Zamek Książąt Głogowskich
51°40′02″N 16°05′26″E/51,667222 16,090556 nr rej. A/2885/80/300/L z 25.02.1958
| |
_G%C5%82og%C3%B3w_--_Zamek_ksi%C4%85%C5%BC%C4%99cy.jpg) Zamek w Głogowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Zniszczono |
1945 |
| Odbudowano |
1971-1983 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Głogowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu głogowskiego  | |
| 51°40′02″N 16°05′26″E/51,667222 16,090556
| |
Zamek Książąt Głogowskich (niem. Schloss Glogau) – zbudowana w 2. połowie XIII wieku siedziba władców księstwa głogowskiego, rozbudowana w XV i XVII wieku. Obecnie Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie.
W 2. połowie XIII wieku książę Konrad I głogowski wzniósł zamek składający się z murowanej ceglanej wieży i zabudowy drewnianej, który kontrolował bród przez Odrę. Jego następca, Henryk III, rozbudował zamek po pożarze w 1291 roku, wznosząc mur na planie prostokąta i trzy budynki murowane przy krótszych bokach. Obronność wzmacniała fosa. Wjazd na zamek tak jak obecnie przypuszczalnie prowadził od wschodu. Zamek wkrótce połączono z miejskimi murami obronnymi. W XV wieku wybudowano kolejny budynek gotycki od północny[1]. W 1462 r. na zamku zamieszkał król Polski Kazimierz Jagiellończyk podczas zjazdu z czeskim królem Jerzym z Podiebradów. W latach 1498–1506 rezydował na zamku królewicz Zygmunt Jagiellończyk (późniejszy król Polski Zygmunt I Stary)[1]. Od 1526 roku na zamku rezydowali starostowie królów czeskich[2]. W pocz. XVII wieku zamek znalazł się w obrębie fortyfikacji bastionowych otaczających miasto, jednak mimo tego został uszkodzony podczas Wojny trzydziestoletniej.
W 1652 roku rozpoczęto odbudowę zrujnowanego średniowiecznego zamku, która trwała kilkanaście lat. Wtedy też dostawiono południowe skrzydło, nadbudowano starsze budynki o piętro oraz zbudowano arkady od strony dziedzińca przy skrzydle wschodnim[3]. Po tej przebudowie zamek nabrał charakteru barokowej rezydencji pałacowej. Po wojnach śląskich od roku 1742 na zamku mieli siedzibę urzędnicy pruscy. W 2. połowie XVIII w. zmieniono wygląd elewacji frontowej i południowej oraz z tego czasu pochodzi wjazd wschodni[3]. W tym czasie powstała też we wschodnim skrzydle klatka schodowa z ornamentem[3]. Trzykrotnie w zamku zatrzymywał się Napoleon Bonaparte[3]. W XIX wieku otynkowano wieżę i barokowe elewacje od strony dziedzińca[4]. W końcu XIX w. większą część pomieszczeń przeznaczono na sale sądowe.
Gotycka cylindryczna wieża (stołp) zbudowana została przypuszczalnie w 2. połowie XIII w. i jest najstarszym elementem zamku[5]. Wieża zwana była Wieżą Głodową ponieważ w piwnicy mieściło się więzienie. Wieża ma obecnie 24 m wysokości, średnicę 8,9 m, grubość muru u podstawy wynosi 2,75 m[3] i została zbudowana z cegły w wątku wendyjskim[1]. Pierwotnie wejście do wieży znajdowało się wysoko nad poziomem dziedzińca, a obecne przebito w XIX wieku. W dwóch salach na parterze zachowały się sklepienia kolebkowo-krzyżowe, a w podziemiach fragmenty muru gotyckiego ze sklepieniami kolebkowymi. Na początku XIX wieku wieżę nadbudowano i otynkowano. W okresie PRL wykonano nową klatkę schodową i umieszczono na szczycie artystyczną instalację symbolizującą piastowską koronę.
W 1945 roku zamek został poważnie zniszczony podczas walk Niemców z Armią Czerwoną[6]. W dniu 22 maja 1967 roku podjęto decyzję o odbudowie zamku (początkowo miał być trwałą ruiną). W końcu marca 1972 zakończono prace nad dokumentacją konserwatorską obiektu. Odbudowę rozpoczęto w 1971 roku. W 1976 zbudowano nowe niewysokie skrzydło południowe, odsłaniające widok na Wieżę Głodową (po XVIII wiecznej przebudowie zamku niewidoczną z zewnątrz). Skrzydło to z zewnątrz przypomina mur obronny i mieści dużą salę wystawową. Skrzydło wschodnie odbudowano zachowując stylistykę barokową i umieszczono w nim klub NOT, zaś w części pomieszczeń umieszczono Muzeum Hutnictwa i Odlewnictwa Metali Kolorowych. Pozostałe skrzydła zamku odbudowane zostały do roku 1983, kiedy to zakończyła się odbudowa zamku. Skrzydło południowe wybudowano od podstaw, na miejscu budynku zniszczonego w 1945 roku. Podczas odbudowy zaaranżowano na nowo wygląd zwieńczenia wieży zamkowej. Na przełomie XX i XXI wieku pojawiła się możliwość przywrócenia wieży jej poprzedniego kształtu, lecz nie uzyskano na to zgody konserwatora zabytków.
Obecnie w zamku ma siedzibę Muzeum Archeologiczno-Historyczne oraz Towarzystwo Ziemi Głogowskiej. Do końca 2005 roku na zamku udzielano też ślubów. W pobliżu zamku znajduje się amfiteatr zamkowy, Pomnik Dzieci Głogowskich upamiętniający obronę Głogowa w 1109 roku oraz różowy Most Tolerancji.
-
Zamek w XVIII wieku -
-
Zamek od południa -
Zamek od zachodu -
-
Fasada barokowa (wschodnia) -
Gotycki stołp z 2. poł. XIII wieku
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c [https://www.zamkipolskie.com/glogow/glogow.html *** ZAMEK KSI���CY W G�OGOWIE ***] [online], www.zamkipolskie.com [dostęp 2024-06-05].
- ↑ Głogów - zamek książąt głogowskich [online], Architektura średniowiecza i starożytności [dostęp 2024-06-05] (pol.).
- ↑ a b c d e Zamek Książąt Głogowskich - Glogopedia - Internetowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej [online], www.glogow.pl [dostęp 2024-06-05].
- ↑ Widzialni CMS, Historia zamku - Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie [online], muzeum.glogow.pl [dostęp 2024-06-05] (pol.).
- ↑ Kozaczewski T., Głogów średniowieczny do końca XIII wieku, Głogów 2006.
- ↑ Nowakowski D., Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu, Wrocław 2008.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Dmytryszyn, Zamek w Głogowie, Głogów 2011.
- Nowakowski Dominik, Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu, Wrocław 2008.
- E. Ruhland, Das Königliche Schloss in Glogau, „Schlesische Provinzial-Blätter”, rok 1840, s. 208-219.
- Kozaczewski T., Głogów średniowieczny do końca XIII wieku, Głogów 2006.