Gangani

Llwythau Cymru tua 48 O.C.. Nid oes sicrwydd am yr union ffiniau.

Roedd y Gangani yn llwyth Celtaidd oedd a'u tiriogaeth ar benrhyn Llŷn, Gwynedd. Ychydig iawn a wyddis amdanynt, ond mae'n bosibl eu bod yn is-lwyth o'r Ordoficiaid. Crybwyllir y llwyth gan y daearyddwr Groegaidd Ptolemi, sy'n rhoi enw penrhyn Llŷn fel Ganganorum Promontorium (Penrhyn y Gangani). Mae Ptolemi'n cyfeirio at lwyth o'r un enw yng ngogledd-orllewin Iwerddon yn ogystal. Ni wyddom pa mor agos oedd y cysylltiad Gwyddelig, ond mae'n awgrymiadol gan fod y rhan hon o Gymru'n mwynhau perthynas agos gyda'r Gwyddelod yn yr Oesoedd Canol Cynnar (fel yn achos Dyfed yn y de-orllewin).

Y Celtiaid
Pair Gundestrup
Brythoniaid Cymru Brythoniaid Silures Ordovices Demetae Deceangli Gangani
Llwythau eraill Rhestr o lwythau
Rhanbarthau hynafol Celtiaid Gâl Galatia Celtiberiaid Cynhanes yr Alban Cynhanes Cymru Pictiaid
Diwylliannau hynafol Hallstatt La Tène
Crefydd hynafol Derwyddiaeth Derwydd Bardi Vates Crefydd y Brythoniaid Crefydd yn y Brydain Rufeinig Crefydd Alo-Rufeinig Amldduwiaeth Rhestr Duwiau
Mytholeg y Brythoniaid Mytholeg Gymreig Mabinogi Hanes Taliesin Culhwch ac Olwen Pedair Cainc y Mabinogi Llên gwerin Cymru Mater Prydain Cylch Arthur
Mytholeg Oidelig Táin Bó Cúailnge Cylch Wlster Cylch y Ffeniaid Immram Echtrae
Ieithoedd Celtiaid Ieithoedd Brythonaidd Cymraeg Brythoneg Hen Gymraeg Cymraeg Canol Cernyweg Llydaweg Gwyddeleg Gaeleg yr Alban Manaweg
Celtiaid modern Cymry Albanwyr Gwyddelod Llydawyr Cernywiaid Manawiaid
Gwledydd Celtaidd Cymru Yr Alban Iwerddon Cernyw Llydaw Ynys Manaw
Prif fudiadau gwleidyddol Annibyniaeth i Gymru Datganoli Cymru Annibyniaeth yr Alban Iwerddon Unedig Llydaw Unedig Datganoli Cernyw Undod Celtaidd

Efallai fod y gaer Rufeinig ym Mhen Llystyn yn nhiriogaeth y llwyth yma, efallai ar y ffin rhyngddynt hwy a'r Ordoficiaid i'r dwyrain. Rhedai ffordd Rufeinig trwy Ben Llystyn sy'n cysylltu Segontiwm, prif gaer y Rhufeiniaid yn y gogledd-orllewin, a Tomen y Mur (ger Trawsfynydd). Mae nifer o fryngeiri yn nhiriogaeth y llwyth, gan gynnwys Tre'r Ceiri rhwng Trefor a Nefyn, Carn Fadryn a Chastell Odo ym mhen eithaf Llŷn.