მოგების გადასახადის აღრიცხვა
| საბუღალტრო აღრიცხვა |
|
| ბუღ. აღრიცხვის საერთ. სტანდარტები |
|---|
| ბასსი და ფასსი |
| სააღრიცხვო პოლიტიკა |
| მარაგების აღრიცხვის მეთოდები |
| ანგარიშთა გეგმა |
მოგების გადასახადის აღრიცხვა — საგადასახადო მოგების კალკულაცია სააღრიცხვო მოგებაზე კორექტივების შეტანის გზით. აღნიშნული აღრიცხვის წარმოებას აზრი აქვს მხოლოდ იმ შემთხვევაში როცა არსებობს განსხვავება ორგანიზაციის ფინანსურ და საგადასახადო წლიურ დასაბეგრ მოგებას შორის, ხოლო როდესაც ეს ორი უკანასკნელი ან იდენტურია ან თუ კანონმდებლობიდან გამომდინარე აღარ არსებობს წლიური მოგების გადასახადის საგადასახადო ანგარიშგების წარმოების აუცილებლობა, მაშინ აღნიშნული აღრიცხვა აღარ გამოიყენება. 2017 წლის 1 იანვრიდან საქართველოში რეგისტრირებული კომპანიები (ბანკების გარდა) გადავიდნენ მოგების აღრიცხვის ესტონურ მოდელზე, რის შედეგადაც კომპანიებს აღარ ევალებათ წლიური მოგების დეკლარაციის ჩაბარება და შესაბამისად მოგების გადასახადის აღრიცხვაც აღარ წარმოებს.
საგადასახადო კანონმდებლობა საწარმოთა მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის იყენებს შემოსავლებისა და ხარჯების გამოთვლის თავისებურ დებულებებსმ რომელსაც საწარმოს სააღრიცხვო მოგებისაგან განსხვავებულ დასაბეგრ მოგებამდე მივყავართ.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, საწარმოს დაბეგვრის ობიექტია მოგება. იგი განისაზღვრება როგორც სხვაობა გადასახადის გადამხდელის ერთობლივ შემოსავალსა და საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვის თანხებს შორის. ამასთან, ერთობლივ შემოსავალს განეკუთვნება ნებისმიერი ფორმით ან/და საქმიანობით მიღებული ყველა შემოსავალი. ერთობლივი შემოსავლიდან გამოიქვითება ყველა ხარჯი, რომელიც დაკავშირებულია მის მიღებასტან, გარდა ძირითადი საშუალების შეძენის, დადგმისა და სხვა კაპიტალური ხარჯებისა. აგრეთვე იმ ხარჯების გარდა, რომლებიც არ ექვემდებარება გამოქვითვას.
საგადასახადო კოდექსი ადენს ხარჯებს, რომელიც არ შეიძლება გამოიქვითოს. ამასთან გარკვეული ხარჯების მიმართ იყენებს შეზღუდვას ან გამოქვითვის თავისებურ განრიგს.
საგადასახადო კოდექსის მოთხოვნებიდან გამომდინარე, ფინანსურ აღრიცხვაში მოხვედრილი ხარჯებიდან არ/ნაწილობრივ გამოიქვიტება შემდეგი ხარჯები:
- არ გამოიქვითება ის ხარჯები, რომლებიც დაკავშირებული არ არის ეკონომიკურ საქმიანობასთან.
- არ დაიშვება გართობაზე გაწეული ხარჯების გამოქვითვა თუ ეს მისი სამიანობის ნაწილი არ არის.
- არ გამოიქვითება ფიზიკური პირის (ორგანიზაციის პერსონალის) მიერ პირადი მომსახურებისათვის გაწეული ხარჯები.
- არსებობს შეზღუდვები კრედიტისათვის გადახდილ პროცენტებზე.
- არ გამოიქვითება ძირითადი საშუალების შეძენის, დადგმის და სხვა ხარჯები.
- ძირითადი საშუალების ხარჯები, ნაწილობრივ გამოიქვითება ჯგუფებისათვის დადგენილი ცვეთის ნორმის შესაბამისად.
ამათი და სხვა გამონაკლისების გათვალისწინების გამო, მიიღება განსხვავება წლის სააღრიცხვო მოგებასა და სააღრიცხვო მოგებას შორის.
საგადასახადო ბაზა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სააღრიცხვო თვალსაზრისით, აქტივისა და ვალდებულების ღირებულება საბალანსო ღირებულების სახით წარმოგვიდგება, რაც შეეხება საგადასახადო თვალსაზრისით წარმოდგენილ ღირებულებას, იგი სტანდარტის ენით საგადასახადო ბაზის სახელწოდებას ატარებს.
აქტივის ან ვალდებულების საგადასახადო ბაზას უწოდებენ იმ თანხას, რომელიც გამოიყენება მოცემული აქტივის ან ვალდებულების საგადასახადო მიზნებისათვის.
აქტივის საგადასახადო ბაზა არის თანხა, რომელიც საგადასახადო მიზნებისათვის გამოიქვითება დასაბეგრი ეკონომიკური სარგებლიდან და საწარმო მიიღებს ამ აქტივის საბალანსო ღირებულების ამოღების შემდეგ. თუ აღნიშნული ეკონომიკური სარგებელი არ იქნება დასაბეგრი, მაშინ აქტივის საგადასახადო ბაზა მისი საბალანსო ღირებულების ტოლია.
ვალდებულების საგადასახადო ბაზა არის მისი საბალანსო ღირებულება, იმ თანხის გამოკლებით, რომელიც საგადასახადო მიზნებისათვის გამოიქვითება მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებში ამ ვალდებულებასთან გაკავშირებით. შემოსავლების ავანსის სახით მირების შემთხვევაში წარმოშობილი ვალდებულების საგადასახადო ბაზა ტოლია მისი საბალანსო ღირებულებისა, შემოსავლების იმ თანხის გამოკლებით, რომელიც მომავალ პერიოდებში არ დაიბეგრება.
დროებითი სხვაობები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სააღირცხვო და საგადასახადო მოგებას შორის შეიძლება იყოს დროებითი და მუდმი სხვაობები. მუდმივ სხვაობას ადგილი აქვს მაში, როდესაც სააღირცხვო ხარჯი არასდროს არ გამოიქვიტება საგადასახადო შემოსავლიდან. მაგალითად, ბიუჯეტის სასარგებლოდ დარიცხული ჯარიმა, რომელიც საწარმოს შემოსავალს და, შესაბამისად, სააღრიცხვო მოგებას ამცირებს, მაგრამ არ გამოიქვიტება საგადასახადო მიზნით, როგორც მიმმდინარე ისე მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდებში. სააღრიცხვო მოგების საგადასახადო მოგებად გადაანგარისების მიზნით, ასეთი მუდმივი სხვაობების გამომწვევი მუხლები ტავიდანვე უნდა იყოს კორექტირებული.
სააღრიცხვო და საგადასახადო მოგებებს შორის დროებიტი სხვაობა განპირობებულია იმით, რომ შემოსავლების ან ხარჯების აღიარება სააღრიცხვო და საგადასახადო მიზნიტ ხდება სხვადასხვა საანგარიშგებო პერიოდში.
დროებით სხვაობას უწოდებენ ბალანსში წარმოდგენილი აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულებასა და მის საგადასახადო ბაზას შორის განსხვავების თანხას.
აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულება შესაძლებელია საგადასახადო ბაზაზე მეტი ან ნაკლები იყოს. ე. ი. დროებითი სხვაობა შეიძლება იყოს დადებითი ან უარყოფითი. ბასს 12 განასხვავებს დასაბეგრ და გამოსაქვით დროებით სხვაობას.
დასაბეგრია დროებიტი სხვაობა, რომელიც უნდა დაემატოს მომავალ აანგარიშგებო პერიოდებში საგადასახადო მოგების (ზარალის) თანხას, როდესაც აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულებისამოღება ან დაფარვა მოხდება.
მაგალითი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ქვემოთ მოყვანილია მოგება-ზარალის გაანგარიშების ცხრილი X კომპანიისათვის:
| ფინანსური | საგადასახადო | სხვაობა | დროებითი | მუდმივი | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | შემოსავალი სულ | 700.000 | 700.000 | — | — | — |
| 2 | პროდუქციის თვითღ. | 320.000 | 320.000 | — | — | — |
| 3 | დანახარჯები %-ზე | 36.000 | 24.000 | +12.000 | — | +12.000 |
| 4 | ცვეთა და ამორტიზაცია | 20.000 | 5.000 | +15.000 | +15.000 | — |
| 5 | მივლინება | 30.000 | 20.000 | +10.000 | — | +10.000 |
| 6 | საბიუჯეტო ჯარიმა | 20.000 | — | +20.000 | — | +20.000 |
| 7 | სახელშეკრულებო ჯარიმა | 10.000 | 10.000 | — | — | — |
| 8 | დანახარჯები გართობაზე | 1.000 | — | +1.000 | — | +1.000 |
| 9 | კაპ. რემონტი | — | 5.000 | -5.000 | -5.000 | — |
| 10 | საქველმოქმედო ხარჯები | 35.000 | 31.100 | +3.900 | — | +3.900 |
| 11 | უიმედო ვალები | 5.000 | 5.000 | — | — | — |
| 12 | სულ ხარჯები | 477.000 | 420.100 | — | — | — |
| 13 | მოგება დაბეგვრამდე | 223.000 | 279.900 | +56.900 | +10.000 | +46.900 |
| 14 | მოგების გადასახადის ხარჯი | 40.485 | — | — | — | — |
| 15 | მიმდინარე საგადასახადო ვალდებულება | — | 41.985 | — | — | — |
| 16 | გადავადებული საგადასახადო აქტივი | — | — | — | 1.500 | — |
აღნიშნულის საფუძველზე ტარდება შემდეგი ბუღალტრული გატარებები:
- დ. 9210 - მოგების გადასახადი (40.485)
- დ. 2340 - გადავადებული საგადასახადო აქტივები (1.500)
- კ. 3310 - გადასახდელი მოგების გადასახადი (41.985)
ან
- დ. 9210 - მოგების გადასახადი (41.985)
- კ. 3310 - გადასახდელი მოგების გადასახადი (41.985)
და
- დ. 2340 - გადავადებული საგადასახადო აქტივები (1.500)
- დ. 9210 - მოგების გადასახადი (1.500)
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- "ბუღალტრული აღიცხვა" ა. ხორავა, ნ. კვატაშიძე, ნ. სრესელი, ზ. გოგრიჭიანი. 2008 წ.
- "ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების გამოყენება" რ. ძაძამია. თბილისი. 2008