Franklin Delano Ruzvelt

	Franklin Delano Ruzvelt; inglizçä Franklin Delano Roosevelt
	Franklin Delano Ruzvelt
Bayraq	AQŞ 32-nçe prezidentı ; ; 1933-1945;
aña qädär:	Herbert Klark Huver
däwamçısı:	Harry S. Truman
Bayraq	Nyu-York 44-nçe gubernatorı ; ; 1929-1932;
Bayraq	AQŞ Xärbi-diñgez köçläre ministrı bulışçısı ; ; 1913-1920;
Firqä:	AQŞ Demokratik firqäse
Tuu:	30 ğinwar 1882
Tuu urını:	Nyu-York ştatı, AQŞ
Ülem:	12 aprel 1945 (63 yäş)
Ülem urını:	Worm-Springs, Corciä, AQŞ

Franklin Delano Ruzvelt (inglizçä Franklin Delano Roosevelt, 1882, Nyu-York ştatı, 1945, Worm-Springs, Corciä) - AQŞ 32-nçe prezidentı, XX ğasırdağı iñ kürenekle il başlarınıñ berse, dönyanıñ iqtisadi krizisı häm İkençe bötendönya suğışı waqıtında AQŞ belän idärä itkän.

İkedän kübräk çorğa saylanğan berdänber AQŞ prezidentı.

Qazanışlar

Dürt tapqır saylanılğan berdänber AQŞ prezidentı. "Yaña kurs" reformaların ütkärgäç AQŞ qatlawlı iqtisadi krizistan çığara. Ruzvelt eşçänlege häm sälätläre Hitlerğa qarşı Berdämlegen oyıştıruda, suğış uñışlarında, BMOnı buldıruda, suğıştan soñ dönyä tärtiben urnaştıruda zur röl' uynağan.

Tärcemäi xäle

Ruzvelt ğärip känäfiendä awırtudan soñ, siräk oçrıy torğan foto

Ruzvelt 1882 yılda aqsöyäklär-eşquar ğailäsendä tuğan. Yuridik belem alğan.

Groton mäktäben, annarı, Harward häm Kolumbiä Universitetların tämamlağan.

1905 yılda yıraq qärdäş Eleanora Ruzvelt kä öylängän.

1907-1910 yıllarda yuridik şirkättä eşlägän.

1910 yılda AQŞ Demokratik firqäsennän Nyu-York ştatı senatına saylanğan.

1913-1920 yıllarda Wilson xökümätendä diñgez ministrı bulışçısı bulıp eşlägän.

1921 yılda poliomelit awırtuınnan soñ yörü säläten yuğalta.

Awırtuğa qaramastan säyäsät tormışında zurraq röl' uynıy başlıy.

1928 yılda Nyu-York ştatı gubernatorı bulıp saylana.

1932 yılda Demokratik firqäsennän AQŞ prezidentı bulıp saylana.

1933-1936 Yaña kurs digän iqtisadi reformalarnı ütkärä.

1933 yılda Ruzvelt xökümäte SSRB belän diplomatik mönäsäbätlärne urnaştıra.

SSRB belän kürşelärçä dus säyäsäten iğlan itkän.

1933-1945 yıllarda faşistlarğa qarşı köräştä Böyekbritaniä, Frantsiä, SSRBn yaqlağan. Suğış waqıtında Sovetlar Berlegenä "lend-liz" belän bulışqan.

Ruzvelt Hitlerğa qarşı Berdämlektä zur röl' uynağan, Tähran (1943), Yalta (1945) konferentsiälärendä qatnaşqan.

1945 yılnıñ 12 aprelendä migä qan yögerüdän ülgän.

Tarix belemendä iñ kürenekle AQŞ prezidentları Waşington, Cefferson, Linkoln belän ber rätendä tora.

1960 yılda Franklin Ruzvelt istälegenä, Qırım konferentsiädä zur öleş kertkäne öçen Qırımda urnaşqan Yalta şähäre ber uramına Ruzvelt iseme birelgän.

Ädäbiät

Н. Я. Надеждин. Франклин Делано Рузвельт: «Америка обновленная»: Биографические рассказы. М.: Майор, Осипенко, 2011. 192 с., Серия «Неформальные биографии», 2000 экз., ISBN 978-5-98551-148-2
Н. Н. Яковлев. Франклин Д. Рузвельт — человек и политик. 5-е изд. М.: РИПОЛ КЛАССИК, 2003. 592 с. Серия «Законы власти», 5000 экз., ISBN 5-7905-1764-1.
Эллиот Рузвельт. «Его глазами»(үле сылтама)
«Инфляция и её последствия», В. Кизилов, Гр. Сапов.
Вивиан Грин. Безумные короли. М. «Зевс». 1997
Franklin Delano Roosevelt: A Resource Guide from the Library of Congress
Full audio of over 40 Roosevelt speeches (including a full set of fireside chats) via the Miller Center of Public Affairs (UVa)