Spółgłoska nosowa dziąsłowa bezdźwięczna
| n̥ | |
| Jednostka znakowa |
n̥ |
|---|---|
| Unikod |
U+006e U+0325 |
| UTF-8 (hex) |
6e cc a5 |
| n̊ | |
| Jednostka znakowa |
n̊ |
| Unikod |
U+006e U+030a |
| UTF-8 (hex) |
6e cc 8a |
| Inne systemy | |
| X-SAMPA | n_0 |
| IPA Braille↗ | ⠝⠠⠫ |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |
Spółgłoska nosowa dziąsłowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: n̥ lub: n̊. Symbol ten pochodzi od znaku ⟨n⟩ (spółgłoska nosowa dziąsłowa) i znaku diakrytycznego oznaczającego bezdźwięczność. Odpowiednik w X-SAMPA to n_0.
Artykulacja
[edytuj | edytuj kod]Opis
[edytuj | edytuj kod]W czasie artykulacji podstawowego wariantu [n][1]:
- mimo iż dochodzi do zablokowania przepływu powietrza przez tor ustny jamę ustną, podniebienie miękkie jest skierowane w dół i powietrze uchodzi (oprócz ust) przez nos – jest to spółgłoska nosowa;
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub też powietrze uchodzi tylko wzdłuż środkowej linii języka – jest to spółgłoska środkowa
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna;
- język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc zwarcie – jest to spółgłoska dziąsłowa.
- wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest więc bezdźwięczna.
Warianty
[edytuj | edytuj kod]Głoska ta, podobnie jak wiele innych, ma różne warianty, w zależności od sąsiadujących z nią innych głosek. Może to się przejawiać poprzez:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w kierunku podniebienia twardego, mowa wtedy o spółgłosce spalatalizowanej
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia miękkego, daje to początek spółgłosce welaryzowanej
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce.
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]Przykłady w wybranych językach:
| Język | Słowo | IPA | Znaczenie | Uwagi | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Język birmański[2] | နှာ | [n̥à] | 'nos' | |||
| Język estoński[3] | lasn | [ˈlɑsn̥] | 'łopatka' | Wariant głoski /m/ po głoskach /t, s, h/. | ||
| Język islandzki[4] | hnífur | [ˈn̥ivʏr̥] | 'nóż' | |||
| Język Jalapa Mazatec[2] | - | [n̥ɛ] | 'wodospad' | |||
| Język kildin[5] | чоӊтэ | [t͡ʃɔn̥te] | 'obrócić się' | |||
| Język polski[6] | kupn | [kupn̥] | dopełniacz od 'kupno' | Wariant głoski /n/. | ||
| Język walijski[7] | fy nhad | [və n̥aːd] | 'mój ojciec' | Wariant głoski /n/. | ||
| Język xumi[8][9] | - | [Hn̥ɑ̃] [Hn̥ɔ̃] |
'futro' | Wariant głoski /n/. | ||
| Język yupik środkowy[10] | ceńa | [t͡səˈn̥a] | 'kraniec' | |||
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Derwojedowa 2005 ↓, s. 51.
- ↑ a b Peter Ladefoged, Ian Maddieson, The Sounds of the World's Languages, Oxford: Blackwell, 1996 (ang.).
- ↑ Eva Liina Asu, Pire Teras. Estonian. „Journal of the International Phonetic Association”. 39 (3), s. 367–372, 2009. DOI: 10.1017/s002510030999017x. (ang.).
- ↑ Kristján Árnason, The Phonology of Icelandic and Faroese, Oxford University Press, 2011 (ang.).
- ↑ Rimma Kuruch, КРАТКИЙ ГРАММАТИЧЕСКИЙ ОЧЕРК СААМСКОГО ЯЗЫКА, 1985 (ros.). Data dostępu do witryny: 17 września 2018
- ↑ Derwojedowa 2005 ↓, s. 54.
- ↑ Glyn E. Jones, Welsh Phonology: Selected Readings, Cardiff: University of Wales Press, 1984, s. 40–64 (ang.).
- ↑ Katia Chirkova, Yiya Chen. Xumi, Part 1: Lower Xumi, the Variety of the Lower and Middle Reaches of the Shuiluo River. „Journal of the International Phonetic Association”. 43 (3), s. 363–379, 2013. DOI: 10.1017/S0025100313000157. (ang.).
- ↑ Katia Chirkova, Yiya Chen, Tanja Kocjančič Antolík. Xumi, Part 2: Upper Xumi, the Variety of the Upper Reaches of the Shuiluo River. „Journal of the International Phonetic Association”. 43 (3), s. 381–396, 2013. DOI: 10.1017/S0025100313000169. (ang.).
- ↑ Steven Jacobson, A Practical Grammar of the Central Alaskan Yup'ik Eskimo Language, Fairbanks: Alaska Native Language Center, 1995 (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Magdalena Derwojedowa: Zamiast korepetycji Język polski Kompendium. Świat książki, 2005. ISBN 83-7391-251-7.