Հոնդուրաս

Հոնդուրաս; Honduras
Flag of Honduras?	Զինանշան
;	;
Կարգավիճակ	ինքնիշխան պետություն և երկիր
Ներառում է	Atlántida Department?, Choluteca Department?, Colón Department?, Comayagua Department?, Copán Department?, Cortés Department?, El Paraíso Department?, Francisco Morazán Department?, Gracias a Dios Department?, Intibucá Department?, Bay Islands Department?, La Paz Department?, Lempira Department?, Ocotepeque Department?, Olancho Department?, Santa Bárbara Department?, Valle Department? և Yoro Department?
Պետական լեզու	իսպաներեն
Մայրաքաղաք	Տեգուսիգալպա
Պետական կարգ	հանրապետություն
Օրենսդիր մարմին	National Congress of Honduras?
Երկրի ղեկավար	Շավարշ Մահտեսյան
Կառավարության ղեկավար	Սիոմարա Կաստրո, Juan Orlando Hernández?, Porfirio Lobo Sosa?, Roberto Micheletti?, Manuel Zelaya?, Ricardo Maduro? և Carlos Roberto Flores?
Մակերես	112.090 կմ²
Ազգաբնակչություն	▲10 062 994 մարդ (2021)
Հիմն	National Anthem of Honduras?
Կարգախոս	Libre, Soberana e Independiente
Հիմնադրված է	1821 թ.
Արժույթ	Լեմպիրա
Կենտրոնական բանկ	Հոնդուրասի կենտրոնական բանկ
Ժամային գոտի	UTC-6 և America/Tegucigalpa?
Հեռախոսային կոդ	+504
Ինտերնետ-դոմեն	.hn
Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս	0,621
	honduras.travel/en/

Հոնդուրասի Հանրապետություն (Republica de Honduras), պետություն Կենտրոնական Ամերիկայում։ Ողողվում է Կարիբյան ծովի և Խաղաղ օվկիանոսի Ֆոնսեկա ծոցի ջրերով։ Սահմանակից է Նիկարագուային, Սալվադորին, Գվատեմալային։ Տարածությունը 112 090 կմ² է, բնակչությունը՝ 8,5 միլիոն (2013)։ Մայրաքաղաքը՝ Տեգուսիգալպա։ Վարչականորեն բաժանվում է 18 մարզերի։

Պետական կարգը

Ըստ 1965 թվականի սահմանադրության, պետության և կառավարության գլուխը պրեզիդենտն է (առանց վերընտրության իրավունքի)։ Օրենսդիր իշխանության բարձրագույն մարմինը՝ միապալատ Ազգային կոնգրեսը, 1972 թվականին արձակվել է։ Որոշումները փաստորեն ընդունում է Ազգային պաշտպանության գերագույն խորհուրդը, որը 1978 թվականիի պետական հեղաշրջումից հետո իշխանությունը հանձնել է զինվորական խունտային։

Բնություն

Մակերևույթի մեծ մասը հնագույն (արխեյան) բյուրեղային ապարներից կազմված բարձրավանդակ է (բարձրությունը՝ մինչև 2865 մ), ափերի մոտ ցածրադիր հարթավայրեր են։ Օգտակար հանածոներից կան արծաթ, ոսկի, գունավոր մետաղների և երկաթի հանքավայրեր, ծարիր, բոքսիտներ։

Կլիմա

Արևադարձային է, պասսատային։ Ամսական միջին ջերմաստիճանը հարթավայրերում 22-26 °C է, բարձրավանդակում՝ 10-24 °C, հյուսիսում և հյուսիս-արևելքում՝ հողմակողմ լանջերին, շատ խոնավ է (տարեկան տեղումները՝ մինչև 3000—5000 մմ)։ Մինչև 600-700 մ բարձրություններում լեոնալատերիտային և կարմիր հողերի վրա տարածված են խոնավ արևադարձային, ավելի բարձր՝ մշտականաչ և խառն անտառները, հովիտներում՝ չորասեր թփուտները։

Բնակչություն

90 %-ը (2007) մետիսներ են, 7 %-ը՝ հնդկացիներ, 2 %-ը՝ սևամորթներ և այլք։ Պաշտոնական լեզուն իսպաներենն է, կրոնը՝ կաթոլիկությունը, տոմարը՝ գրիգորյանը։ Միջին խտությունը 1 կմ² վրա 63 մարդ է (2013)։ Մեծ քաղաքներն են Տեգուսիգալպան, Սան Պեդրո Սուլան, Լա Սեյբան։

Պատմական ակնարկ

Մինչև XVI դարի սկիզբը երկիրն անվանվել է Իգուերաս կամ Իբուերաս։ Բնիկների՝ հնդկացիների, մի մասը (լենկա, պայա և այլ ցեղեր) ապրում էր նախնադարյան համայնական կարգով, մյուս մասը՝ մայաները, ստեղծել էին Ամերիկայում վաղ դասակարգային բարձր քաղաքակրթություններից մեկը։ 1502 թվականին Քրիստաֆոր Կոլումբոսը հայտնագործեց Հոնդուրասի առափնյա շրջանները։ Իսպանացիները երկիրն անվանեցին Հոնդուրաս (Կաղապար:Lang-sp— խորություն բառից՝ մերձափնյա մեծ խորությունների պատճառով), 1524 թվականից սկսեցին Հոնդուրասի նվաճումը։ 1536 թվականին հնդկացիները առաջնորդ Լեմպիրայի գլխավորությամբ պայքար սկսեցին գաղութարարների դեմ, սակայն պարտվեցին։ 16-րդ դարի կեսին Հոնդուրասը մտավ Գվատեմալայի գեներալ-կապիտանության մեջ։

19-րդ դարի սկզբին Հոնդուրասը մասնակցեց իսպանական գաղութների անկախության պատերազմին և 1821 թվականի սեպտեմբերի 15-ին հռչակեց իր անկախությունը։ Հոնդուրասում ձևավորվեց քաղաքական երկու կուսակցություն՝ պահպանողականների (խոշոր հողատերեր) և լիբերալների (սաղմնավորվող բուրժուազիա)։ 1821 թվականին Հոնդուրասը միացվեց Մեքսիկային, 1823 թվականին մտավ Կենտրոնական Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների ֆեդերացիայի մեջ։ Ֆեդերացիայի կազմալուծումից հետո, 1838 թվականին, հռչակվեց Հոնդուրասի անկախության դեկլարացիան, 1839 թվականի հունվարին ընդունվեց Հոնդուրասի Հանրապետության առաջին սահմանադրությունը։ 19-րդ դարի 40-ական թվականներին սկսվեց օտարերկրյա տերությունների, առաջին հերթին՝ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի էքսպանսիան Հոնդուրաս։ 1884 թվականին ԱՄՆ Հոնդուրասին պարտադրեց ստորացուցիչ մի պայմանագիր, որով Հոնդուրասը փոխառության դիմաց տալիս էր երկաթուղային կոնցեսիաներ և հող՝ բանանի պլանտացիաների համար։ Հոնդուրասի արդյունաբերությունը և արտաքին առևտուրն աստիճանաբար անցան ամերիկյան հանրապետականների ձեռքը։ 1902 թվականին ստեղծվեցին «Յունայթեդ ֆրուտ քոմփանի», 1905 թվականին՝ «Ստանդարտ ֆրուտ էնդ սթիմշիփ քոմփանի» ամերիկյան ընկերությունների պլանտացիաները։ Աշխատանքային ծանր պայմանները և դաժան շահագործումը բազմիցս առաջացրել են հոնդուրասցիների հուզումներ, որոնք ճնշել են ամերիկյան զորքերը (1905, 1907, 1911, 1912 թվականներին)։ Հոնդուրասի ժողովրդի հակահանրապետական պայքարն ուժեղացավ Ռուսաստանում, Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխության ազդեցությամբ։

1927 թվականին երևան եկան կոմունիստական առաջին խմբերն ու արհմիությունները։ 1933 թվականին ԱՄՆ-ի օգնությամբ Հոնդուրասում հաստատվեց Հոնդուրասի Կարիաս Անդինոյի դիկտատուրան, որն արգելեց դեմոկրատական բոլոր կազմակերպությունները, նոր կոնցեսիաներ տրամադրեց ԱՄՆ-ին։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին (1939 —1945) Հոնդուրասը չմասնակցեց, թեև 1941 թվականին պատերազմ հայտարարեց Գերմանիային և Իտալիային։ 1949 թվականին իշխանության գլուխ անցավ ԱՄՆ-ի դրածո Գալվեսը (1949 —1954), որի թողտվությամբ ԱՄՆ 1954 թվականին Հոնդուրասի տարածքից ներխուժեց Գվատեմալա։ 1954 թվականի ապրիլին կայացավ Հոնդուրասի մարքսիստների ընդհատակյա կոնֆերանս, որը հայտարարեց կոմկուսի ստեղծման մասին։ 1954 թվականի պրեզիդենտական ընտրություններում հաղթեց լիբերալ Ռ. Վիլյեդա Մորալեսը, սակայն ԱՄՆ-ի ճնշմամբ ընտրությունների արդյունքները չեղյալ հայտարարվեցին, և ժամանակավոր պրեզիդենտ դարձավ Խ. Լոսանո Դիասը։ 1956 թվականի հոկտեմբերին պետական հեղաշրջմամբ իշխանության գլուխ անցավ զինվորական խունտան։ 1957 թվականի դեկտեմբերին վերստին պրեզիդենտ ընտրված Վիլյեդա Մորալեսը (1957 —1963), ժողովրդական հուզումների ազդեցության տակ, հարկադրված էր իրականացնել տնտեսությունն աշխուժացնող միջոցառումներ (մեկ երկաթուղու ազգայնացում, աշխատանքային օրենսգրքի հրապարակում, ագրարային ռեֆորմի նախապատրաստում), որոնք հանդիպեցին ԱՄՆ-ից հովանավորվող ծայրահեղ աջ օպոզիցիայի դիմադրությանը։

1960 թվականին կառավարությունն արգելեց դեմոկրատական հրատարակությունները։ 1961 թվականին Հոնդուրասը խզեց դիվանագիտական հարաբերությունները Կուբայի հեղափոխական կառավարության հետ, իսկ 1962 թվականին պահանջեց Կուբային հեռացնել Ամերիկյան պետությունների կազմակերպությունից (ԱՊԿ)։ 1963 թվականի հոկտեմբերին զինվորական հեղաշրջմամբ իշխանության գլուխ անցավ Օ. Լոպես Արելյանոն, որի կառավարությունը սկսեց հալածել առաջադիմական կազմակերպությունները և ազգային բուրժուազիայի հայրենասիրաբար տրամադրված ներկայացուցիչներին։ 1969 թվականի հուլիսին Հոնդուրասի և Սալվադորի միջև տեղի ունեցավ զինված ընդհարում, որի պատճառներն էին երկու երկրների միջև տնտեսական, տարածքային հակասությունները, ինչպես նաև Կենտրոնական Ամերիկայում ԱՄՆ-ի տարբեր մոնոպոլիաների շահերի բախումը ևն։ Ընդհարումը, որը դադարեցվեց ԱՊԿ-ի միջամտությամբ, չլուծեց երկու երկրների վիճելի հարցերը։ 1971 թվականի հունիսին պրեզիդենտ դարձավ պահպանողական Ռամոն Է. Կրուսը, սակայն 1972 թվականի դեկտեմբերին զինվորական հեղաշրջմամբ նորից իշխանության գլուխ անցավ Օ. Լոպես Արելյանոն։ Իրականացվեցին մի շարք առաջադեմ, սակայն սահմանափակ վերափոխումներ։ 1973 թվականի ապրիլին հրապարակված օրենքով խոշոր հողատերերի չմշակվող հողերը հանձնվելու էին անհող գյուղացիներին, 1975 թվականին ազգայնացվեց անտառային տնտեսությունը, պետության հսկողության տակ անցավ լեռնահանքային արդյունաբերությունը։ 1975 թվականի ապրիլին պետական հեղաշրջմամբ պրեզիդենտ դարձավ Ա. Սելգար Կաստրոն, որի կառավարությունը վարել է պրոիմպերիալիստական քաղաքականություն, ուժեղացրել հակադեմոկրատական հալածանքները։ 1978 թվականի օգոստոսին պետական հեղաշրջմամբ իշխանության գլուխ անցավ գեներալ Պ. Պաս Գարսիան։

Պետության դատարանը 2011 թվականի մայիսի 2-ին Զելայայի վրայից հանեց բոլոր մեղադրանքները։ Մասնավորապես, դատարանի որոշմամբ նրա վրայից հանվեցին մեքենայության և փաստաթղթերի կեղծման մեղադրանքները, քանի որ դատարանը կարծեց, որ իրենք ոտնահարել են անձի իրավունքները։ Մայիսի 29-ին Մանուել Զելայան վերադարձավ հայրենիք^[6]։ 2011 թվականի հուլիսին Ճշտի հանձնաժողովը հետաքննության ընթացքում պարզեց, որ նախկին նախագահի նկատմամբ կատարվել է զինված հեղափոխություն^[7]։

Քաղաքական կուսակցությունները և արհմիությունները

Ազգային կուսակցություն

(ԱԿ), հիմնվել է 1891 թվականին, արտահայտում է լատիֆունդիական օլիգարխիայի և կաթոլիկական բարձր հոգևորականության շահերը։

Լիբերալ կուսակցություն

(ԼԿ). հիմնվել է 1891 թվականին, արտահայտում է օտարերկրյա մոնոպոլիաների հետ կապված առևտրա-արդյունաբերական բուրժուազիայի շահերը։

Հոնդուրասի կոմունիստական կուսակցություն

(ՀԿԿ), ստեղծվել է 1954 թվականին, գործում է ընդհատակում։

Հոնդուրասի աշխատավորության կոնֆեդերացիա

(ՀԱԿ), հիմնվել է 1964 թվականին։

Աշխատավորների գլխավոր կենտրոն

(ԱԳԿ), ձևավորվել է 1966 թվականին։

Տնտեսություն

Հոնդուրասը թույլ զարգացած ագրարային երկիր է։ Տնտեսության հիմնական ճյուղերը վերահսկում է ԱՄՆ-ի կապիտալը։ Գյուղատնտեսությանը բնորոշ է հողերի մեծ մասի կուտակումը ամերիկյան ընկերությունների ձեռքին։ Մշակում են արևադարձային կուլտուրաներ, որոնք հիմնականում արտահանվում են։ Կարիբյան ծովի ափին տարածված են բանանի պլանտացիաները (բերքահավաքը 1300 հազար ար)։ Մշակում են նաև ծխախոտ, աբակա, բամբակ, սուրճ, ներքին պահանջարկի համար՝ շաքարեղեգ, եգիպտացորեն, լոբի, կորեկ։ Բարձրավանդակի արևելքում զբաղվում են անասնապահությամբ։ Զարգացած է փայտամթերումը։ Արդյունաբերությունը հիմնականում տնայնագործական բնույթ է կրում։ Արդյունահանվում է արծաթ, ոսկի, ցինկ, կապար։ 1976 թվականին արտադրվել է 590 միլիոն կվտ-ժամ էլեկտրաէներգիա։ Մշակող արդյունաբերության ճյուղերն են՝ սննդհամի, ծխախոտի, տեքստիլ և կարի, թաղանթանյութի-թղթի։ Ձեռնարկությունների մեծ մասը գտնվում է Սան Պեդրո Սուլայի շրջանում և Տեգուսիգալպայում։

Տրանսպորտ

Երկաթուղիների երկարությունը 977 կմ է, ավտոճանապարհներինը՝ 9,1 հազար կմ (այդ թվում ասֆալտապատ՝ 1,4 հազար կմ)։ Հոնդուրասի տարածքով է անցնում Պանամերիկյան մայրուղին։ Գլխավոր նավահանգիստներն են՝ Պուերտո Կորտես, Լա Սեյբա, Տելա (Կարիբյան ծովում) և Ամապալա (Ֆոնսեկա ծոցում)։ Ունի 2 միջազգային օդանավակայան։

Արտաքին առևտուրը

Արտահանում է բանան, սուրճ, փայտանյութ, արծաթ, ներմուծում՝ պարեն, նավթ և նավթամթերքներ, քիմիական նյութեր, մեքենաներ և լայն սպառման ապրանքներ։ Արտաքին առևտրի մոտ կեսը բաժին է ընկնում ԱՄՆ-ին։ Դրամական միավորը լեմպիրան է։ 1 լեմպիրան = 0,5 դոլլարի։

Բժշկա-աշխարհագրական բնութագիրը

1970 —1975 թվականներին Հոնդուրասում ծնունդը կազմել է 1000 բնակչին՝ 430, մահացությունը՝ 6,6, մանկական մահացությունը 1000 ողջ ծնվածին՝ 34,1։ Կյանքի միջին տևողությունը 49 տարի է։ Հիմնականում տարածված են վարակիչ (մալարիա, որովայնային տիֆ, քութեշ և այլն), վեներական հիվանդությունները և տուբերկուլոզը։ Բնակչության բժշկա-սանիտարական ծառայությունը կազմակերպում է առողջապահության և սոցիալական ապահովության մինիստրությունը։ 1973 թվականին Հոնդուրասում գործել են 40 հիվանդանոց՝ 4 592 մահճակալով (1000 բնակչին՝ 1,15 մահճակալ), 37 պոլիկլինիկա, առողջապահական 73 կենտրոն, բուժկետեր և բժշկական 14 շարժական բրիգադներ։ 1974 թվականին աշխատել են 874 բժիշկ (3 352 բնակչին՝ 1 բժիշկ), 170 ատամնաբույժ, 296 բուժքույր և մանկաբարձ, 1 736 օժանդակ քույր և մանկաբարձ։ Բժշկական կադրեր են պատրաստում Հոնդուրասի Ազգային համալսարանի բժշկական, ատամնաբուժական, դեղագործական ֆակուլտետները։

Լուսավորությունը

Հոնդուրասում կրթության համակարգի սկզբնական օղակն են 5—6 տարեկան երեխաների համար նախատեսված նախադպրոցական հիմնարկները (հիմնականում՝ մասնավոր)։ 1947 թվականին 7—15 տարեկան երեխաների համար սահմանվել է պարտադիր կրթություն, որը մասամբ է իրականացվում։ 1961 թվականի տվյալներով, 15 տարեկանից բարձր բնակչության 55%-ն անգրագետ էր։ Գործում են պետական աշխարհիկ դպրոցներ և մասնավոր (հիմնականում՝ կաթոլիկ) ուսումնական հաստատություններ։ Ուսման տևողությունը պետական տարրական քաղաքային դպրոցներում՝ 6, գյուղականում՝ 3 տարի է։ Միջնակարգ 5-ամյա դպրոցը (լիցեյ) ունի երկու ցիկլ (3 և 2 տարի)՝ հանրակրթական և հումանիտար ու բնական գիտությունների։ Մասնագիտական կրթություն են տալիս 3 և 5-ամյա գյուղատնտեսակն, տեխնիկական և առևտրական դպրոցները։ Տարրական դպրոցի ուսուցիչներ են պատրաստում նորմալ դպրոցները և մանկավարժական կոլեջները։ Բարձրագույն կրթությունն իրականացնում է Ազգային համալսարանը (հիմնադրվել է 1847 թվականին, Տեգուսիգալպայում), որն ունի բժշկական, իրավաբանական և սոցիալական գիտությունների, տնտեսագիտական (2), քիմիական և դեղագործական, ատամնաբուժական, ինժեներական ֆակուլտետներ։ Գործում են Ազգային գրադարանը (հիմնվել է 1880 թվականին, 55 հազար գիրք) և Ազգային թանգարանը (Տեգուսիգալպա)։

Մամուլը, ռադիոհաղորդումները, հեռուստատեսությունը

1970 թվականին լույս է տեսել 14 թերթ և հանդես, որոնցից խոշորներն են՝ «Գասետա» («La Gaceta», 1906 թվականից), «Դիա» («El Dia», 1948 թվականից), «Նասիոնալ» («El Nacional»), «Պուեբլո» («El Pueblo», 1949 թվականից) օրաթերթերը, «Տրաբախո» («Trabajo», 1954 թվականից) բյուլետենը։ 1970 թվականին գործում էր 58 ռադիոկայան։ Տեգուսիգալպայում կա հեռուստատեսային առևտրական կայան։

Գրականությունը

Սկզբնավորվել է անկախության հռչակումից (1821) հետո և երկար ժամանակ կրել նմանակման բնույթ։ Իսպանական կլասիցիստական նմուշների օրինակով են գրել քահանա Ռեյեսը (1797 —1855 թվականներ, կրոնական ու հայրենասիրական բանաստեղծություններ), սիրային բանաստեղծներ Ագիլուսը (1827-1883), Սիսներոսը (մահացել է 1908 թվականին), Դոմինգեսը (1869-1903)։ Առաջին վեպը՝ «Անխելինա»-ն (1898 թվական, Գուտիերես), գրվել է նատուրալիզմի ոգով։ 20-րդ դարի սահմանագծին տարածվել է մոդեռնիզմը (Տուրսիոս, 1878 —1943 թվականներ)։ Բանաստեղծ Ա. Գիլի են Սելայան (1878— 1947 ) արտացոլել է սոցիալական խնդիրներ։ Ռ. Է. Վալիեն (1891 —1959) ստեղծել է չափածո և արձակ գործեր («Հայրենի հողի բուրմունքը», 1917,«Չորացած անոթ», 1922)։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից (1939 —1945) հետո ազգային ազատագրական շարժման շրջանում հանդես եկան իրենց ստեղծագործությունները հարազատ ժողովրդի կենսական խնդիրներին նվիրած գրողներ (Ա. Մեխիա Նիետո, ծնվել է 1900, Կ. Բարրերա, ծնվել 1912, Խ. Կարկամո, 1917 —1959), Պ. Օրտեգա, Կ. Իսագիրե, 1894 —1956, Ռ. Ամայա Ամադոր, 1916— 1966)։

Ճարտարապետությունը և կերպարվեստը

Մ. թ. 1-ին հազարամյակում Հոնդուրասի տարածքում զարգացել է մայաների մշակույթը (գլխավոր կենտրոնն էր բուրգերով, տաճարներով, քարե կոթողներով Կոպան քաղաքը)։ Հնդկացիների արվեստի ավանդույթները պահպանել են պիպիլ, լենկա (գունազարդ դիմակներ) և հատկապես սումո (բազմագույն անոթներ) ցեղերը։ 16-րդ դարից կառուցվել են վառ երանգավորված կավե հում աղյուսե (ադոբա) միահարկ տներով, կանոնավոր հատակագծերով քաղաքներ (Կոմայագուա, Տեգուսիգալպա)։ 17 — 18 դարերում եկեղեցի-բազիլիկները աշտարակավոր են, մեծ մասամբ՝ խիստ մասնատված, ջնարակված խեցեղենով, քանդակներով և փորագրություններով զարդարված ճակատներով, փայտե առաստաղներին (արտեսոնադո)՝ որմնանկարներով։ 19 — 20 դարերում Հոնդուրասի ճարտարապետությունը հետևել է ինչպես գաղութատիրական ժամանակաշրջանի ավանդույթներին, այնպես էլ Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի էկլեկտիկ և նեոկլասիցիստական օրինակներին։ 20-րդ դարում կառուցվել են ժամանակակից ոճով շենքեր և համալիրներ։ 19-րդ դարի վերջին-20-րդ դարի սկզբին հանդես են եկել պատմական (ազգային թեմաներով) և կենցաղային գեղանկարչության, դիմանկարի և բնանկարի տեղացի վարպետներ (Պ. Ս. Սյեռա, Կ. Սունյիգա Ֆիգեռոա)։ Ժամանակակից գեղանկարիչները (Ա. Կանալես և ուրիշներ) ռեալիստորեն պատկերում են ժողովրդի կենցաղը, քաղաքների և գյուղերի տեսքը, բանվորների և գյուղացիների կյանքի դրամատիկ կողմերը։

Մարզերը


Համարը քարտեզի վրա	Մարզ	Մարզկենտրոն	Մակերես, կմ²	Բնակչություն, (2006)^[8] մարդ	Խտություն, մարդ/կմ²
1	Անտլանտիդա	Լա Սեյբա	4 253	400 787	94,24
2	Չոլուտեկա	Չոլուտեկա	4 211	395 000	93,80
3	Կոլոն	Տրուխիլիո	8 875	230 000	25,92
4	Կոմայագուա	Կոմայագուա	5 196	400 000	76,98
5	Կոպան	Սանտա-Ռոսա-դե-Կոպան	3 203	300 000	93,66
6	Կորտես	Սան Պեդրո Սաուլա	3 954	1 300 000	328,78
7	Էլ-Պարաիսո	Յուսկարան	7 218	331 351	45,91
8	Ֆրանցիսկո-Մորասան	Տեգուսիգալպա^[9]	7 946	1 350 000	169,90
9	Գրասիաս-ա-Դիոս	Պուերտո-Լեմպիրա	16 630	60 000	3,61
10	Ինտիբուկա	Լա-Էսպարանսա	3 072	180 000	58,59
11	Իսալաս-դե-լա-Բայյա	Ռոատան	261	35 000	134,10
12	Լա-Պաս	Լա-Պաս	2 331	150 000	64,35
13	Լեմպիրա	Գրասիաս	4 290	250 000	58,28
14	Օկոտեպեկե	Օկոտեպեկե	1 680	102 176	60,82
15	Օլանչո	Խուտիկալպա	24 351	450 000	18,48
16	Սանտա-Բարբարա	Սանտա-Բարբարա	5 115	327 343	64,00
17	Վալյե	Նակաոմե	1 565	141 811	90,61
18	Յորո	Յորո	7 939	440 231	55,45
	Ընդհանուր		112 090	7 693 926	68,64

Մարզերի միջազգային անվանումները

Atlántida
Choluteca
Colón
Comayagua
Copán
Cortés
El Paraíso
Francisco Morazán
Gracias a Dios
Intibucá
Islas de la Bahía
La Paz
Lempira
Ocotepeque
Olancho
Santa Bárbara
Valle
Yoro

Ծանոթագրություններ

↑ 6 // Constitution of Honduras
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 https://rulers.org/rulh.html#honduras
↑ https://data.worldbank.org/country/HN
↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/northamerica
↑ Human Development Report — UNDP, 2022.
↑ «Հոնդուրասի նախկին նախագահը աքսորից վերադարձել է հայրենիք». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.
↑ «Հանձնաժողովը պարզեց,որ Զելայայի հանդեպ կատարվել է ռազմական հեղափոխություն». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.
↑ 2011 թվականի մարդահամար.
↑ Տեգուսիգալպայի տուրիստական կայքը

Արտաքին հղումներ

Կուսակցությունների կայքերը

ԶԼՄ

«La Prenza Honduras»
«Honduras This Week» Արխիվացված 2006-07-27 Wayback Machine
«El Heraldo»

Կառավարություն

Այլ

Ֆրանկ Մոլանո Կամարգո. Կենտրոնաամերիկյան երկրի դասական մարտի դաշտը Արխիվացված 2016-03-12 Wayback Machine
Լև Վերշինին. Հոնդուրասը կրակում
1936 թվականի Հոնդուրասի Սահմանադրությունը
Ընդհանուր տեղեկություններ Հոնդուրասի մասին

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հոնդուրաս» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 541)։

[_f096ac531330b0df-1] 6 // Constitution of Honduras

[_46115b537ca2eb63-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 https://rulers.org/rulh.html#honduras

[_652adfe63fa3d6c3-3] ttps://data.worldbank.org/country/HN

[_413961af229b23f3-4] ttps://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/northamerica

[_3a32ca68f69cbe09-5] Human Development Report — UNDP, 2022.

[6] «Հոնդուրասի նախկին նախագահը աքսորից վերադարձել է հայրենիք». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.

[7] «Հանձնաժողովը պարզեց,որ Զելայայի հանդեպ կատարվել է ռազմական հեղափոխություն». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.

[8] 2011 թվականի մարդահամար.

[9] Տեգուսիգալպայի տուրիստական կայքը

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]