Sienno
51°05′08″N 21°28′30″E/51,085556 21,475000
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
.JPG) Rynek sienneński | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1421–1870, od 2024 | ||||
| Burmistrz |
Mariusz Strąk | ||||
| Powierzchnia |
10,6954[1] km² | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
48 | ||||
| Kod pocztowy |
27-350[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
WLI | ||||
Położenie na mapie gminy Sienno  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu lipskiego  | |||||
| 51°05′08″N 21°28′30″E/51,085556 21,475000
| |||||
| TERC (TERYT) |
1409054[4] | ||||
| SIMC |
0636650[4] | ||||
Urząd miejski Rynek 36/4027-350 Sienno | |||||
| Strona internetowa | |||||
Sienno – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie lipskim, w miejsko-wiejskiej gminie Sienno[5][4]. Siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Zygmunta w Siennie[6].
Administracyjnie Sienno ma status sołectwa[7].
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1421 roku[8], położone w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radomskim w województwie sandomierskim[9]. Zostało pozbawione praw miejskich 13 stycznia 1870 i włączone do gminy Sienno w powiecie iłżeckim[10]. W latach 1867–1954 siedziba wiejskiej gminy Sienno, 1954–1972 gromady Sienno[11] (od 1956 w powiecie lipskim[12]), a od 1973 reaktywowanej gminy Sienno[13]. W latach 1975–1998 należało administracyjnie do województwa radomskiego. 1 stycznia 2024 odzyskało status miasta[1].
Części miasta
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1054386 | Krzywda | część miasta |
| 1054392 | Makarszczyzna | część miasta |
| 1054417 | Niwy Siennieńskie | część miasta |
| 1054475 | Przedmieście | część miasta |
| 1054506 | Sikornik | część miasta |
| 1054601 | Zakierkucie | część miasta |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia Sienna sięga co najmniej XIV w. Około 1375 roku zbudowano pierwszy drewniany kościół, a Sienno należało do parafii w Chotczy. W latach 1431–1442 na jego miejscu wzniesiono murowany w stylu gotyckim, którego fundatorem był Dobiesław Oleśnicki, zaś konsekracji dokonał biskup Zbigniew Oleśnicki, ustanawiając parafię sienieńską. Przy kościele powstał klasztor paulinów. Pamiątką po tym jest gotycka tablica erekcyjna z piaskowca, przedstawiająca fundatorów i patronów świątyni. W XVI w. kościół został zamieniony przez Sebastiana Sienieńskiego na zbór kalwiński, katolicy konsekrowali go ponownie na początku XVIII w.
Został on częściowo zniszczony przez pożar w 1879 i podczas I wojny światowej. Odbudowany w okresie międzywojennym, jest przykładem sakralnej architektury gotyckiej. Pięć gotyckich obrazów na desce z ok. 1460 roku znajduje się w Galerii Sztuki Średniowiecznej w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Sienno uzyskało prawa miejskie ok. 1430, zaś utraciło je po powstaniu styczniowym w 1870.
Z Sienna pochodzili wybitni członkowie rodu Oleśnickich herbu Dębno, m.in. biskup krakowski kardynał Zbigniew Oleśnicki oraz arcybiskup gnieźnieński Jakub z Sienna. Zamek Oleśnickich wznosił się we wschodniej części miasta, jego pozostałością jest tzw. Kopiec. Proboszczem w Siennie był od ok. 1531 Baltazar Opec, tłumacz i pisarz.
W Siennie kilka lat spędził ks. prof. Włodzimierz Sedlak przyczyniając się do utworzenia tuż po II wojnie światowej szkół średnich funkcjonujących do dzisiaj.
Mieszkańcy Sienna uczestniczyli w powstaniu styczniowym oraz w ruchu oporu w czasie II wojny światowej (AK i BCh). Położona 7 km na północ wieś Jawor Solecki była miejscem walk w powstaniu styczniowym i miejscem śmierci pułkownika Dionizego Czachowskiego.
Sienno stanowiło znaczne skupisko ludności żydowskiej. Pierwsza mała grupa wzmiankowana jest w 1576 roku. Gmina licząca ok. 100 osób powstała w XVIII w. W 1921 roku w Siennie o mieszkało 735 Żydów. Istniała tutaj drewniana synagoga z XVIII w. oraz cmentarz żydowski. Oba obiekty zostały zniszczone przez Niemców. W Siennie od 6 grudnia 1941 roku znajdowało się getto, w którym Niemcy zgromadzili ok. 2000 osób przed deportacją do obozu zagłady w Treblince w październiku 1942 roku. Na pograniczu Starej Wsi i Sienna znajduje się miejsce po kirkucie oznaczone pomnikiem-bramką ze stylizowanym siedmioramiennym świecznikiem. Rabinem w Siennie był przez jakiś czas Abraham Joshua Heschel, sławny żydowski filozof, teolog i pisarz.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w grudniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2500 Żydów. We wrześniu 1942 roku zostali wywiezieni getta w Radomsku, a stamtąd do obozu zagłady Treblinka II i tam zamordowani[14].
Herbem Sienna jest herb szlachecki Dębno, którym pieczętowały się m.in. rody Oleśnickich i Sienieńskich.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pw. Św. Zygmunta
- Pozostałości po zamku Oleśnickich (tzw. Kopiec)
-
Kościół św. Zygmunta w Siennie -
Kościół i plebania przed 1911
Sport
[edytuj | edytuj kod]W Siennie swoją siedzibę ma Ludowy Klub Sportowy Zawisza Sienno, który uczestniczy w rozgrywkach Radomskiej Ligi Okręgowej. Co roku odbywa się bieg uliczny dookoła Sienna o puchar wójta gminy Sienno.
Ludzie związani z Siennem
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Dz.U. z 2023 r. poz. 1472.
- ↑ Raport o stanie gminy Sienno w 2023. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023 s. 8
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1149 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c d GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ BIP gminy, sołectwa
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 156.
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapy, plany, Warszawa 1993, k. 3
- ↑ Postanowienie z 17 (29) października 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 415)
- ↑ Uchwała Nr 13k/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 29 września 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu iłżeckiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 20 grudnia 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 29 września 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 31 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 104)
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 288
- ↑ Uchwała Nr XVII/80/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 8 grudnia 1972 w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie kieleckim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 9 grudnia 1972, Nr 26, Poz. 174).
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 285.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sienno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 564.
- Siennieński Portal Internetowy
- JewishGen
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Części miasta |
|
| Części wsi |
|
| Kolonie wsi |
|
| Osada wsi |
|
| Osady leśne wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
