Լեո Կուպեր

Լեո Կուպեր
Ծնվել է	1908 Յոհաննեսբուրգ, ՀԱՀ
Մահացել է	1994 Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ՀԱՀ
Մասնագիտություն	գիտնական և գրող
Հաստատություն(ներ)	Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան
Գործունեության ոլորտ	իրավունք
Ալմա մատեր	Բիրմինգհեմի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Պարգևներ	Հերսկովիցի մրցանակ
Ամուսին(ներ)	Հիլդա Կուպեր

Լեո Կուպեր (անգլ.՝ Leo Kuper, 1908, Յոհաննեսբուրգ, ՀԱՀ - 1994, Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի սոցիոլոգ, ցեղասպանության մասնագետ։ Կալիֆոռնիայի համալսարանի (ԱՄՆ) պրոֆեսոր։

Կենսագրություն

Լեո Կուպերը ծնվել է 1904 թվականի նոյեմբերի 24-ին Յոհանեսբուրգում, լիտվացի հրեաների ընտանիքում։ Նրա քույրը՝ Մարին (մահ․՝ 1948) հետագայում եղել է Յոհանեսբուրգի Legal Aid Bureau-ի տնօրենը։

Կուպերը սովորել է իրավաբանություն Վիթվաթերսրանդի համալսարանում՝ ստանալով իրավունքի բակալավրի աստիճան։ Որպես փաստաբան՝ Լեո Կուպերը ներկայացրել է աֆրիկացի հաճախորդների շահերը մարդու իրավունքներին վերաբերող դատավարություններում, ինչպես նաև ներկայացրել է երկրի՝ ռասայական խտրականությունից զերծ առաջին արհեստակցական միություններից մեկը։ Օգնել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության՝ իրավաբանական աջակցության առաջին բարեգործական կազմակերպության ստեղծմանը։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին՝ 1940 թվականից մինչև 1946 թվականը, Լեո Կուպերը՝ որպես հետախուզության սպա ծառայել է Ութերորդ բանակի կազմում Քենիայում, Եգիպտոսում և Իտալիայում։ Պատերազմից հետո կազմակերպել է Առողջապահության ազգային ռազմական հուշահամալիր հիմնադրամը (անգլ.՝ National War Memorial Health Foundation), որը սոցիալական և բժշկական ծառայություններ է մատուցել հասարակության բոլոր շերտերի անապահով մարդկանց։

Գիտական և քաղաքական գործունեություն

1947 թվականին Լեո Կուպերն ընդունվել է Հյուսիսային Կարոլինայի համալսարան, որտեղ ստացել է սոցիոլոգիայի մագիստրոսի աստիճան։ Դրանից հետո նա աշխատանքի է ընդունվել Անգլիայի Բիրմինգհեմի համալսարանում որպես սոցիոլոգիայի դասախոս։

Բիրմինգհեմում Կուպերը ղեկավարել է հետազոտական նախագիծ, որն ուղղված էր օգնելու Քովենթրի քաղաքը վերականգնել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ տեղի ունեցած ռմբակոծություններից հետո։ Այս նախագծի գագաթնակետը դարձել է «Կյանքը քաղաքներում» (անգլ.՝ «Living in Towns», 1953) գրքի հրապարակումը։ 1952 թվականին Կուպերն ստացել է սոցիոլոգիայի դոկտորի աստիճան Բիրմինգհեմի համալսարանում, ապա տեղափոխվել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն՝ Դուրբան, որտեղ որպես սոցիոլոգիայի պրոֆեսոր աշխատանքի է անցել Նաթալի համալսարանում։

Կուպերը եղել է ապարտհեյդի ակտիվ հակառակորդ։ Նրա ղեկավարությամբ Նաթալի համալսարանի սոցիոլոգիայի ֆակուլտետը եղել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության միակ միասնական ակադեմիական ֆակուլտետը։ Կուպերը և նրա գործընկեր Ֆաթիմա Մեերը ենթարկվել են լրտեսման ապարտհեյդի կառավարության կողմից, նույնիսկ կառավարության լրտեսները ներթափանցել են ամբիոնում անցկացվող դասերին։

Դուրբանում անցկացրած տարիներին Կուպերը դարձել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության լիբերալ կուսակցության համահիմնադիր և եղել Նաթալում նրա մասնաճյուղի նախագահը։ 1956 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Կուպերն ու Ալան Պատոնը Լիբերալ կուսակցության անունից ելույթ են ունեցել պետության դավաճանության մեջ մեղադրվողներին օգնելու նպատակով Դուրբանում անցկացվող դրամահավաքի միջոցառման ժամանակ։ Նրանք և չորս այլ բանախոսներ ձերբակալվել են։ 1957 թվականի օգոստոսի 1-ին բոլոր վեց ամբաստանյալներն արդարացվել էին բողոքարկւմից հետո։

1960-ական թվականներին Կուպերը տեղափոխվել է Լոս Անջելես (Կալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ), որտեղ նա սկսել է դասավանդել և հետազոտություններ կատարել Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարանում և նշանակվել է սոցիոլոգիայի պրոֆեսոր։ Նրա հրապարակումներից են՝ The Pity of it All, «Պասիվ դիմադրությունը Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում» (անգլ.՝ «Passive Resistance in South Africa») և «Ցեղասպանության կանխարգելումը» (անգլ․՝ «The Prevention of Genocide»)։ Նրա «Ցեղասպանություն։ Դրա քաղաքական կիրառությունը քսաներորդ դարում» (անգլ.՝ «Genocide: Its Political Use in the Twentieth Century», 1981) գիրքը հատկապես լայնորեն արձագան է ստացել և շարունակում է ուսումնասիրվել ավելի քան երեսուն տարի անց։

Կուպերը եղել է Երուսաղեմում Հոլոքոստի և ցեղասպանության ինստիտուտի միջազգային խորհրդի հիմնադիրներից մեկը։ 1980-ական թվականների կեսերին նա հիմնել է International Alert ընկերությունը Մայքլ Յանգի, Մարտին Էննալսի և այլոց աջակցությամբ։

Անձնական կյանք

1936 թվականին Լեո Կուպերն ամուսնացել է մարդաբան Հիլդա Կուպերի հետ։ Նրանք ունեցել են երկու դուստր՝ մարդու միջազգային իրավունքների փաստաբան Ջեննի Կուպերը և նկարիչ ու քանդակագործ Մարի Կուպերը։

Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրություն

Լեո Կուպերի գիտական հետազոտությունների զգալի մասը նվիրված է 1915 թվականի հայերի ցեղասպանության խնդրի ուսումնասիրությանը։ «Ցեղասպանություն. նրա քաղաքական կիրառությունը XX դարում» (1982) աշխատության մեջ Կուպերը քննում է ցեղասպանության հիմնական սոցիոլոգիական տեսությունները, հայերի օրինակով մոդելավորում ցեղասպանության գործընթացը, ցույց տալիս, որ 1915 թվականին երիտթուրքերի կազմակերպած ցեղասպանությունը իրականացման իր ձևերով և չափերով գերազանցել է Աբդուլ Համիդ II-ի իրագործած հայկական կոտորածները։

Կուպերը 1915 թվականի ցեղասպանությունը բաժանել է երկու փուլի, առաջին՝ հայերին զինաթափելու մասին հրահանգից (1915 թվականի փետրվար) մինչև առաջին տեղահանությունները ապրիլի սկզբին, երկրորդ՝ բուն տեղահանությունը՝ մանրակրկիտորեն ծրագրված ժամանակի և տեղի առումով։ Կուպերը հերքել է հայերի տեղահանության ռազմական անհրաժեշտության վերաբերյալ դրույթը, գտել, որ հայերի ինքնորոշման պահանջը իշխող էթնոսի (թուրքերի) կողմից ընկալվել է որպես պետության փլուզման սպառնալիք՝ դրանից բխող բոլոր հետևանքներով։

Կուպերը մասնակցել է ցեղասպանության վերաբերյալ միջազգային կոնֆերանսների, ինչպես նաև հայերի ցեղասպանությանը նվիրված ժողովուրդների մշտական ատյանի նիստերին (1984 թվականի ապրիլ)։

Երկեր

Երկեր 

1. Kuper, Leo (1953). Living in Towns: selected research papers in urban sociology of the Faculty of Commerce and Social Science, University of Birmingham. Cresset Press.
2. Passive Resistance in South Africa by Leo Kuper (New Haven, Yale University Press, 1957, 256 p., 4 p. of plates ։ ill. ; 21 cm).
3. Kuper, Leo (1953). The Background to Passive Resistance: South Africa, 1952. British Journal of Sociology.
4. Kuper, Leo; Watts, Hilstan; Davies, Ronald (1987). Durban: A Study in Racial Ecology. St. Martin's Press.
5. Kuper, Leo (1960). The College Brew: A Satire. Durban: Universal Printing Works.
6. Leo Kuper (1965). An African Bourgeoisie: Race, Class, and Politics in South Africa. New Haven and London: Yale University Press. Pp. xviii+ 452. 21s. paperback.
7. Kuper, Hilda; Kuper, Leo (1965). African Law: Adaptation and Development. University of California Press. GGKEY:JB0L2JNY412.
8. Kuper, Leo; Smith, Michael Garfield (1969). Pluralism in Africa. University of California Press. ISBN 978-0-520-01872-3.
9. Kuper, Leo (1975). Race, class and power: ideology and revolutionary change in plural societies. Transaction Publishers. ISBN 978-0-202-36845-0.
10. Kuper, Leo (1975). Race, Science and Society. Unesco/Allen & Unwin. ISBN 9780231039086.
11. Kuper, Leo (1977). The pity of it all: polarisation of racial and ethnic relations. Duckworth. ISBN 978-0-7156-1114-2.
12. Kuper, Leo; Kuper, Hilda (1981). South Africa: Human Rights and Genocide; Biography as Interpretation. Indiana University, African Studies Program. ISBN 978-0-941934-33-6.
13. Kuper, Leo (1983). Genocide: Its Political Use in the Twentieth Century. Yale University Press. ISBN 978-0-300-03120-1.
14. Kuper, Leo (1984). International action against genocide. Minority Rights Group.
15. Kuper, Leo (1985). The Prevention of Genocide. Yale University Press. ISBN 978-0-300-03418-9.
16. Cases and Materials on Genocide by Leo Kuper Foundation Staff, Publisher։ Routledge (9781859419298/1859419291).
17. Genocide Reader (Criminology) by Leo Kuper Foundation, Routledge Cavendish, 1 January 2007, 600 pages.
18. "Blueprint for Living Together" in Leo Kuper, ed., Living in Towns, London, 1953.
19. Kuper, L. (1949). «The South African Native: Caste, Proletariat or Race?». Social Forces. 28 (2): 146–153. doi:10.2307/2572640. ISSN 0037-7732. JSTOR 2572640.
20. Kuper, Leo (1950). «Review of 'White Settlers and Native Peoples'». The British Journal of Sociology. 1 (4): 363. doi:10.2307/586900. ISSN 0007-1315. JSTOR 586900.
21. Kuper, Leo (1951). «Social Science Research and the Planning of Urban Neighbourhoods». Social Science Research and the Planning of Urban Neighbourhoods. 29: 237–243.
22. Kuper, Leo (1953). «The Background to Passive Resistance (South Africa, 1952)». The British Journal of Sociology. 4 (3): 243–256. doi:10.2307/587540. ISSN 0007-1315. JSTOR 587540.
23. Kuper, L. (1954). «The Control of Social Change: A South African Experiment». Social Forces. 33 (1): 19–29. doi:10.2307/2573139. ISSN 0037-7732. JSTOR 2573139.
24. "Techniques. of Social Control in South Africa" by Leo Kuper, Listener 55, 31 May 1956, pp. 708.
25. "Rights and riots in Natal" by Leo Kuper In Africa South, Vol.4, No.2, Jan–Mar 1960, pp. 20–26.
26. "The Heightening of Racial Tension" by Leo Kuper, In The Heightening of Racial Tension, Vol.2, 1960, pp. 24–32.
27. "Ethnic and Racial Pluralism: Some Aspects of Polarization and Depluralization." In Leo Kuper and MG. Smith, M.G. (Eds) Pluralism in Africa. Berkeley and Los
28. "Racialism and Integration in South African Society" by Leo Kuper, In Racialism and Integration in South African Society, Vol.4, 1963, pp. 26–31.
29. "The problem of violence in South Africa" by Leo Kuper, in Inquiry (Taylor & Francis), Vol.7 (1–4), 1964, pages 295–303.
30. "Book Review: Caneville: The Social Structure of a South African Town. Pierre L. Van Den Berghe, Edna Miller" by Leo Kuper, In American Journal of Sociology, Vol.71 (1), 1965, pp. 115.
31. "Neighbour on the Hearth." by Leo Kuper – Environmental Psychology։ Man and His Physical Setting, edited by H. M. Proshansky, W. H. Ittelson and L. G. Rivlin, (New York։ Holt, Rinehart & Winston, 1970).
32. "Continuities and Discontinuities in Race Relations: Evolutionary or Revolutionary Change" by Leo Kuper in Cahiers d'études africaines ( published by EHESS ), Vol. 10, Cahier 39, 1970, pp. 361–383.
33. Kuper, Leo (2009). «Theories of Revolution and Race Relations*». Comparative Studies in Society and History. 13 (1): 87–107. doi:10.1017/S0010417500006125. ISSN 0010-4175.
34. "African Nationalism in South Africa, 1910–1964" by Leo Kuper in The Oxford History of South Africa, Vol. II, M. Wilson and L. Thompson (eds.), Oxford։ Clarendon Press, 1971, pp. 424–476.
35. Kuper, Leo (2009). «Race, Class and Power: Some Comments on Revolutionary Change». Comparative Studies in Society and History. 14 (4): 400–421. doi:10.1017/S0010417500006782. ISSN 0010-4175.
36. Kuper, Leo (1975). «Censorship by proxy». Index on Censorship. 4 (3): 48–50. doi:10.1080/03064227508532449. ISSN 0306-4220.
37. "Book Review: Ethnicity and Resource Competition in Plural Societies. Leo A. Despres" by Leo Kuper, In American Journal of Sociology, Vol.82 (5), 1977, pp. 1146.
38. "Types of Genocide and Mass Murder" by Leo Kuper, In Israel W. Charny (ed.) Toward the understanding and prevention of genocide։ Proceedings of the International Conference on the Holocaust and Genocide. Boulder and London։ Westview Press, 1984, pages 32–47.
39. Kuper, Leo (2009). «The Turkish genocide of Armenians, 1915–1917». In Richard G. Hovannisian (ed.). The Armenian Genocide in Perspective. Transaction Publishers. ISBN 978-1-4128-0891-0.
40. "The Nazi Doctors: Medical Killing and the Psychology of Genocide.", by Robert Jay Lifton and by Leo Kuper, Political Science Quarterly, Vol.102 (1), March 1987, pp. 175.
41. "In the Belly of the Beast: The Modern State as Mass Murderer" by Robin M. Williams, Leo Kuper, in Contemporary Sociology, Vol.16 (4), 1987, pp. 502.
42. "Genocide and the Modern Age: Etiology and Case Studies of Mass Death" by Leo Kuper, Isidor Walliman, Michael N. Dobkowski, In Contemporary Sociology, Vol.17 (1), 1988, pp. 24.
43. Kuper, Leo (1989). Robert N. Proctor (ed.). «Biology as Destiny: The Scientific Mystifications of Medical Mass Murder». Contemporary Sociology. 18 (5): 753–755. doi:10.2307/2073343. ISSN 1939-8638. JSTOR 2073343.
44. "Theological warrants for genocide: Judaism, Islam and Christianity" by Leo Kuper – Terrorism and Political Violence, Volume 2, Issue 3, 1990, pages 351–379.
45. "On Jewish Disconnection from Other Genocides." by Leo Kuper – Internet on the Holocaust and Genocide, Issues 49–50, Special Section, 1990, p. 7.
46. Revolution and Genocide։ On the Origins of the Armenian Genocide and the Holocaust, 2nd edition by Robert Melson, Leo Kuper (Introduction), Leo Kuper (Foreword by)
47. Kuper, L. (1990). «The genocidal state: an overview». State Violence and Ethnicity: 19–51.
48. "The Genocidal State: An Overview", by Leo Kuper in Pierre L. van den Berghe, ed., State Violence and Ethnicity (Niwot, CO։ University Press of Colorado), 1990, pp. 44.
49. "The Roots of Evil: The Origins of Genocide and Other Group Violence." by Leo Kuper, Ervin Staub, In Contemporary Sociology, Vol.19 (5), 1990, pp. 683.
50. "The Genocidal Mentality: Nazi Holocaust and Nuclear Threat" by Leo Kuper, Robert Jay Lifton, Erik Markusen, In Contemporary Sociology, Vol.20 (2), 1991, pp. 217.
51. "Lethal Politics: Soviet Genocide and Mass Murder since 1917" by Leo Kuper, R. J. Rummel, In Contemporary Sociology, Vol.20 (3), 1991, pp. 433.
52. "Reflections on the Prevention of Genocide," by Leo Kuper in Helen Fein (Ed.) Genocide Watch. New Haven, CT։ Yale University Press, 1992, pp. 135–161.
53. "Theoretical Issues relating to Genocide: Uses and Abuses" by Leo Kuper in G.J. Andreopoulos (ed.), Genocide։ Conceptual and Historical Dimensions, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, 1994, p. 31-46.

Գրականություն

• Galchinsky, Michael (2008). Jews and Human Rights: Dancing at Three Weddings. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-5267-8.
• Totten, Samuel; Jacobs, Steven Leonard (2013). Pioneers of Genocide Studies. Transaction Publishers. ISBN 978-1-4128-4974-6.
• Totten, Samuel; Bartrop, Paul Robert (2008). Dictionary of Genocide: A-L. Vol. Vol 1: A-L. ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-34642-2. {{cite book}}: |volume= has extra text (օգնություն)
• van den Berghe, Pierre (1989). Stranger in their Midst. University Press of Colorado. ISBN 0870812025.
• «Leo Kuper, 85, Dies; Wrote on Genocide». nytimes.com. 1994 թ․ մայիսի 29. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 18-ին.
• Charny, Israel W. (1994). «In Memoriam: Professor Leo Kuper». Holocaust and Genocide Studies. 8 (3): 446–447. doi:10.1093/hgs/8.3.446. ISSN 8756-6583.
• Hance, William A. (1968). Southern Africa and the United States.

Արտաքին հղումներ

• Leo Kuper Foundation website ?
• Research biography and collection details
• Collections archived by University of California

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 16)։