania|Wikimania]] - Викимедиа фонды карамагында булган Википедия һәм башка проектларының кулланучыларының еллык конференциясе.]]
{{main|Викимедиа фонды}}

=== Программа һәм аппарат комплексы ===
<!--{{seealso|:en:MediaWiki}}-->
[[File:Wikimedia-servers-2010-12-28.svg|thumb|left|alt=Diagram showing flow of data between Wikipedia's servers. Twenty database servers talk to hundreds of Apache servers in the backend; the Apache servers talk to fifty squids in the frontend.|Декабрь 2010, система архитектурасының гадиләштерелгән структурасы. Өстәмә мәгълүмат өчен, [[:meta:Server layout diagrams|Meta-Wiki'ның серверлар структурасы диаграммаларын ''(ингл.)'']] карагыз.]]

Көннен төрле өлешләрендә Википедия серверларына һәр секунд 25-60 мең сайфасын күрсәтү мөрәҗәгате ирешә.<ref>"[[:en:tools:~leon/stats/reqstats/reqstats-monthly.png|Monthly request statistics]]," Wikimedia. Retrieved October 31, 2008.</ref>

<!--== Эчтәлеккә ирешү ==

=== Эчтәлекнең лицензияләве ===

=== Ирешү методлары ===

==== Мобиль ирешү ====

== Йогынты ==

=== Кардәш проектлар – Викимедиа ===

=== Матбагачылыкка тәэсире ===-->

=== Мәдәни әһәмиятлелек ===
<!--{{main|:en:Wikipedia in culture}}-->
Википедиянең үсеше аның [[Google]] эзләү нәтиҗәләрендә доминант урыны белән аңлатыла;<ref name=hoover>{{cite journal |url=http://www.hoover.org/publications/ednext/16111162.html |archiveurl=http://web.archive.org/web/20080327230211/http://www.hoover.org/publications/ednext/16111162.html |archivedate=March 27, 2008 |title=Wikipedia or Wickedpedia? |journal=Hoover Institution |first=Michael J |last=Petrilli |volume=8 |issue=2 |accessdate=March 21, 2008 |=http://www.hoover.org/publications/ednext/16111162.html }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080327230211/http://www.hoover.org/publications/ednext/16111162.html |date=2008-03-27 }} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.hoover.org/publications/ednext/16111162.html |access-date=2013-05-13 |archive-date=2008-03-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080327230211/http://www.hoover.org/publications/ednext/16111162.html |dead-url=yes }}</ref> эзләү машиналарыннан килгән траффикның 50%-ка якын өлеше ''Google''дан килә,<ref name=hitwisegoogle>{{cite web |url=http://weblogs.hitwise.com/leeann-prescott/2007/02/wikipedia_traffic_sources.html |title=Google Traffic To Wikipedia up 166% Year over Year |publisher=Hitwise |date=February 16, 2007 |accessdate=December 22, 2007 |archivedate=2011-08-21 |archiveurl=https://www.webcitation.org/616bhK5rb?url=http://weblogs.hitwise.com/leeann-prescott/2007/02/wikipedia_traffic_sources.html }}</ref> алардан зур өлеше - академик эзләнүләргә бәйле.<ref name=hitwiseAcademic>{{cite web |url=http://weblogs.hitwise.com/leeann-prescott/2006/10/wikipedia_and_academic_researc.html |title=Wikipedia and Academic Research |publisher=Hitwise |date=October 17, 2006 |accessdate=February 6, 2008 |archivedate=2011-08-21 |archiveurl=https://www.webcitation.org/616biEA9y?url=http://weblogs.hitwise.com/leeann-prescott/2006/10/wikipedia_and_academic_researc.html }}</ref>

Википедия эчтәлеге шулай ук академик тикшеренүләрдә, китапларда, конференцияләрдә һәм мәхкәмә тыңлауларында кулланганы бар.<ref name="Wikipedia in media">{{cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikipedia_in_the_media |title=Wikipedia:Wikipedia in the media |work=Wikipedia |accessdate=December 26, 2008}}</ref><ref name="Bourgeois">{{cite web|url=http://www.ca11.uscourts.gov/opinions/ops/200216886.pdf|title=Bourgeois ''et al.'' v. Peters ''et al.''|format=PDF|accessdate=February 6, 2007|archivedate=2012-12-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121221140312/http://www.ca11.uscourts.gov/opinions/ops/200216886.pdf}}</ref><ref>{{cite web|url=http://papers.ssrn.com/sol3/Delivery.cfm/SSRN_ID1346311_code835394.pdf?abstractid=1346311|title=Wikipedian Justice|format=PDF|accessdate=June 9, 2009}}</ref> {{CAN}} [[парламент]]ы сәхифәсендәге аерым мәсьәләләргә багышланган битләрендә өстәмә әдәбият бүлекләрендә Википедия мәкаләләренә сылтама урнаштырылган.<ref>[http://www.parl.gc.ca/LegisInfo/BillDetails.aspx?billId=1585203&View=10 LEGISinfo – House Government Bill C-38 (38–1)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120618121216/http://www.parl.gc.ca/LegisInfo/BillDetails.aspx?billId=1585203&View=10 |date=2012-06-18 }}, LEGISINFO (March 28, 2005)</ref> Энциклопедияда белдерелгән мәгълүматының {{USA}} федераль [[мәхкәмә]]ләре һәм [[Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы]] кебек агентлыклар тарафыннан кулланылышы артышта <ref name="WP_court_source">{{cite journal |last=Arias |first=Martha L. |date=January 29, 2007 |url=http://www.ibls.com/internet_law_news_portal_view.aspx?s=latestnews&id=1668 |title=Wikipedia: The Free Online Encyclopedia and its Use as Court Source |journal=Internet Business Law Services |accessdate=December 26, 2008 |http://www.ibls.com/internet_law_news_portal_view.aspx?s=latestnews&id=1668 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120520054827/http://www.ibls.com/internet_law_news_portal_view.aspx?s=latestnews&id=1668 |date=2012-05-20 }} {{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.ibls.com/internet_law_news_portal_view.aspx?s=latestnews&id=1668 |access-date=2013-05-13 |archive-date=2012-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120520054827/http://www.ibls.com/internet_law_news_portal_view.aspx?s=latestnews&id=1668 |dead-url=yes }} (the name "''World Intellectual Property Office''" should however read "''World Intellectual Property Organization''" in this source)</ref>&nbsp;– күбесенчә ''өстәмә мәгълүмат'' өчен генә булса да.<ref name="Courts turn to Wikipedia">{{cite news|last=Cohen |first=Noam |date=January 29, 2007 |title=Courts Turn to Wikipedia, but Selectively |url=http://www.nytimes.com/2007/01/29/technology/29wikipedia.html |work=The New York Times |publisher=The New York Times Company |accessdate=December 26, 2008}}</ref> Википедиядә пәйда булган эчтәлек кайбер [[Үзәк күзләү идарәсе|АКШның Үзәк күзләү идарәсе]] отчетларында китерелгәне бар.<ref name="US Intelligence">{{cite web |url=http://www.fas.org/blog/secrecy/2007/03/the_wikipedia_factor_in_us_int.html |title=The Wikipedia Factor in U.S. Intelligence |first=Steven |last=Aftergood |publisher=Federation of American Scientists Project on Government Secrecy |date=March 21, 2007 |accessdate=April 14, 2007 |archivedate=2011-08-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110805085711/http://www.fas.org/blog/secrecy/2007/03/the_wikipedia_factor_in_us_int.html }}</ref>

<!--==== Бүләкләр ====

==== Сатира ====-->

=== Фәнни кулланылыш ===
Лингвистик тикшеренүләр өчен уңайлы [[:en:text corpus|текстлар корпусы <small>''(ингл.)''</small>]] буларак, , Википедия [[:en:computational linguistics|компьютер лингвистикасы <small>''(ингл.)''</small>]], [[:en:information retrieval|мәгълүмати эзләүләр <small>''(ингл.)''</small>]] һәм [[:en:natural language processing|табигый тел эшкәртү <small>''(ингл.)''</small>]] өлкәләрендә киң кулланылыш казанды. Аеруча, ул еш "викификация" дип аталган [[:en:entity linking|затларны билгеләү <small>''(ингл.)''</small>]] <ref name="wikify">Rada Mihalcea 
and Andras Csomai (2007). [http://www.cs.unt.edu/~rada/papers/mihalcea.cikm07.pdf Wikify! Linking Documents to Encyclopedic Knowledge]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Proc. CIKM.</ref>
һәм аның белән бәйле [[:en:word sense disambiguation|сүзләр мәгънәләрен аеру <small>''(ингл.)''</small>]]<ref>David Milne and Ian H. Witten (2008). Learning to link with Wikipedia. Proc. CIKM.</ref> проблемаларны чишүдә максатчан белем базасы буларак кулланыла.
Үз чиратында, ''викификация''га охшаш ысулларның Википедиядә "пәйда булмаган" сылтамаларны табу өчен кулланылышы мөмкин.<ref>Sisay Fissaha Adafre and [[:en:Maarten de Rijke|Maarten de Rijke]] (2005). [http://staff.science.uva.nl/~mdr/Publications/Files/linkkdd2005.pdf Discovering missing links in Wikipedia]. Proc. LinkKDD.</ref>

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Интернет}}
* [[Татар Википедиясе]]
* [[Википедияләр статистикасы]]
* [[Википедия телләре статистикасы]]
* [[Википедия:Русия халыклары телләрендәге Википедияләр]]
* [[Википедия:Төрки халыклар телләрендәге Википедияләр]]

==Искәрмәләр==
{{Искәрмәләр}}

== Тышкы сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Бу темага Татнетта|сүз%20төзмә= Википедия |сүз+төзмә= Википедия |süz%20tözmä = Wikipediä}} 
{{Википедияләр}}
{{Викимедиа фонды проектлары}}

[[Төркем:Википедия|*]]
[[Төркем:Википедия тарихы]]
[[Төркем:Энциклопедияләр]]
[[Төркем:Викимедиа проектлары]]