Srebrny Niedźwiedź dla najlepszej aktorki

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszej aktorki (niem. Silberner Bär/Beste Darstellerin) – nagroda przyznawana corocznie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w latach 1956-2020 dla najlepszej roli kobiecej spośród filmów konkursu głównego. Laureatkę nagrody wybierało międzynarodowe jury konkursu głównego^[1]. W historii festiwalu pięciokrotnie nagroda nie została przyznana (1969, 1970, 1973, 1974, 1990).

Organizatorzy festiwalu zdecydowali się od 2021 zastąpić nagrodę dla najlepszej aktorki i aktora wyróżnieniami za najlepszą rolę główną oraz drugoplanową po to, by nie różnicować wykonawców ze względu na ich płeć^[2]. Berlinale było pierwszym międzynarodowym festiwalem, który zdecydował się na taki równościowy i neutralny płciowo krok^[3].

Statystyki

Najczęściej nagradzane były role aktorek amerykańskich (12) i niemieckich (11). W dwóch przypadkach jury przyznało nagrody dla aktorskiego kolektywu (od trzech aktorek wzwyż), a dotyczyło to filmów: Godziny (2003, trzy nagrodzone aktorki) oraz Rozstanie (2011, pięć aktorek).

Tylko Amerykance Shirley MacLaine udało się zdobyć nagrodę dwukrotnie (1959, 1971).

Japonka Sachiko Hidari była jedyną zdobywczynią nagrody za role w dwóch różnych filmach (1964). Pierwszą czarnoskórą laureatką była Amerykanka Halle Berry (2002). Najmłodszą zdobywczynią nagrody była Iranka Kimia Hosseini - miała skończonych zaledwie siedem lat^[4]. Najstarszą laureatką była 79-letnia Angielka Edith Evans (1967).

Francuzka Juliette Binoche i Amerykanka Julianne Moore to jedyne aktorki, które zdobyły nagrody aktorskie na wszystkich trzech najważniejszych europejskich festiwalach filmowych: Puchar Volpiego na MFF w Wenecji, nagrodę dla najlepszej aktorki na MFF w Cannes oraz Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie^[5]. Cztery role nagrodzone w Berlinie przyniosły ich laureatkom również Oscara dla najlepszej aktorki pierwszo- lub drugoplanowej (Juliette Binoche, Halle Berry, Nicole Kidman i Charlize Theron).

Nagrodę otrzymały dwukrotnie polskie aktorki: Jadwiga Barańska (1976) i Barbara Grabowska (1981)^[6].

Laureatki Srebrnego Niedźwiedzia

Rok	Aktorka	Tytuł polski	Tytuł oryginalny
1956	Elsa Martinelli	Donatella	Donatella
1957	Yvonne Mitchell	Kobieta w szlafroku	Woman in a Dressing Gown
1958	Anna Magnani	Dziki jest wiatr	Wild Is the Wind
1959	Shirley MacLaine	Jak zdobyć męża	Ask Any Girl
1960	Juliette Mayniel	Kiermasz	Kirmes
1961	Anna Karina	Kobieta jest kobietą	Une femme est une femme
1962	Rita Gam Viveca Lindfors	No Exit	No Exit
1963	Bibi Andersson	Kochanka	Älskarinnan
1964	Sachiko Hidari	Kobieta owad Ona i on	にっぽん昆虫記 / Nippon konchûki 彼女と彼 / Kanojo to kare
1965	Madhur Jaffrey	Shakespeare-Wallah	Shakespeare Wallah
1966	Lola Albright	Lord Love a Duck	Lord Love a Duck
1967	Edith Evans	Szepczące ściany	The Whisperers
1968	Stéphane Audran	Łanie	Les biches
1969 1970	Nagrody nie przyznano.
1971	Shirley MacLaine	Pustka	Desperate Characters
1971	Simone Signoret	Kot	Le chat
1972	Elizabeth Taylor	Hammersmith Is Out	Hammersmith Is Out
1973 1974	Nagrody nie przyznano.
1975	Kinuyo Tanaka	Sandakan nr 8	サンダカン八番娼館望郷 Sandakan hachibanshokan bohkyo
1976	Jadwiga Barańska	Noce i dnie	Noce i dnie
1977	Lily Tomlin	Ostatni seans	The Late Show
1978	Gena Rowlands	Premiera	Opening Night
1979	Hanna Schygulla	Małżeństwo Marii Braun	Die Ehe der Maria Braun
1980	Renate Krößner	Solo Sunny	Solo Sunny
1981	Barbara Grabowska	Gorączka	Gorączka
1982	Katrin Saß	Roczne poręczenie	Bürgschaft für ein Jahr
1983	Jewgienija Głuszenko	Zakochany na własne życzenie	Влюблён по собственному желанию Wljublion po sobstwiennomu żełaniju
1984	Inna Czurikowa	Romans polowy	Военно-полевой роман Wojenno-poliewoj roman
1985	Jo Kennedy	Wrong World	Wrong World
1986	Marcélia Cartaxo	Godzina gwiazdy	A Hora da Estrela
1986	Charlotte Valandrey	Czerwony pocałunek	Rouge baiser
1987	Ana Beatriz Nogueira	Vera	Vera
1988	Holly Hunter	Telepasja	Broadcast News
1989	Isabelle Adjani	Camille Claudel	Camille Claudel
1990	Nagrody nie przyznano.
1991	Victoria Abril	Kochankowie	Amantes
1992	Maggie Cheung	Aktorka	阮玲玉 Ruan Lingyu
1993	Michelle Pfeiffer	Pole miłości	Love Field
1994	Crissy Rock	Biedroneczko, biedroneczko	Ladybird, Ladybird
1995	Josephine Siao	Letni śnieg	女人四十 Nu ren si shi
1996	Anouk Grinberg	Mój mężczyzna	Mon homme
1997	Juliette Binoche	Angielski pacjent	The English Patient
1998	Fernanda Montenegro	Dworzec nadziei	Central do Brasil
1999	Juliane Köhler Maria Schrader	Aimée i Jaguar	Aimée & Jaguar
2000	Bibiana Beglau Nadja Uhl	Legenda Rity	Die Stille nach dem Schuß
2001	Kerry Fox	Intymność	Intimacy
2002	Halle Berry	Czekając na wyrok	Monster's Ball
2003	Nicole Kidman Julianne Moore Meryl Streep	Godziny	The Hours
2004	Catalina Sandino Moreno	Maria łaski pełna	Maria Full of Grace
2004	Charlize Theron	Monster	Monster
2005	Julia Jentsch	Sophie Scholl – ostatnie dni	Sophie Scholl – Die letzten Tage
2006	Sandra Hüller	Requiem	Requiem
2007	Nina Hoss	Yella	Yella
2008	Sally Hawkins	Happy-Go-Lucky, czyli co nas uszczęśliwia	Happy-Go-Lucky
2009	Birgit Minichmayr	Wszyscy inni	Alle Anderen
2010	Shinobu Terajima	Gąsienica	キャタピラー Kyatapirâ
2011	Leila Hatami Sareh Bayat Sarina Farhadi Kimia Hosseini Shirin Yazdanbakhsh	Rozstanie	جدایی نادر از سیمین Jodaeiye Nader az Simin
2012	Rachel Mwanza	Wiedźma wojny	Rebelle
2013	Paulina García	Gloria	Gloria
2014	Haru Kuroki	Mały domek	小さいおうち Chiisai ouchi
2015	Charlotte Rampling	45 lat	45 Years
2016	Trine Dyrholm	Komuna	Kollektivet
2017	Kim Min-hee	Samotnie na plaży pod wieczór	밤의 해변에서 혼자 Bamui haebyun-eoseo honja
2018	Ana Brun	Dziedziczki	Las herederas
2019	Yong Mei	Żegnaj, mój synu	地久天长 Di jiu tian chang
2020	Paula Beer	Undine	Undine

Przypisy

↑ Zack Sharf: Berlin Film Festival Switching to Gender Neutral Acting Awards in 2021. IndieWire, 2020-08-24. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
↑ David Mouriquand: Berlinale 2021: The winners, losers, highs and lows. Ex Berliner, 11.03.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
↑ Tom Grater: San Sebastian Becomes Latest Festival To Introduce Gender Neutral Acting Awards. Deadline, 22.06.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
↑ Iran’s House of Cinema honors national winners of Berlinale. "Tehran Times", 2011-03-02. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).
↑ Julianne Moore to Star in ‘When You Finish Saving The World’. Dan's Papers, 2020-05-02. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
↑ Anna Sadokierska: Polacy i Berlinale - historia w skrócie. DW, 2010-02-11. [dostęp 2020-11-21]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Strona festiwalu (ang.)

[1] Zack Sharf: Berlin Film Festival Switching to Gender Neutral Acting Awards in 2021. IndieWire, 2020-08-24. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).

[2] David Mouriquand: Berlinale 2021: The winners, losers, highs and lows. Ex Berliner, 11.03.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).

[3] Tom Grater: San Sebastian Becomes Latest Festival To Introduce Gender Neutral Acting Awards. Deadline, 22.06.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).

[4] Iran’s House of Cinema honors national winners of Berlinale. "Tehran Times", 2011-03-02. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).

[5] Julianne Moore to Star in ‘When You Finish Saving The World’. Dan's Papers, 2020-05-02. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).

[6] Anna Sadokierska: Polacy i Berlinale - historia w skrócie. DW, 2010-02-11. [dostęp 2020-11-21]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Nagrody w konkursie głównym	Złoty Niedźwiedź Srebrny Niedźwiedź Grand Prix Reżyseria Rola główna Rola drugoplanowa Scenariusz Osiągnięcie artystyczne
Pozostałe nagrody	Nagroda FIPRESCI Nagroda Jury Ekumenicznego Film krótkometrażowy Honorowy Złoty Niedźwiedź Nagroda Teddy
Nagrody nieistniejące	Nagroda im. Alfreda Bauera Aktor Aktorka Muzyka
Edycje	1951 (1) 1952 (2) 1953 (3) 1954 (4) 1955 (5) 1956 (6) 1957 (7) 1958 (8) 1959 (9) 1960 (10) 1961 (11) 1962 (12) 1963 (13) 1964 (14) 1965 (15) 1966 (16) 1967 (17) 1968 (18) 1969 (19) 1970 (20) 1971 (21) 1972 (22) 1973 (23) 1974 (24) 1975 (25) 1976 (26) 1977 (27) 1978 (28) 1979 (29) 1980 (30) 1981 (31) 1982 (32) 1983 (33) 1984 (34) 1985 (35) 1986 (36) 1987 (37) 1988 (38) 1989 (39) 1990 (40) 1991 (41) 1992 (42) 1993 (43) 1994 (44) 1995 (45) 1996 (46) 1997 (47) 1998 (48) 1999 (49) 2000 (50) 2001 (51) 2002 (52) 2003 (53) 2004 (54) 2005 (55) 2006 (56) 2007 (57) 2008 (58) 2009 (59) 2010 (60) 2011 (61) 2012 (62) 2013 (63) 2014 (64) 2015 (65) 2016 (66) 2017 (67) 2018 (68) 2019 (69) 2020 (70) 2021 (71) 2022 (72) 2023 (73) 2024 (74)

1950-1979	Elsa Martinelli (1956) Yvonne Mitchell (1957) Anna Magnani (1958) Shirley MacLaine (1959) Juliette Mayniel (1960) Anna Karina (1961) Rita Gam / Viveca Lindfors (1962) Bibi Andersson (1963) Sachiko Hidari (1964) Madhur Jaffrey (1965) Lola Albright (1966) Edith Evans (1967) Stéphane Audran (1968) Shirley MacLaine / Simone Signoret (1971) Elizabeth Taylor (1972) Kinuyo Tanaka (1975) Jadwiga Barańska (1976) Lily Tomlin (1977) Gena Rowlands (1978) Hanna Schygulla (1979)
1980-1999	Renate Krößner (1980) Barbara Grabowska (1981) Katrin Saß (1982) Jewgienija Głuszenko (1983) Inna Czurikowa (1984) Jo Kennedy (1985) Marcélia Cartaxo / Charlotte Valandrey (1986) Ana Beatriz Nogueira (1987) Holly Hunter (1988) Isabelle Adjani (1989) Victoria Abril (1991) Maggie Cheung (1992) Michelle Pfeiffer (1993) Crissy Rock (1994) Josephine Siao (1995) Anouk Grinberg (1996) Juliette Binoche (1997) Fernanda Montenegro (1998) Juliane Köhler / Maria Schrader (1999)
2000-2020	Bibiana Beglau / Nadja Uhl (2000) Kerry Fox (2001) Halle Berry (2002) Nicole Kidman / Julianne Moore / Meryl Streep (2003) Catalina Sandino Moreno / Charlize Theron (2004) Julia Jentsch (2005) Sandra Hüller (2006) Nina Hoss (2007) Sally Hawkins (2008) Birgit Minichmayr (2009) Shinobu Terajima (2010) Leila Hatami / Sareh Bayat / Sarina Farhadi / Kimia Hosseini / Shirin Yazdanbakhsh (2011) Rachel Mwanza (2012) Paulina García (2013) Haru Kuroki (2014) Charlotte Rampling (2015) Trine Dyrholm (2016) Kim Min-hee (2017) Ana Brun (2018) Yong Mei (2019) Paula Beer (2020)