Нацыянальная народная армія

Нацыянальная народная армія
ням.: Nationale Volksarmee
Нацыянальная народная армія ; ням.: Nationale Volksarmee
	Эмблема ННА
Гады існавання	1 сакавіка 1956 — 2 кастрычніка 1990
Краіна	ГДР
Уваходзіць у	Armed organs of the GDR[d]
Тып	Узброеныя сілы
Складаецца з	Ваенна-паветраныя сілы ГДР[d]; Сухапутныя войскі ГДР[d]; Фольксмарынэ;
Колькасць	175.300 (1990)
Дэвіз	ням.: Für den Schutz der Arbeiter-und-Bauern-Macht; (На варце рабоча-сялянскай улады)

Нацыяна́льная наро́дная а́рмія (ням.: Nationale Volksarmee, NVA) — узброеныя сілы ГДР.

Стварэнне

18 студзеня 1956 года Народная палата ГДР прыняла Закон аб стварэнні арміі (ННА) і міністэрства нацыянальнай абароны. 1 сакавіка 1956 года, калі першыя часці ННА прынялі ваенную прысягу, адзначаўся як Дзень арміі (ННА) і з'яўляўся ўсенародным святам працаўнікоў Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі.

Дактрына

Афіцыйная пазіцыя ўсходненямецкага кіраўніцтва па пытаннях абароны фармулявалася як «адмаўленне ўсіх традыцый пруска-нямецкае ваеншчыны», і засноўвалася на далейшым умацаванні абараназдольнасці сацыялістычнага ладу ГДР, а таксама на цесным узаемадзеянні з арміямі сацыялістычных краін. ННА працягвала традыцыі ўзброенае барацьбы нямецкага пралетарыяту, а таксама вызваленчага руху эпохі напалеонаўскіх войнаў. Аднак фактычна цалкам з класічнай ваеннай традыцыяю Германіі падрана не было. Сістэма званняў і знакаў адрознення ННА ГДР уяўляла сабою кампіляцыю са знакаў адрознення вермахта і Арміі. Варта адзначыць, што сістэма званняў у бундэсверы фарміравалася пад уплывам сістэмы званняў ЗША.

Артыкул 7.2 Канстытуцыі ГДР 1968 года абвяшчаў:

Германская Дэмакратычная Рэспубліка арганізуе абарону краіны, а таксама ахову сацыялістычнага ладу і жыцця грамадзян. Нацыянальная народная армія і іншыя органы абароны краіны ахоўваюць сацыялістычныя заваяванні народа ад усіх замахаў звонку. Нацыянальная народная армія падтрымлівае ў інтарэсах захавання міру і забеспячэнне бяспекі сацыялістычнай дзяржавы цеснае баявое братэрства з арміямі Савецкага Саюза і іншых сацыялістычных дзяржаў.

Падрыхтоўка афіцэрскага складу

Падрыхтоўка афіцэрскага складу праводзілася ў вышэйшых афіцэрскіх вучылішчах і ў Ваеннай акадэміі імя Фрыдрыха Энгельса. На 1973 год па сацыяльным паходжанні каля 90 % афіцэраў і генералаў былі выхадцамі з рабочых і сялян.

Колькасць

Па стану на 1987 год Сухапутныя сілы ННА ГДР налічвалі 120000 ваенных.

Складаліся з 2 бранятанкавых дывізіі, 4 матарызаваных дывізіі, 2 брыгады ракетаў тыпу «зямля-зямля», 10 артылерыйскіх палкоў, 9 палкоў ППА, 1 полк авіяпадтрымкі, 2 процітанкавых батальёна і іншыя часткі падтрымкі.

Канец арміі ГДР

3 кастрычніка 1990 года адбылося ўз'яднанне Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі і Федэратыўнай Рэспублікі Германіі. Аднак армія ГДР не была ўключана ў склад бундэсвера, а была фактычна расфарміравана. Генералы ННА былі звольнены міністрам раззбраення і абароны ГДР Райнерам Эпельманам са службы яшчэ 2 кастрычніка. Ваенныя званні афіцэраў ННА не былі прызнаны бундэсверам, які фактычна пазбавіў іх званняў, а службу ў арміі ГДР не прызналі ні за ваенны, ні за грамадзянскі працоўны стаж. Аднак не адразу, але пасля былі звольнены шматлікія спецыялісты (лётчыкі і авіятэхнікі), абслугоўвалыя прынятыя на ўзбраенне бундэсверам знішчальнікі МІГ-29, раней якія належалі ННА. Прынятыя на службу ў Бундэсверы афіцэры ННА атрымалі ніжэйшыя званні. 3 кастрычніка ННА складалася з 88800 чалавек (сярод іх 23155 афіцэраў і 22549 унтэр-афіцэраў), але большасць асабовага склада не былі прыняты на службу ў Бундэсверы. Першапачаткова ўзброеные сілы ГДР увайшлі ў склад новастворанага камандавання Бундэсвер Ост, якое і займалася іх рэарганізацыяй.

Ваенна-марскі флот ГДР

Склад

З усіх невялікіх флатоў краін-саюзніцаў СССР па Варшаўскім дагаворы Ваенна-марскі флот Арміі ГДР у канцы 1980-х гг. быў найбольш баяздольным. Яго аснову складалі сучасныя караблі, якія ўступілі ў лад у 1970-1980-х гг.

Усяго да моманту аб'яднання Германіі ў 1990 г. у яго складзе знаходзілася 110 баявых караблёў розных класаў і 69 дапаможных судоў. У складзе марское авіяцыі налічвалася 24 верталёта (16 — тыпу Мі-8 і 8 — тыпу Мі-14), а таксама 20 знішчальнікаў-бамбардзіроўшчыкоў Су-17. Колькасць асабовага складу ВМФ — каля 16 тысяч чал.

Самымі буйнымі караблямі ў складзе ВМФ ГДР былі тры вартавых карабля тыпу «Rostock» (інш.1159), пабудаваныя ў СССР на Зялёнадольскім суднабудаўнічым заводзе ў 1978, 1979 і 1986 гадах адпаведна.

Аснову супрацьлодачных сіл складалі 16 малых супрацьлодачных караблёў (МСК) тыпу «Parchim» інш.133.1. Караблі будаваліся з 1980 па 1985 г. на верфі «Peenewerft» у г. Вольгаст па праекце, распрацаванаму ў ГДР з дапамогай савецкіх спецыялістаў на базе МСК інш.1124. У 1986—1990 гг. для СССР было пабудавана 12 МСК гэтага тыпу па мадэрнізаваным праекце 133.1-М.

Іншым прыкладам супрацоўніцтва Савецкага Саюза і Усходняе Германіі ў вобласці ваеннага караблебудавання з'яўлялася будаўніцтва ў ГДР па савецкім праекце (інш.151) ракетных катараў (РКА) поўным водазмяшчэннем 380 т, якія планавалася ўзброіць васьмю найновымі супрацькарабельнымі ракетамі (СКР) «Уран» (вытворчасць СКР па савецкай ліцэнзіі вызначалася разгарнуць у ГДР). Меркавалася, што гэты РКА паступіць на ўзбраенне флатоў краін-удзельніцаў Варшаўскага дагавора. Да аб'яднання Германіі атрымалася пабудаваць толькі два катары гэтага тыпу, яшчэ чатыры знаходзіліся ў рознай ступені гатовасці. Для замены састарэлых РКА інш.205 (у канцы 1980-х гг. усё 12 РКА гэтага праекту вывелі ў рэзерв) ВМФ ГДР атрымаў ад СССР пяць ракетных катараў інш.1241-РЭ. Гэтыя катары (распрацаваныя ЦКБ «Дыямент» на базе інш.1241.1-T) з 1980 г. будаваліся на экспарт Рыбінскім і Яраслаўскім суднабудаўнічымі заводамі. Усяго для Балгарыі, ГДР, Індыі, Емена, Польшчы і Румыніі пабудавалі 22 РКА. У складзе ВМФ ГДР знаходзіліся таксама шэсць вялікіх тарпедных катараў пр.206, пабудаваных у СССР у 1968—1976 гг.

Толькі ў ВМФ ГДР існаваў такі клас караблёў, як сверхмалыя (водазмяшчэннем 28 тонаў) ТКА тыпу «Libelle» (далейшае развіццё ТКА тыпу «Iltis») з жэлобнымі тарпеднымі апаратамі для 533-мм тарпедаў. Тарпеда выстрэльвалася назад — гэтак жа, як гэта рабілі савецкія ТКА тыпу «Г-5» у 1930—1940 гг. Усходненямецкі флот размяшчаў трыццаццю ТКА тыпу «Libelle».

У складзе амфібййных сіл знаходзілася 12 дэсантных караблёў (ДК) тыпу «Ноуегswerda» (поўным водазмяшчэннем 2000 тонаў), спраектаваных і пабудаваных у 1974—1980 гг. у ГДР. Яшчэ два карабля гэтага тыпу пераабсталёўвалі ў транспарты забеспячэння.

ВМФ ГДР валодаў досыць шматлікімі мінна-тральнымі сіламі. З 1969 г. вялося будаўніцтва базавых тральшчыкаў тыпу «Greiz» («Kondor II»). Усходненямецкі флот атрымаў 26 караблёў гэтага тыпу, яшчэ 18 адзінкаў дабудавалі ў варыянце памежных СКР (тып «Kondor I») для Берагавое аховы (Grenzebrigade Kuste). Пяць базавых тральшчыкаў былі пераабсталяваны ў выратавальныя і навучальныя судны.

У складзе дапаможнага флоту знаходзілася 69 судоў рознага прызначэння. Галоўным чынам гэта былі сучасныя судны параўнальна невялікага водазмяшчэння, пабудаваныя на нацыянальных верфях, а таксама ў СССР і ПНР.

Пасля аб'яднання Германіі

3 кастрычніка 1990 г. «дзяржава рабочых і сялян на нямецкай зямлі» (як ганарліва зваў ГДР яе першы кіраўнік Вільгельм Пік) спыніла сваё існаванне, і перад кіраўніцтвам аб'яднанае Германіі з усёю вастрынёю ўстала пытанне, што рабіць з асабовым складам і ўзбраеннем, якія дасталіся ў спадчыну ад ННА ГДР. На тэрыторыі былое ГДР было ўтворана часавае аб'яднанае камандаванне Bundeswehr «Ost» (Усход), якое і прыняло на сябе ролю ліквідацыйнае камісіі. Асабовы склад тэрміновае службы паступова звольнілі, некаторая колькасць афіцэраў пасля адпаведнай «праверкі» прынялі на службу ў Бундэсвер. Узбраенне і тэхніку, за рэдкім выключэннем (знішчальнікі МІГ-29), меркавалася прадаць іншым краінам ці ж утылізаваць. Увесь флот былое ГДР быў засяроджаны ў Растоке і чакаў свае долі. Адразу ж адправіліся на злом найбольш старыя і патрабавалыя рамонту караблі. Урад ФРГ узмоцнена шукаў пакупнікоў, разльічваючы выгодна прадаць найбольш сучасныя баявыя адзінкі.

Усе 16 МПК тыпу «Parchim» у 1992 г. купіла Інданезія, караблі пасля пераабсталявання і падрыхтоўкі экіпажаў паступова перайшлі ў інданезійскі порт Сурабаю. Цікава адзначыць, што ў 1996 г. Зялёнодольскае ПКБ прапанавала камандаванню ВМС Інданезіі праект мадэрнізацыі гэтых караблёў да ўзроўню МПК пр.133.1-М. Акрамя таго, Інданезія набыла 9 БТ тыпу «Kondor II» і ўсё 12 ДК тыпу «Hoyerswerda», а таксама два пераабсталяваных з ДК транспарта забеспячэння.

З усёй спадчыны, якую атрымала ФРГ найвялікую цікавасць выклікала РКА пр.1241-РЭ. Улічваючы, што сярод пакупнікоў савецкай зброі знаходзяцца, мякка кажучы, недружалюбныя ЗША дзяржавы, камандаванне ВМС ЗША прыняло рашэнне дасканала вывучыць катар. Выбар упаў на РКА «Hiddensee» (былы «Rudolf Egelhofter»). У снежні 1991 г. на палубе транспартнага судна ён прыбыў у ЗША і быў прыпісаны да даследчага цэнтра ВМС ЗША ў горадзе Саламон (штат Мэрыленд). Катэр быў падвергнуты ўсебаковым выпрабаванням па адмысловай праграме. Амерыканскія спецыялісты высока ацанілі канструкцыю корпусу карабля, яго хадавыя і манеўраныя якасці, аднак адзначаўся недастатковы (па амерыканскіх стандартах) рэсурс маршавых і фарсажных газавых турбінаў, традыцыйна крытыкавалася радыёэлектроннае ўзбраенне. Таксама адзначалася нізкая баявая эфектыўнасць ракетаў П-20 (экспартная мадыфікацыя П-15 Тэрміт), добрую адзнаку атрымала шасціствольная АУ АК-630. У цэлым было зроблена заключэнне, што РКА такога тыпу, узброеныя больш сучаснымі ПКР «Маскіт» (інш.12411, 12421) ці «Уран» (інш.12418) уяўляюць сабою досыць сур'ёзную небяспеку для караблёў ВМС ЗША і іх саюзнікаў.

Астатнія чатыры РКА засталіся ў Растоке. Перыядычна з'яўляліся паведамленні пра жаданне Польшчы, якая выклікае прыхільнасць чатырма падобнымі катарамі, набыць у ФРГ яшчэ два. Выгодна прадаўшы Інданезіі вялікую частку сучасных караблёў, урад ФРГ прыняўся фактычна раздорваць пакінутыя. Так, у 1993—1994 гг. было прынята рашэнне пра перадачу Латвіі трох, а Эстоніі — дзевяці пераабсталяваных катараў пр.205 (з іх знялі пускавыя ўсталёўкі ПКР П-15). Частка катараў ужо перададзена. Латвіі дасталіся і два БТ тыпу «Kondor II». Гэтак жа шчодра былі раздадзены Германіяй і памежныя СКР тыпу «Kondor I»: чатыры адзінкі — Тунісу, два — Мальце, адзін — Гвінеі-Бісау, два (у 1994 г.) — Эстоніі.

Менш усяго павезла тром СКР інш.1159 — не знойдучы пакупніка, камандаванне бундэсмарынэ прадало іх на злом.

Ніводны баявы карабель ВМФ ГДР не ўвайшоў у склад ваенна-марскога флоту Германіі. Тры найновых катары пр.151 (адзін дабудавалі ўжо ў ФРГ, тры ў недабудаваным стане прадалі Польшчы) былі пераўзброены і ўключаны ў склад Берагавое аховы (Bundesgrenzschutz-See) ФРГ разам з трыма памежнымі СКР тыпу «Kondor I».

Так скончыў сваё існаванне флот ГДР, караблі якога цяпер ходзяць пад сцягамі васьмі дзяржаў.

Сістэма воінскіх званняў і знакаў адрознення

Званні фенрых і оберфенрых адпавядаюць званням прапаршчык і старшы прапаршчык у савецкай арміі.

Колер акантоўкі пагонаў залежаў ад роду войскаў:

Сухапутныя войскі (Landstreitkräfte)

Войскі, службы	Колер
Генералы	Пунсовы
Артылерыя Ракетныя войскі ППА	Кірпічны
Мотастралковыя войскі	Белы
Бранятанкавыя войскі	Ружовы
Войскі сувязі	Жоўты
Дэсантныя войскі	Аранжавы
Ваенна-будаўнічыя войскі	Аліўкавы
Тылавыя службы Медыцынская служба Ваенная юстыцыя Фінансавая служба	Цёмна-зялёны
інжынерныя войскі Хімічныя войскі Аўтатранспартная служба Тапаграфічная служба	Чорны

Ваенна-паветраныя сілы (Luftstreitkräfte)

Войскі, службы	Колер
ВВС	Нябесна-блакітны
ППА, Зенітна-ракетныя войскі ў складзе ВВС	Светла-шэры

Ваенна-марскі флот (Volksmarine)

Войскі, службы	Колер
ВМФ	Сіні

Пагранічныя войскі (Grenztruppen)

Войскі, службы	Колер
Пагранічныя войскі	Зялёны

генералы ННА
Маршал ГДР (Marschall der DDR) Званне ніколі не прысвойвалася	Генерал арміі (Armeegeneral)	Генерал-палкоўнік (Generaloberst)	Генерал-лейтэнант (Generalleutnant)	Генерал-маёр (Generalmajor)

афіцэры ННА
Палкоўнік (Oberst)	Падпалкоўнік (Oberstleutnant)	Маёр (Major)	Капітан (Hauptmann)	Старшы лейтэнант (Oberleutnant)	Лейтэнант (Leutnant)	Малодшы лейтэнант (Unterleutnant)

прапаршчыкі ННА
Старшы штабс-прапаршчык (Oberstabsfahnrich)	Штабс-прапаршчык (Stabsfahnrich)	Старшы прапаршчык (Oberfahnrich)	Прапаршчык (Fahnrich)

сэржанты ННА
Штабсфельдфебель (Stabsfeldwebel)	Оберфельдфебель (Oberfeldwebel)	Фельдфебель (Feldwebel)	Унтэрфельдфебель (Unterfeldwebel)	Унтэр-афіцэр (Unteroffizier)