Чукот теле
| Чукот теле | |
| Үзисем: |
ԓыгъоравэтԓьэн йиԓыйиԓ |
|---|---|
| Илләр: | |
| Сөйләшүчеләр саны: |
5095 (2010)[1] |
| Халәт: | |
| Классификация | |
| Төркем: |
??? |
| Язу: | |
| Тел кодлары | |
| ГОСТ 7.75–97: |
чук 800 |
| ISO 639-1: |
— |
| ISO 639-2: |
— |
| ISO 639-3: | |
Чукот теле — Чукотка-Камчатка телләре гаиләсенең чукот-коряк тармагына караган тел.
Россиянең Чукотка автономияле округында, Коряк округында, Саха Җөмһүриятенең Түбән Колыма районында таралган. Сөйләшүчеләрнең саны — 15 мең кешедән артык. Чукот теленең унга якын диалекты бар, шуларның иң әһәмиятлеләре: көнбатыш (уэлен) — әдәби телгә нигез булган; көнбатыш (певек). Чукот теленең фонетик төзелешендә 6 сузык, 13 тартык аваз бар; аларда сингармонизм, ассимиляция, диссимиляция күренешләре күзәтелә. Грамматик төзелеше ягыннан агглютинатив телләр рәтенә керә. Синтаксисында кушма сүзләргә карата гади сүзләр күбрәк кулланалар. Лексикасында эскимос, юкагир, рус теленнән үзләштерлгән сүзләр бар.
Кайбер чыганаклар буенча чукот телендә беренче китап 1823 елда 10 экземпляр тираж белән бастырылган булган.
Язуы 1931 елда латин графикасы нигезендә булдырылган, 1936 елдан исә кирилл графикасы нигезендәге әлифбасына күчерелгән.
Әлифба
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Хәзерге әлифба:
| А а | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж |
| З з | И и | Й й | К к | Ӄ ӄ | Л л | Ԓ ԓ
|
М м |
| Н н | Ӈ ӈ | О о | П п | Р р | С с | Т т | У у |
| Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы |
| Ь ь | Э э | Ю ю | Я я | ' |
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Русия Федерациясенең дәүләт теле |  | |
|---|---|---|
| Федерация субъектларының дәүләт телләре | абазин • авар • агул • адыгэ • әзери • башкорт • бурят • даргин • ингуш • кабарда-чиркәс • калмык • карачай-балкар • коми • комык • көньяк алтай • кырымтатар • лак • лезгин • мукшы • нугай • осетин • рутул • табасаран • тат • татар • тыва • удмурт • украин • хакас • цахур • чечен • чирмеш • чуаш • эрзә • якут | |
| Рәсми хәләтенә ия телләр | ||