Secemin

Secemin
	wieś
	; Rynek w Seceminie
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	włoszczowski
Gmina	Secemin
Liczba ludności (2021)	1264
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	29-145
Tablice rejestracyjne	TLW
SIMC	0145490
	Położenie na mapie gminy Secemin Secemin
	Położenie na mapie Polski Secemin
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Secemin
	Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego Secemin
	50°46′05″N 19°50′14″E/50,768056 19,837222
	Multimedia w Wikimedia Commons

Secemin – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Secemin^[5]^[4]. Siedziba gminy Secemin. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1370 rokiem, zdegradowany w 1869 roku^[6].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Integralne części wsi Secemin^[5]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0145508	Bród	przysiółek

Historia

Pierwsza wzmianka o Seceminie pochodzi z 1326 r. Osada wymieniona została jako siedziba parafii, która liczyła 288 mieszkańców i miała obszar 57 km²^[7]. W 1401 r.^[8]na mocy przywileju wydanego przez Władysława Jagiełłę Secemin otrzymał prawa miejskie^[9]. Równocześnie król nadał Piotrowi Szafrańcowi tytuł własności miasta oraz prawo do pobierania mostowego^[9].

W 1517 r. Zygmunt Stary wydał przywilej zwalniający mieszczan secemińskich z opłat targowych, na terenie całego kraju. Król zezwolił także na dwa jarmarki w roku^[9].

W 1540 r. Secemin miał 40 łanów, 60 ogrodów, młyn, dwór z folwarkiem, łaźnię oraz 9 sadzawek. Do miasta należało przedmieście Nawsie. W mieście dobrze rozwinięte było rzemiosło. W 1532 r. powstał tu cech garncarski^[9].

W 1558 r. Stanisław Szafraniec zamienił miejscowy kościół katolicki w kalwiński. Ministrem zboru został Feliks ze Szczebrzeszyna^[10]. W latach 1556–1616 odbyły się tu synody kalwińskie^[11]. W czasie synodu w 1556 pierwszy raz w Polsce jawnie wystąpiono przeciw dogmatowi o Trójcy Świętej, nastąpiło wyodrębnienie ruchu braci polskich.

Miasto było w okresie reformacji ważnym ośrodkiem kulturalnym. Przez pewien czas miejscowa szkoła działała jako filia Akademii Rakowskiej^[9]. W tym czasie spora część mieszczan, jeśli nie większość przeszła na kalwinizm.

Po wygaśnięciu rodziny Szafrańców, miasto trafiło w ręce właścicieli, którzy w 1617 r. przekazali budynek zboru katolikom.^{[potrzebny przypis]}. Wówczas właściciele miasta często się zmieniali^[9]. Należało ono kolejno do rodów: Dembińskich, Czarnockich, Machockich i Lohmannów. W 1869 r. Secemin utracił prawa miejskie.

W 1939 roku w wyniku agresji niemieckiej na Polskę trafił pod okupację niemiecką. Zdobycie Secemina 16 stycznia 1945 roku przez żołnierzy 52 Armii lub 5 Gwardyjskiej Armii w czasie ofensywy styczniowej Armii Czerwonej zakończyło w miejscowości rządy reżimu III Rzeszy^[12].

W 1960 r. Secemin miał 1802 mieszkańców^[9]. 50% z nich utrzymywało się z rolnictwa^[9].

Osoby związane z Seceminem

Bartłomiej Wincenty Ściegienny – urodzony w Seceminie, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.

Zabytki

kościół gotycki pod wezwaniem Świętej Katarzyny i Jana Ewangelisty z 1402 r.; od 1554 r. zbór protestancki; zwrócony katolikom w 1617 r.; w XVIII w. przebudowany
pozostałości fosy z XVI w. otaczającej dawną siedzibę rodu Szafrańców
park założony w połowie XVIII w.
plebania z przełomu XIX i XX w.

Zobacz też

Cmentarz żydowski w Seceminie

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121178
↑ Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 8 [dostęp 2022-11-07]
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1135 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Rejestr TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 68-69.
↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, str 538-539.
↑ Secemin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 409 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h .
↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 98.
↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 97.
↑ Dolata 1971 ↓, s. 474.

Bibliografia

Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967
Kalendarz Świętokrzyski 2005. Z dnia na dzień przez stulecia. Kielce, 2004.

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121178

[rap-2] Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 8 [dostęp 2022-11-07]

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1135 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Rejestr TERYT

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[6] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 68-69.

[Miasta-7] Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, str 538-539.

[8] Secemin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 409 .

[Miasta2-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h .

[Szymański-10] Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 98.

[Szymański2-11] Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 97.

[CITEREFDolata1971474-12] Dolata 1971 ↓, s. 474.

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Wsie	Bichniów Brzozowa Celiny Czaryż Dąbie Kluczyce Krzepice Krzepin Kuczków Marchocice Międzylesie Miny Psary Psary-Kolonia Ropocice Secemin Wałkonowy Dolne Wałkonowy Górne Wola Czaryska Wola Kuczkowska Wolica Zakrzów Zwlecza Żelisławice Żelisławiczki
Osady	Marianów Pod Bujakiem
Osady leśne	Borowe Smugi
Części wsi	Bugaj Górka Pałac Pod Porębą
Przysiółki wsi	Bród Cegielnia Czarna Góra Daleszec Gabrielów Gródek Korwinów Lipiny Maleniec Nadolnik Osiny Papiernia Pniaki Pod Lasem Wincentów Zagórcze

Przynależność wojewódzka	gubernia kielecka (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Koniecpol (← od 1959) Kurzelów (do 1870) Lelów (do 1870) Secemin (do 1870) Szczekociny (do 1870 i od 1923) Włoszczowa (do 1870 i od 1919)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Chrząstów (do 1954) Dobromierz (← 1923–54) Drochlin (do 18??) Irządze Kluczewsko Koniecpol (od 1973) Krasocin Kurzelów (do 1954) Lelów (od 1870) Moskorzew Nieznanowice (do 1870) Oleszno (do 1954) Radków (do 1954) Rokitno (do 1954) Secemin Słupia (do 1946 →) Sokolniki (do 1870) Szczekociny (1870–1922) Szczekociny (od 1973) Włoszczowa (od 1870)
Gromady (1954–72)	Bebelno (1954–68) Biała Wielka (1954–59) Bieganów (1954–68) Bodziejowice (1954–68) Bonowice (1954–59) Bukowa (1970–72) Chlewice (1954–72) Chrząstów (1954–61) Cieśle (1954–69) Czarnca (1954–72) Dobromierz (1954–72) Drochlin (1954–61) Drużykowa (1954–59) Goleniowy (1954–61) Irządze (1954–72) Kluczewsko (1954–72) Komorniki (1954–61) Koniecpol (← 1959–72) Konieczno (1954–72) Kossów (1954–61) Krasocin (1954–72) Kuczków (1954–59) Kurzelów (1954–72) Kuźnica Grodziska (1954–69) Lelów (1954–72) Ludynia (1954–68) Łachów (1954–61) Łapczyna Wola (1954–59) Mieczyn (1954–72) Międzylesie (1954–59) Moskorzew (1954–72) Nakło (1954–72) Nieznanowice (1954–59) Oblasy (1970–72) Oleszno (1954–72) Podlesie (1954–72) Psary (1954–68) Radków (1954–72) Rogienice (1954–61) Rokitno (1954–72) Secemin (1954–72) Sokolniki (1954 →) Starzyny (1954–72) Szczekociny (1961–72) Ślęzany (1954–59) Włoszczowa (1961–72) Żelisławice (1954–61)